Mason Margie, AP (Lê Quốc Tuấn, X-Cafe chuyển ngữ) - Tai họa lớn nhất đối với Đại Hội Đảng năm nay xuất phát từ quản lý yếu kém và các hành động phi pháp về doanh nghiệp tại một trong những tập đoàn lớn của chính phủ. Công ty quốc doanh đóng tàu Vinashin đang phải vất vả để giữ mình khỏi bị phá sản, khiến quốc gia phải choáng váng bởi sự giáng cấp gần đây của cơ quan xếp hạng tín dụng quốc tế.
*
HÀ NỘI, Việt Nam (AP) – Một người khách hàng duy nhất đến gần hai chiếc mủng tre lấp lánh với tim, gan và sườn tươi tại gian hàng của Nguyễn Thúy Ngọc ở khu chợ sầm uất nhất của Hà Nội.
Cô chấp nhận 1.50 USD ít ỏi sẽ mua được một số thức ăn dọn trên bàn của gia đình mình, nhưng giá cả tăng vọt cứ xua những người khách mua đi mất. Ngay cả khi cô có bán được, đồng tiền cũng không còn trang trải được nhiều như trước nữa.
Tuần này, chính phủ Cộng sản của Việt Nam bắt đầu Đại hội Đảng của mình, một sự kiện được tổ chức mỗi năm năm để chọn nhà lãnh đạo hàng đầu và thiết lập mục tiêu của đất nước trong tương lai. Nhưng ở đây rất nhiều điều đã thay đổi kể kỳ Đại hội đảng hồi năm 2006.
Thời ấy, lạc quan ngự trị, và Việt Nam được coi là câu chuyện mới nhất về thành công kinh tế của châu Á, bỏ qua bên một lịch sử của sự cô lập và canh tác tập thể thất bại với một sự đột biến của chủ nghĩa tư bản thúc đẩy tăng trưởng đến 7 phần trăm trung bình hàng năm tại quốc gia 86 triệu dân này.
Ngày nay,người dân Việt Nam bình thường đang phải vật lộn với lạm phát hai con số và giá lương thực tăng cao, khi nền kinh tế Việt Nam bước vào giai đoạn mới lớn khó xử đeo đẳng bởi nạn tham nhũng tràn lan, kế hoạch vụng về và sự cải cách đắp vá.
Ngọc, như nhiều người Việt nghèo khổ khác, không xúc cảm gì với các biểu ngữ tuyên truyền màu đỏ rũ xuống với những khẩu hiệu tuyên bố: “Đảng Cộng sản Việt Nam Quang vinh Muôn năm”.
“Tôi nghĩ rằng Đảng và Chính phủ nên làm điều gì đó để bình ổn giá cả xuống bởi vì nó ảnh hưởng đến tất cả mọi người” cô nói. “Người nghèo giờ chỉ đủ khả năng mua nhu yếu phẩm hàng ngày của họ mà thôi”.
Vào năm 2006, Nguyễn Tấn Dũng, một nhà cải cách từ miền nam giỏi về thương mại, đã lên làm làm thủ tướng và đất nước mà nhiều người ở bên ngoài vẫn quen liên hệ đến chiến tranh và nghèo đói đã đánh dấu sự phát triển nhanh chóng qua việc chủ quản hội nghị về hợp tác kinh tế khu vực châu Á-Thái Bình Dương, được Tổng thống Mỹ George W. Bush khi ấy tham dự. Ngay sau đó, Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới.
Việt Nam cũng đã bắt đầu một mối quan hệ giao dịch phát đạt với Mỹ, mà họ từng chiến đấu một cuộc chiến tranh đẫm máu kết thúc vào năm 1975 khi các lực lượng phía Bắc chiếm được quyền kiểm soát miền nam Việt Nam do Mỹ ủng hộ. Cựu thù cũ hiện nay là một trong những đối tác hàng đầu của Việt Nam với các công ty tên tuổi khác nhau, từ Intel đến Ford đổ xô vào đầu tư.
Tuy nhiên, mong muốn duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh chóng kiên cường của các quan chức hàng đầu Cộng sản đã không xảy ra một cách êm thắm. Những người chỉ trích nói rằng Việt Nam vẫn còn là một nơi khó khăn để làm ăn kinh doanh vì một bộ máy quan liêu rối rắm và thiếu minh bạch. Một số công ty lớn nhất nước vẫn là doanh nghiệp quốc doanh, bất chấp lời hứa hẹn cải cách kinh tế và tư nhân hóa nhanh hơn.
Nhiều người Việt Nam cũng đã mất niềm tin vào đồng nội tệ, vốn đã bị giảm giá ba lần kể từ tháng Mười một năm 2009, kết quả là nhiều người bán tháo phá giá trên thị trường chợ đen để mua tiền Mỹ hoặc vàng.
Nhưng có lẽ tai họa lớn nhất đối với Đại Hội Đảng năm nay xuất phát từ quản lý yếu kém và các hành động phi pháp về doanh nghiệp tại một trong những tập đoàn lớn của chính phủ. Công ty quốc doanh đóng tàu Vinashin đang phải vất vả để giữ mình khỏi bị phá sản, khiến quốc gia phải choáng váng bởi sự giáng cấp gần đây của cơ quan xếp hạng tín dụng quốc tế.
Vụ bê bối đã được bàn tán trong các quán cà phê và các phòng chat Internet, đặc biệt là sau khi công ty không thể trả được nợ vào tháng Mười Hai về khoản nợ phải thanh toán trước từ một khoản vay quốc tế trị giá 600 triệu USD. Tính đến tháng Sáu, Vinashin đã mang nợ 4,5 tỷ USD – bằng 4,5 phần trăm tổng sản phẩm cả nước trong năm 2009.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, người nhận trách nhiệm cho sự thất bại Vinashin, được đa số cho là sẽ giữ được chức vụ của mình.
Ba chức vụ hàng đầu khác trong chính phủ được xác định trong các cuộc họp bí mật bao gồm chức Tổng bí thư đảng, chủ tịch nước và lãnh đạo quốc hội. Tuy nhiên, bất kể là ai được chọn cũng không hề có thay đổi gì lớn trong các chính sách của chính phủ.
Tương lai kinh tế của Việt Nam sẽ được thảo luận trong các cuộc họp, nhưng các nhà tổ chức Đại hội cho biết không có kế hoạch cụ thể để thảo luận về cuộc khủng hoảng Vinashin.
Chính sự thiếu minh bạch và trách nhiệm đã đưa Việt Nam vào sự khởi đầu mớ hỗn độn kinh tế của mình, kinh tế gia đã nghỉ hưu Lê Đăng Doanh, cựu chủ tịch của một tổ chức tham vấn chính phủ về kinh tế cho biết.
“Vấn đề là với việc mở cửa, Việt Nam đã không tiếp tục cải cách ở nhịp độ cần thiết để nền kinh tế bây giờ ngày càng dễ bị tổn thương” ông nói. “Vinashin chỉ là một ví dụ. Ai biết được liệu có những Vinashins khác hay không”.
Ông nói rằng một tình trạng thâm hụt thương mại ngày càng tăng, đặc biệt là với Trung Quốc, cùng với lạm phát và biến động tỷ giá cũng đang gây rắc rối cho Việt Nam khi khoảng cách giàu nghèo đang mở rộng. Các bệnh viện, trường học và các dịch vụ công cộng khác thiếu thốn trong khi những kẻ mới giàu đã nêm chặt đường phố với những chiếc Rolls Royces và Bentley.
Nhưng đối với những người như Ngọc, đồng tiền thật khó kiếm và khó tiêu. Là trụ cột duy nhất cho gia đình, cô đã bắt đầu đóng gói các bao hạt dẻ, một mặt hàng mới mà cô đã cố gắng đẩy mạnh trong các kỳ nghỉ năm mới âm lịch của Việt Nam. Cô đã phải ngừng bán các loại rau vì đơn giản là không kiếm đủ ăn. Bây giờ cô đang tự hỏi mình có thể bán rong thịt lợn thế này được bao lâu nữa ?
“Tất cả điều tôi quan tâm bây giờ là làm thế nào để kiếm tiền” cô nói. “Tôi không nghĩ đến ngày mai. Tôi chỉ lo được cho từng ngày”.
