'Dừng dự án bô xít Tây Nguyên là không khả thi'
Hoàng Lan (VnEpress) - Tập đoàn Than và Khoán sản Việt Nam khẳng định hai nhà máy alumin Tân Rai và Nhân Cơ gần hoàn thiện, không có lý do để ngừng lại và cũng không bị ảnh hưởng bởi việc dừng xây cảng vận chuyển Kê Gà.
Chiều 24/2, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) Trần Văn Chiều trả lời báo chí về việc tạm dừng đầu tư dự án cảng Kê Gà tại Bình Thuận cũng như hiệu quả của các dự án bô xít Tây Nguyên.
- Trước đó đã có nhiều ý kiến lo ngại về tính khả thi của dự án cảng Kê Gà, vì sao đến thời điểm này, Vinacomin mới đề nghị tạm dừng đầu tư ?
- Dự án đầu tư xây dựng cảng Kê Gà được lập với quy mô công suất năm 2015 đạt 3,5 triệu tấn mỗi năm; năm 2020 đạt 17,5 triệu tấn và đến năm 2030 đạt 37 triệu tấn. Nay mới có 2 dự án thử nghiệm được đầu tư xây dựng theo quy hoạch là Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (ĐăkNông) với công suất 1,3 triệu tấn. Các dự án sản xuất Hydroxit nhôm, alumin, điện phân nhôm khác đều không được đầu tư theo đúng tiến độ dự kiến trong quy hoạch, một phần do kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu tiêu thụ, giá khoáng sản giảm thấp, mặt khác do các vấn đề phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, môi trường nên Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh quy hoạch bô xít cho phù hợp.
Dự án Kê Gà được lập trong bối cảnh không có cảng nào phục vụ cho việc xuất nhập hàng hóa tại khu vực Bình Thuận. Còn nay, Bình Thuận có cảng Vĩnh Tân và đang chuẩn bị lập dự án xây dựng cảng trung chuyển than cho khu vực phía Nam thì việc dừng Kê Gà phù hợp với quy hoạch. Đến năm 2020 lượng hàng hóa thông qua cảng Kê Gà chỉ khoảng 2,5 triệu tấn mỗi năm, thấp hơn rất nhiều so với thiết kế được phê duyệt. Với lượng hàng hạn chế như vậy, việc sử dụng các cảng hiện có hiệu quả hơn so với đầu tư xây dựng cảng mới. Đây là nguyên nhân dẫn đến đề xuất tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà của Vinacomin và Thủ tướng đã đồng ý.
- Cảng Kê Gà được lập ra với mục tiêu phục vụ vận chuyển cho dự án bô xít Tây Nguyên, nay dừng lại sẽ ảnh hưởng thế nào?
- Việc dừng đầu tư dự án cảng Kê Gà hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến 2 dự án bô xít- alumin đã và đang đầu tư. Bởi trong giai đoạn đầu, khối lượng sản phẩm cần thông qua cảng của 2 dự án này còn thấp nên Vinacomin thực hiện phương án thuê cảng tại khu vực Thị Vải- Cái Mép (cảng Gò Dầu, cảng Phú Mỹ…).
Về lâu dài, thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ, Vinacomin đang phối hợp với đơn vị tư vấn nghiên cứu lựa chọn quy mô và địa điểm xây dựng cảng phù hợp với quy hoạch phát triển bô xít - nhôm, Quy hoạch ti tan và kinh tế khu vực.
Nhiều dự án phải nhường chỗ cho cảng Kê Gà. Ảnh: Thiennhan
- Để xây dựng cảng Kê Gà, 12 dự án resort đã ngưng để nhường đất, mức tổng thiệt hại lên tới 1.000 tỷ đồng. Ý kiến Vinacomin thế nào khi các nhà đầu tư muốn đến bù thỏa đáng?
- Giai đoạn 1 của dự án có liên quan tới 4 doanh nghiệp du lịch, giai đoạn 2 liên quan đến 43 hộ dân và 8 doanh nghiệp. Hiện nay, dự án đang trong giai đoạn 1, Vinacomin đã phối hợp với UBND huyện Hàm Thuận Nam tỉnh Bình Thuận tiến hành kiểm đếm xong 43/43 hộ dân và 11/12 doanh nghiệp du lịch đồng thời tiến hành tổ chức đền bù giai đoạn 1 cho 4 doanh nghiệp du lịch với giá trị đền bù giải phóng mặt bằng được UBND huyện Hàm Thuận Nam phê duyệt là 4,63 tỷ đồng.
Chúng tôi đã chuyển 4 tỷ đồng cho địa phương, đến nay mới có 1 doanh nghiệp du lịch đã nhận tiền và bàn giao đất. Vinacomin sẽ tiếp tục phối hợp với UBND tỉnh Bình Thuận trong việc lập phương án xử lý khối lượng công việc còn lại để báo cáo Thủ tướng. Chúng tôi cho rằng, việc dừng cảng Kê Gà sẽ có tác động tích cực hơn cho doanh nghiệp du lịch và người dân vùng dự án. Các doanh nghiệp du lịch sẽ lại tiếp tục được thực hiện dự án du lịch của mình.
- Một số ý kiến lo ngại, dự án Tân Rai- Lâm Đồng đi vào vận hành thì không có hiệu quả kinh tế, tạo thêm gánh nặng cho Vinacomin. Ông nghĩ sao?
- Khi lập dự án thử nghiệm bô xít Tân Rai- Lâm Đồng là có hiệu quả kinh tế. Nay, dự án đã hoàn thành đầu tư và cuối tháng 12 đã có sản phẩm đầu tiên. Hiệu quả kinh tế của dự án chưa đạt mục tiêu là do vốn đầu tư, chi phí nguyên nhiên vật liệu tăng, trượt giá và giá alumin tại thời điểm hiện nay do khủng hoảng kinh tế đã giảm xuống dưới 340 USD/tấn. Kết quả tính toán trên là áp dụng theo mặt bằng giá hiện nay trong bối cảnh kinh tế thế giới khủng hoảng và giá các mặt hàng khoáng sản nói chung trên thế giới đều giảm. Trước mắt Vinacomin sẽ đề xuất với Chính phủ một số cơ chế chính sách trong giai đoạn đầu của dự án để tăng tính hiệu quả.
Còn xét về lâu dài, do xu thế kinh tế thế giới đang phục hồi, chúng tôi tin chắc rằng ngành công nghiệp sản xuất nhôm sẽ tăng trở lại và việc giá alumin sẽ gia tăng là hiện thực. Theo dự báo của các chuyên gia phân tích thuộc Citigroup Inc, Morgan Stanley và Societe General SA, giá alumin trên thị trường thế giới giai đoạn 2010-2020 dự báo dao động trong khoảng 300 USD đến 640 USD/tấn, trung bình 450 USD/tấn.
Chủ đầu tư các dự án yêu cầu bồi thường. Ảnh: Thiennhan
Sẽ không công bằng nếu đánh giá hiệu quả kinh tế dự án chỉ căn cứ vào hiệu quả kinh tế đơn thuần của dự án đối với chủ đầu tư mà không tính đến hiệu quả kinh tế-xã hội lan tỏa, cũng như ý nghĩa chính trị, an ninh quốc phòng đối với địa phương và khu vực Tây Nguyên. Dự án sẽ thu hút khoảng 1.500 lao động địa phương, đóng góp cho ngân sách trung ương và địa phương, tạo điều kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng như hạ tầng kỹ thuật, văn hóa xã hội cho địa phương và khu vực.
- Giới chuyên gia cho rằng, với rủi ro lớn về hiệu quả kinh tế thì chỉ nên thí điểm dự án Tân Rai (đã hoàn thành đầu tư), còn dự án Nhân Cơ nên dừng lại. Vinacomin cân nhắc điều này thế nào?
- Việc quyết định đầu tư Dự án Nhân Cơ cũng như Tân Rai là căn cứ vào tính khả thi về kỹ thuật và kinh tế có tính đến mức độ rủi ro. Vinacomin quyết định đầu tư dự án Nhân Cơ tại tỉnh Đăk Nông đã tuân thủ đầy đủ quy định về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản; tại thời điểm phê duyệt dự án điều chỉnh (tháng 2/2010), dự án đạt hiệu quả kinh tế.
Nhà máy Alumin Nhân Cơ được khởi công ngày 28/2/2010. Đến nay triển khai thực hiện 72/73 hạng mục, toàn bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình, nhà thầu đang tiến hành lắp đặt thiết bị, khối lượng hoàn thành đạt khoảng 51%. Dự kiến nhà máy có sản phẩm vào giữa năm 2014, vì vậy, việc dừng dự án Nhân Cơ trong bối cảnh hiện nay là không thực tế. Cũng như các dự án đầu tư khác, hiệu quả dự án đã lập phụ thuộc chủ yếu vào biến động của giá thành và đặc biệt là giá bán trong tương lai. Chúng tôi đang rà soát, cập nhật và tính toán lại tổng mức đầu tư, kiểm tra lại hiệu quả kinh tế thuần túy cũng như hiệu quả kinh tế-xã hội tổng hợp của dự án.
Ông Doãn Mạnh Dũng, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội
KHKT và Kinh tế Biển TP HCM đánh giá, việc định vị cảng Kê Gà làm nơi
vận chuyển sản phẩm bô xít là vội vã. Theo ông Dũng, việc xây dựng cảng
phải ưu tiên nơi có lợi thế về tự nhiên. Tại vị trí Kê Gà hoàn toàn
không có yếu tố tự nhiên nên chi phí rất lớn. Ở miền Trung, các vịnh sâu
và kín sóng gió phải là các vịnh có cửa vịnh quay về hướng nam và không
có dòng sông lớn đổ vào vịnh. Tại mũi Kê Gà hoàn toàn không có những
yếu tố trên nên buộc phải làm các đê chắn cát và sóng nhân tạo. Vùng bờ
biển Kê Gà có đường bờ theo hướng từ Đông bắc xuống Tây nam nên không
chỉ hứng gió Đông bắc mà còn hứng cả gió Tây nam. Chính yếu tố này gây
rất nhiều khó khăn hơn khi xây dựng cảng tại mũi Kê Gà.
"Tốc độ dòng chảy tại mũi Kê Gà gây nguy hiểm khi điều
động quay trở con tàu dù xuôi hay ngược nước. Chỉ có những người thiếu
thực tế thì không quan đến những yếu tố này", ông Dũng nói.
Theo ông Dũng, nên dừng dự án bô xít Tây Nguyên để
tránh ô nhiễm và tăng thêm tổn thất kinh tế. Nếu Chính phủ quyết tâm duy
trì xây dựng cản phục vụ cho dự án bô xít Tây Nguyên thì cần nghiên cứu
phương án vận chuyển ô- xít nhôm bằng đường ống và cảng chuyên dụng cho
việc xuất khẩu. "Việc vận chuyển thành phẩm bằng đường ống sẽ giảm áp
lực giao thông bộ, cầu và hoàn toàn có thể tự động hóa", ông Dũng nói.
Tuy nhiên, theo ông Dũng, vấn đề khó khăn nhất là xử lý bùn đỏ trên Tây
Nguyên cần có giải pháp rõ ràng và hiệu quả hơn.
Còn ông Nguyễn Văn Ban, nguyên trưởng ban Nhôm - Titan
của Vinacomin cho rằng, để ngành công nghiệp nhôm phát triển với quy mô
lớn cần có cơ sở hạ tầng để xuất khẩu alumin, trong đó không thể thiếu
tuyến đường sắt và cảng biển. Tuy nhiên, việc xây dựng hạ tầng thế nào
và ở đâu cần có các chuyên gia nghiên cứu cụ thể.
|
http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2013/02/dung-du-an-bo-xit-tay-nguyen-la-khong-kha-thi/
*
Thế Dũng
http://nld.com.vn/2013022410539868p0c1002/du-an-bauxite-chi-co-lo-nang.htm
*
Dự án bauxite: Chỉ có lỗ nặng!
Các chuyên gia nhận định như vậy khi nói về tính hiệu quả của dự án bauxite Tây Nguyên
Sau khi các cơ quan thông tin đại chúng đồng loạt phản ảnh về tính hiệu quả của dự án bauxite Tây Nguyên, ngày 24-2, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đã phản hồi.
Vi phạm nguyên tắc cơ bản
Vinacomin cho biết đến nay, mới chỉ có 2 dự án thử nghiệm được đầu tư xây dựng theo quy hoạch là Nhà máy Alumin Tân Rai - Lâm Đồng (công suất 650.000 tấn alumin/năm) và Nhà máy Alumin Nhân Cơ - Đắk Nông (công suất 650.000 tấn alumin/năm). Cuối năm 2012, Nhà máy Alumin Tân Rai đã chạy thử, Nhà máy Alumin Nhân Cơ dự kiến giữa năm 2014 sẽ cho ra sản phẩm. Dự báo, đến năm 2020, lượng hàng hóa thông qua cảng Kê Gà chỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm, thấp hơn rất nhiều so với lượng hàng hóa theo dự án cảng đã được phê duyệt là năm 2020: 17,5 triệu tấn, năm 2025: 27 triệu tấn và năm 2030: 37 triệu tấn.
Theo ông Trần Văn Chiều, Phó Tổng Giám đốc Vinacomin, các dự án sản xuất hydroxide nhôm, alumin, điện phân nhôm khác đều không đúng tiến độ là do kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu tiêu thụ và giá khoáng sản thấp. “Mặt khác, do các vấn đề phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, môi trường khi đầu tư xây dựng các dự án này nên Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh quy hoạch bauxite cho phù hợp” - ông Chiều nói.
Dù thừa nhận sai lầm về xây dựng cảng Kê Gà nhưng Vinacomin vẫn cho rằng việc dừng đầu tư dự án này không ảnh hưởng đến 2 dự án bauxite - alumin do có các cảng tại khu vực Thị Vải - Cái Mép như Gò Dầu, Phú Mỹ… “thế chân”.
Bể lắng quặng đuôi của Nhà máy Alumin Tân Rai - Lâm Đồng. Ảnh: QUANG TÚ
Ông Nguyễn Văn Ban, nguyên trưởng Ban Nhôm - Tổng Công ty Khoáng sản Việt Nam (sau này sáp nhập Vinacomin), cho biết giai đoạn 1998-2001, tổng công ty đã nghiên cứu dự án khai thác bauxite - nhôm Tây Nguyên và dự kiến công suất ban đầu là 600.000 tấn/năm. Tuy nhiên, một vấn đề rất quan trọng nảy sinh là vận tải. “Chưa có nơi nào trên thế giới vận chuyển 600.000 tấn alumin/năm ra cảng bằng ô tô trên quãng đường dài như vậy. Cách tốt nhất là vận chuyển bằng đường ống hoặc đường sắt thì mới có hiệu quả nhưng không hiểu sao Vinacomin lại vẫn dùng đường bộ?” - ông Ban đặt vấn đề.
Ngay cả người của Vinacomin là TS Nguyễn Thành Sơn, Giám đốc Ban Quản lý các dự án than đồng bằng sông Hồng, cũng đã nhiều lần phản đối phương thức vận chuyển bằng đường bộ. “Một nguyên tắc cơ bản trong ngành khai khoáng là vận chuyển sản phẩm không quá 10 km, trong khi quãng đường từ Tân Rai xuống cảng là 260 km, còn từ Nhân Cơ cũng cả trăm km thì chỉ có lỗ nặng” - ông Sơn nhận định.
Phải kiểm toán giá thành
Trước hàng loạt câu hỏi của giới chuyên môn về tính hiệu quả của dự án bauxite Tây Nguyên, lãnh đạo Vinacomin thanh minh rằng Nhà máy Alumin Tân Rai đưa ra sản phẩm đầu tiên với mức dưới 340 USD/tấn là do bối cảnh kinh tế thế giới khủng hoảng và giá các khoáng sản nói chung trên thế giới đều giảm. “Không công bằng nếu đánh giá hiệu quả kinh tế dự án chỉ căn cứ vào hiệu quả kinh tế đơn thuần mà không tính đến hiệu quả kinh tế - xã hội lan tỏa, cũng như ý nghĩa chính trị, an ninh quốc phòng đối với địa phương và khu vực Tây Nguyên” - ông Chiều phản ứng.
Tiếp tục bảo vệ dự án của mình, lãnh đạo Vinacomin đưa ra đề tài nghiên cứu thu hồi các sản phẩm có ích từ bùn đỏ “đã có kết quả ban đầu khích lệ, khả năng thành công lớn” của Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) mới đây (Báo Người Lao Động đã thông tin). “Với xu thế nền kinh tế thế giới đang phục hồi, Vinacomin tin chắc giá alumin sẽ tăng” - ông Chiều khẳng định. Sở dĩ có sự tự tin này là do Vinacomin căn cứ trên dự báo của các chuyên gia phân tích thuộc Citigroup Inc, Morgan Stanley và Societe General SA. Theo đó, giá alumin trên thị trường thế giới giai đoạn 2010-2020 sẽ dao động trong khoảng 300 USD/tấn đến 640 USD/tấn, trung bình ở khoảng 450 USD/tấn.
Tuy nhiên, theo thông tin mà các chuyên gia Ngân hàng Societe General (Pháp) đã trả lời trên báo chí, năm 2012, sản lượng nhôm trên thế giới vượt nhu cầu 1,4 triệu tấn và tiếp tục vượt 1,1 triệu tấn vào năm 2013. Tồn kho nhôm trên sàn London đã lên mức kỷ lục là 5,177 triệu tấn. Đáng lưu ý, thay vì nhôm đến tay các nhà sản xuất (xe hơi, vỏ hộp…) thì hầu hết lại đến tay cộng đồng các nhà đầu tư và ngân hàng đầu tư - những người đang ôm hàng chờ tăng giá.
Theo Tập đoàn Tài chính Citigroup (Mỹ), khoảng 65%-75% nhôm tại nhà kho của sàn London thuộc sở hữu của giới đầu tư. Hiện tượng này càng trở nên phổ biến hơn trong thời kỳ khủng hoảng tài chính, khi nhu cầu nhôm vật chất giảm mạnh và các nhà sản xuất buộc phải tìm những phương án khác để tăng vốn lưu động. Citigroup dự báo giá nhôm sẽ đạt trung bình 2.100 USD/tấn trong năm 2013, trong khi Societe General dự báo con số này sẽ khoảng 2.185 USD/tấn.
TS Nguyễn Thành Sơn cho rằng mức giá bán 450 USD/tấn hay có thể lên thêm nữa không phải vấn đề chính mà là giá thành 1 tấn alumin mà Vinacomin sản xuất ra là bao nhiêu? “Vinacomin đang lập lờ, che đậy mức giá thành tính đúng, tính đủ trên 1 tấn alumin bởi hàng loạt chi phí chưa được tính hết, nhất là chi phí vận tải. Cần có cơ quan kiểm toán độc lập về giá thành alumin ở Tây Nguyên” - ông Sơn kiến nghị.
|
Cố làm thì môi trường lãnh đủ!
Ông Trần Văn Chiều cho rằng quyết định đầu tư 2 dự án
Nhân Cơ và Tân Rai là căn cứ vào tính khả thi về kỹ thuật, kinh tế,
đồng thời đã tính đến mức độ rủi ro. Nhà máy Alumin Nhân Cơ được khởi
công ngày 28-2-2010, hiện đã triển khai thực hiện 72/73 hạng mục, toàn
bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình, khối lượng hoàn
thành đạt khoảng 51%. “Nhà máy Alumin Nhân Cơ sẽ có sản phẩm vào giữa
năm 2014 nên quyết định ngừng là không thực tế” - ông Chiều quả quyết.
Theo TS Nguyễn Thành Sơn, không chỉ mối họa môi
trường mà bài toán kinh tế đã quá rõ để Vinacomin nghiêm túc xem xét Nhà
máy Alumin Tân Rai, nếu thực sự có hiệu quả thì mới làm tiếp Nhà máy
Alumin Nhân Cơ. “Nếu không có hiệu quả mà cố làm thì lỗ lại càng lỗ mà
môi trường thì lãnh đủ” - ông Sơn cảnh báo.
|
http://nld.com.vn/2013022410539868p0c1002/du-an-bauxite-chi-co-lo-nang.htm
