Nguyễn Quang Vinh - Hôm đó tổng duyệt, có ông trung tướng nêu ý kiến: Vở tốt, nhưng cho tôi hỏi, đảng ở đâu, không thấy vai trò lãnh đạo của đảng ở đâu trong vở này là sao? Đồng chí trưởng đoàn báo cáo anh, trong kịch có hai phe, phe lâm tặc, phe các chiến sỹ kiểm lâm, mà các đồng chí kiểm lâm chắc chắn là đảng viên. Chắc chắn là sao, phải nói rõ ra chứ, nên có thêm nhân vật bí thư chi bộ lãnh đạo Hạt kiểm lâm thì tốt...
*
Mình và anh Xuân Huyền ( đạo diễn, NSND Xuân Huyền) làm được với nhau mấy vở diễn. Xuân Huyền vẫn nói ( giọng Nghệ) nước ni, ngoài tau ra, có ai hiểu để dựng được kịch của mi với thằng Lập, nỏ có.
Lại nói: Tau nói với Ban giám khảo Hội diễn, Xuân Huyền dựng kịch dở rất khó, khó lắm, cứ đụng tay vô: hay, đụng tay vô: hay, nỏ dở. E vì lời tuyên bố này mà vở diễn nào của Xuân Huyền cũng bị đánh xuống bạc. Anh em vặn, thầy nói hay sao chỉ được bạc. Xuân Huyền nhấp ngụm rượu, nói tỉnh bơ: Bọn nớ thì biết đéo chi kịch mà chấm. Rút kinh nghiệm, Hội diễn sau các đoàn không cho anh Xuân Huyền đi cùng, thế là anh ấy không còn cơ hội tuyên bố, rứa là vở vàng. Về, anh em nói, thầy thấy chưa, không có thầy đi theo, vở thầy dựng được vàng liền. Anh Xuân Huyền lại nhấp ngụm rượu, nói tỉnh bơ: Bọn nớ thì biết đéo chi kịch mà chấm.
Lại nói: Vinh ra coi anh dựng tuồng. Nước mình không thể kiếm đâu ra vở tuồng nào hay như rứa. Ra mà coi anh làm. Mình nhảy xe 500 cây số ra coi. Coi xong lủi ra khỏi rạp, tránh gặp anh. Xuân Huyền tóm cổ lôi lại hỏi: Răng? Mi coi vở anh mi dựng thấy răng? Mình nói: Em thấy dở anh ạ. Xuân Huyền cười sung sướng: Đúng rứa. Nó đầu tư tiền bạc như rứa, diễn viên trình độ như rứa, răng hay được. Chịu, chẳng cãi được câu nào.
Nhớ lần anh ấy dựng vở của mình “Tiếng gọi” tại đoàn kịch Quân đội. Hôm Tổng duyệt, có mấy ông hơi hơi to, thiếu tướng, trung tướng gì đó về duyệt. Trưởng đoàn kịch nói với anh Xuân Huyền, em trăm sự xin thầy nhé, họ góp ý mặc họ, cái chi đúng mình sửa, không đúng thì thầy cũng đừng chửi tục nhé, thương bọn em. Anh Xuân Huyền ngửa mặt hậc lên tiếng, tau nói chi, tau không nói chi đâu, vở tốt rồi, đầy tính đảng rứa chi nữa.
Hôm đó tổng duyệt, có ông trung tướng nêu ý kiến: Vở tốt, nhưng cho tôi hỏi, đảng ở đâu, không thấy vai trò lãnh đạo của đảng ở đâu trong vở này là sao? Đồng chí trưởng đoàn báo cáo anh, trong kịch có hai phe, phe lâm tặc, phe các chiến sỹ kiểm lâm, mà các đồng chí kiểm lâm chắc chắn là đảng viên. Chắc chắn là sao, phải nói rõ ra chứ, nên có thêm nhân vật bí thư chi bộ lãnh đạo Hạt kiểm lâm thì tốt.
Xuân Huyền đứng lên. Đồng chí trưởng đoàn tái mặt kéo anh Huyền ngồi xuống, kéo vội mà nhanh quá, cái quần bà ba của anh Huyền tuột đến đầu gối. Anh Huyền vừa kéo quần vừa hực lên từ trong cổ họng nhưng mình vẫn nghe rõ: Cặc.
Hôm diễn ở Trường Đảng cao cấp, có câu thoại giữa tên đại ca lâm tặc nói với cô bồ là giáo viên, đảng viên khi hai người vạch mặt nhau. Mình viết câu thoại của thằng đại ca lâm tặc chửi cô giáo đảng viên: Một tay cô cho vào túi tiền của tôi, tay kia cô đưa thẳng lên trời thề với tập thể của cô rằng, cô nguyện suốt đời phục vụ vì hạnh phúc của nhân dân, giữa tôi và cô ai khốn nạn hơn ai, ai đốn mạt hơn ai? Cả Hội trường toàn cán bộ trung cao cấp vỗ tay ầm ầm. Vậy nhưng để giữ được câu đó, mình và anh Xuân Huyền gồng hết sức ra bảo vệ đấy. Nhiều ý kiến góp ý thỏa hiệp, ừ thì cô giáo có thể do hoàn cảnh này nọ cặp bồ với thằng lâm tặc cũng được, chứ đừng nói cô ấy đảng viên. Anh Xuân Huyền quắc mắt lên: Cô nớ đảng viên thì răng? Thì xấu đảng à? Nếu không cho cô ấy là đảng viên, tui về, về, về nhà tau uống rượu Vinh hè.
Thế là đoàn phải chịu. Nhưng hình như hôm tổng duyệt, mình không nghe câu này. Mình đang định thắc mắc, Xuân Huyền bóp vào dái cái, đau điếng: Thằng ngu. Đó là tau bảo diễn viên nói khác đi để duyệt cho ra vở đấy, nói như mày viết, cứt mà nó cho ra.
Cũng vở này, diễn cho Cục kiểm lâm xem, rồi hai anh em nhận được Bằng khen của Bộ trưởng ghi câu thành tích chi đó mình chã nhớ nữa, thấy ông Ngọ Bộ trưởng ký và làm lễ trao tặng đàng hoàng. Anh Huyền cầm bằng khen về nhà, ngắm mãi rồi hỏi: Vì răng họ tặng bằng khen hè? Mình hỏi, ý anh là răng? Anh Huyền nói, mi không nhớ câu thoại mi viết à? Câu chi hè? À thằng lâm tặc nói với kiểm lâm: Nếu không có lực lượng kiểm lâm, rừng đã mất từ lâu, từ ngày có lực lượng kiểm lâm, rừng vẫn mất mà mất từ từ. Viết đểu rứa mà Cục kiểm lâm vẫn đề nghị Bộ trưởng tặng bằng khen là răng?
He he. Ôi anh Xuân Huyền.
Có lần mình hỏi, nghe nói có lần Cục nghệ thuật biểu diễn duyệt vở nào đó của anh, góp ý này nọ, anh chửi: Cục nớ là cục cứt đúng không?
Anh Huyền cười cười, uống hết cốc rượu phả hơi vào mặt mình: Thằng mô nói bịa đặt phản động rứa? Cục cứt a? Láo, cục cứt là còn phúc.
Ba năm nay anh Xuân Huyền yếu vì hệ quả của một lần tai biến, nên không dựng vở nữa.
Nghe nói anh bị tai biến là thế này: Đêm đó, học trò của anh mời thầy đi xem vở mới của mình. Anh ấy xem xong, hét oang oang, sao lại có thể ra mắt một vở diễn dở như rứa, thối như rứa? Tôi không nhận anh là học trò nha. Anh đừng khoe là học trò của tôi nha. Rồi kéo mấy thằng học trò cưng đi uống rượu. Hôm sau thì anh tai biến.
Có một lần mình đến thăm anh, anh ngồi bên cửa sổ, đột nhiên hỏi: Vinh vô đảng chưa hè? Mình thật thà: Dạ chưa. Anh ấy chửi: Mi ngu rứa, có phải ai hỏi chi cũng trả lời mô, nhớ chưa? Tau hỏi chứ có cần chi mi trả lời.
Mình ra Hà Nội lần nào tới thăm anh, anh cũng ép ăn cơm. Vợ anh Huyền nấu ăn ngon quá chừng. Ăn xong bữa nào, anh ấy cũng nhìn mình cười, cái thằng, ăn đéo gì ăn nhiều thế. Chị vợ anh ấy lườm chồng, anh này, nói với em nó như vậy, nó tự ái thì sao. Anh Huyền lại cười, tự ái đéo gì, viết kịch bản hay rứa mà mấy thằng nó duyệt chê xoen xoét mà còn không tự ái nữa là.
Ngày vợ anh ấy mất, hình như khoảng 3 giờ sáng, đột nhiên mình thấy chuông điện thoại đổ. Mình mở máy, tiếng anh Xuân Huyền hấp tấp: Vinh phải không, Vinh phải không, chị chết rồi, chị mất rồi, chị mi đi rồi trời ơi.
Mình không nói lại được một tiếng nào.
Anh Xuân Huyền sợ khen, ai khen anh, anh nhìn với ánh mắt đầy ngờ vực và đau đớn.
Biết là anh chẳng bao giờ đọc bờ lốc bờ leo, nên mình nói câu này: Anh là một đảng viên mà em kính trọng tận đáy lòng anh Xuân Huyền ạ.
