Phần nợ còn lại có thể cho khoanh, giãn. Cơ chế hỗ trợ là để các chủ nợ có thể kinh doanh tài sản thế chấp, xử lý rủi ro do chính sách mang lại.
Vinashin và tái cơ cấu ngân hàng
* Các khoản nợ đã quá hạn của Vinashin đều đã được các chủ nợ là ngân hàng, công ty tài chính xếp vào nợ xấu và trích lập dự phòng rũi ro. Ảnh: Thanh Tao.
Trong đề án Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng 2011-2015 vừa được Chính phủ phê duyệt, xử lý nợ xấu là một trong những định hướng trọng tâm. Đối với khối quốc doanh, “tập trung xử lý nợ xấu của các ngân hàng thương mại nhà nước để sớm làm sạch bảng cân đối, phấn đấu đạt tỷ lệ nợ xấu dưới 3% theo tiêu chuẩn phân loại nợ và chuẩn mực kế toán Việt Nam”. Với ngân hàng thương mại cổ phần thì “các khoản nợ xấu phát sinh không có tài sản đảm bảo, không có khả năng thu hồi do thực hiện cho vay theo chỉ đạo hoặc chủ trương chính sách của Chính phủ sẽ được Chính phủ xóa nợ bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước”.
Các khoản nợ đã quá hạn của Vinashin đều đã được các chủ nợ là ngân hàng, công ty tài chính xếp vào nợ xấu và trích lập dự phòng rủi ro. Mức độ trích lập dự phòng của mỗi chủ nợ khác nhau, nhưng mức trích lập đều đã lên tới cả ngàn tỉ đồng tại mỗi đơn vị. Có chủ nợ đã trích lập gần hết. Có ngân hàng như BIDV tuyên bố sẽ trích lập toàn bộ nợ của Vinashin trong năm 2012 này.
Rất khó biết chính xác bao nhiêu phần trăm trong số nợ của Vinashin có tài sản đảm bảo. Các chủ nợ đều nói các khoản vay được đảm bảo bằng tài sản là đất đai, tàu bè, phương tiện xe cộ... Một chủ nợ cho biết năm ngoái trong khi một số ngân hàng nắm các con tàu thế chấp của Vinashin chật vật bán tàu để thu hồi nợ, thì đơn vị ông đã may mắn bán được tài sản đảm bảo là các loại ô tô, thu được một phần nợ.
Chủ nợ nóng lòng
Các chủ nợ của Vinashin chắc chắn là những người nóng lòng chờ đợi đợt phát hành trái phiếu hơn cả bởi họ sẽ giảm được nợ xấu, cải thiện tỷ lệ nợ và một phần khoản trích lập dự phòng có thể được hoàn nhập, lợi nhuận năm nay nhờ đó mà tăng lên. Những ngân hàng đã cho Vinashin vay như BIDV, HabuBank, Vietinbank... sẽ được hoàn nhập dự phòng ít nhiều tùy mức trích lập.
Tuy nhiên so với tổng nợ, 25% là tỷ lệ thấp theo nhận định của giới ngân hàng. Cơ chế hỗ trợ xử lý 30% tổng nợ tiếp theo trong vòng 1-3 năm được đề cập, nhưng cụ thể là gì thì chưa rõ. Một nguồn tin có thẩm quyền cho biết Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu phương thức hoán đổi nợ cũ lấy trái phiếu mới. Cho dù tỷ lệ hoán đổi là bao nhiêu, thì nó cũng không khác gì mấy so với cách thức xử lý trả 25% tổng nợ bằng trái phiếu. Vấn đề là ở chỗ nếu một tỷ lệ hoán đổi quá thấp, các chủ nợ sẽ là người bị thiệt. Hơn nữa, một gói xử lý đồng bộ bao gồm một phần trả bằng trái phiếu, một phần đưa ra cơ chế mới trong thời gian nhất định, một phần khoanh, giãn tỏ ra thích hợp với hiện tại. Bởi bất kỳ một sự hoán đổi nào dẫn đến khả năng không thu hồi đủ số nợ đã cho vay cũng buộc các chủ nợ phải hạch toán mất vốn. Điều này hẳn không ngân hàng hay công ty tài chính nào mong muốn.
Việc phát hành trái phiếu của Vinashin, như vậy, sẽ đẩy nhanh tiến trình cơ cấu lại hệ thống ngân hàng một cách căn bản và nghiêm túc. Nó chứng tỏ khả năng Nhà nước đứng ra mua lại nợ xấu dưới các hình thức khác nhau mà giới quan sát quốc tế đang nhìn nhận là hiện thực. Một nhà đầu tư nước ngoài dự đoán sau khi xử lý nợ trong nước của Vinashin, có khả năng Việt Nam sẽ tháo gỡ nợ quốc tế của tập đoàn này. Vinashin phát hành trái phiếu quốc tế mới để hoán đổi nợ cũ là một khả năng. Nhất là gần đây Bộ Tài chính đã tiếp xúc nhiều hơn với các tổ chức xếp hạng tín nhiệm nước ngoài và thuê một số tổ chức mới.
Cho đến tháng 12 năm ngoái Vinashin đã quá hạn trả nợ 180 triệu đô la Mỹ trong số nợ 600 triệu đô la Mỹ được ấn định trả 10% mỗi sáu tháng kể từ lần trả đầu tiên vào tháng 12 -2010. Giá nợ giao dịch của Vinashin trên thị trường quốc tế giảm mạnh. Ở trong nước, giao dịch trái phiếu nội địa do Vinashin hoặc các công ty thành viên của tập đoàn phát hành trước đây (với sự bảo lãnh của Vinashin) cũng khó tìm được người mua. Đã có chủ nợ chào bán với giá bằng hoặc nhỉnh hơn một nửa giá gốc, trong khi người mua trả bằng 20-30% giá gốc. Với thông tin Vinashin có thể phát hành trái phiếu mới để xử lý nợ, dự đoán giá trái phiếu nội địa của doanh nghiệp này có thể tăng là có cơ sở.
Lưu Hảo
