Lê Quế Lâm (Danlambao) - Năm 2013, Chủ tịch Trương Tấn Sang đã đến Mỹ gặp TT Obama thiết lập mối quan hệ đối tác hai nước. Ông Sang đã ngỏ lời mời TT Obama thăm viếng VN. TT Obama vui vẻ chấp nhận sẽ đến VN trong một thời điểm thích hợp. Đầu tháng 7/2015, bắt đầu giai đoạn hợp tác VN & HK, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đến Mỹ họp thượng đỉnh với TT Obama tại phòng Bầu dục Tòa Bạch Ốc. Lãnh tụ hai nước đều bày tỏ mong muốn sự hợp tác Việt Mỹ bền vững lâu dài. Về kinh tế, hai bên cam kết thúc đẩy đưa Hiệp ước TPP sớm thành hiện thực. Về quốc phòng, hai nước hợp tác quân sự để bảo vệ hòa bình ở biển Đông và khu vực Châu Á/Thái Bình Dương. TBT Đảng CSVN đã mời TT Obama đến thăm VN. Lời mời này được TT Nguyễn Tấn Dũng lập lại hồi tháng 2/2016 khi ông đến Mỹ tham dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ và 10 nước ASEAN.
Đáp lại các lời mời trên, TT Barrack Obama đã đến thăm VN. Chiếc chuyên cơ Air Force One chở TT Obama đã đáp xuống phi trường Nội Bài, Hà Nội lúc 9 giờ 30 tối Chủ nhật 22/5/2016 sớm hơn dự liệu vài ba giờ. Đây là thái độ vừa thân tình vừa kính trọng đối với nước chủ nhà của lãnh tụ siêu cường số 1 thế giới. Đón chào vị quốc khách tại phi trường là ông Đào Việt Trung, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước và ông Hà Kim Ngọc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao.
Nhiều giới bình luận thời sự cho rằng nghi thức đón tiếp mà Đảng CS và nhà cầm quyền của họ dành cho TT Obama là “thiếu trọng thị và ở mức thấp không tương xứng với vị thế tổng thống của HK”. Sự đón tiếp hơi “thiếu lịch sự” này gây cho một số trí thức và đồng bào VN vừa thẹn thùng vừa sửng sốt. Trước đây, hồi giữa tháng 11/2015 CSVN đã đón tiếp Chủ tịch TQ Tập Cận Bình với nghi thức trọng thể.
Đối với Đảng CSVN, việc đón tiếp hai nhân vật trên phải khác nhau. Chủ tịch Tập Cận Bình “vừa là đồng chí vừa là anh em”. Còn TT Obama là lãnh tụ HK, một nước mà CSVN từng gọi là “đế quốc xâm lược, kẻ thù số một của nhân dân thế giới”. Ý nghĩ này vẫn được TT Nguyễn Tấn Dũng lập lại trong năm vừa qua 2015. Trong diễn văn mừng chiến thắng 30/4, ông lên án nặng nề đế quốc Mỹ trong chiến tranh xâm lược miền Nam VN. Vì thế Đảng CSVN không thể chào mừng kẻ thù bằng 21 phát súng đại bác như đối với chủ tịch TQ.
Ngoài khía cạnh bạn thù, còn một yếu tố tế nhị nữa, khiến CSVN cần phải e dè với TQ. Sau chiến thắng 30/4/1975, Hà Nội quay mặt với TQ. Đầu tháng 9/1978 TBT Lê Duẩn và TT Phạm Văn Đồng đã đến Liên Xô ký với Breznhev và Kosygin hiệp ước hữu nghị hợp tác Việt-Xô. Ba tháng sau trong mùa Giáng sinh 1978, Hà Nội đưa quân sang Cam Bốt lật đổ chế độ Pol Pot được Bắc Kinh hậu thuẫn. Đặng Tiểu Bình lên án CSVN là phường vong ân bội nghĩa và ra lệnh dạy cho VN một bài học. Còn ngày nay, CSVN mở đầu giai đoạn hợp tác Việt-Mỹ, được Mỹ bãi bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương. VN mua vũ khí của Mỹ để chống ai? Hành động này cũng tương tự như việc ký hiệp ước hợp tác với LX để chống TQ hồi năm 1978? Có phải hiện nay CSVN phản bội “phương châm 16 chữ vàng” và “tinh thần bốn tốt” đối với TQ?
Trong ngày làm việc chính thức đầu tiên trong chuyến công du VN, TT Obama được Chủ tịch Trần Đại Quang tiếp đón theo nghi lễ quốc khách và cuộc họp thượng đỉnh tại Phủ Chủ tịch vào lúc 10 giờ 45. Sau đó TT Obama dự tiệc chiêu đãi của VN. Trước đó, theo lịch trình TT Obama sẽ dự dạ tiệc Quốc yến tại Phủ Chủ tịch do Trần Đại Quang khoản đãi vào buổi tối thứ Hai 23/5/2016. Tuy nhiên vào phút chót được đổi lại, buổi tiệc diễn ra vào buổi trưa tại sảnh đường của Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình.
TT Obama phát biểu trong buổi tiệc: “Tôi được biết ở Việt Nam có một câu tục ngữ, đó là ‘Ăn quả nhớ kẻ trồng cây’. Hôm nay chúng ta cùng có mặt ở đây để bày tỏ sự kính trọng, trân trọng những người đã đến trước chúng ta. Những người Việt Nam và Mỹ, những người đã trồng cây và chăm sóc cho cái cây đó để ngày hôm nay đã trở thành đối tác toàn diện giữa hai nước”. Qua phát biểu trên, TT Obama muốn bày tỏ lòng kính trọng đối với cố TT Võ Văn Kiệt và cựu tổng thống Bill Clinton... Và cũng muốn chuyển đến cựu Chủ tịch Trương Tấn Sang và cựu TT Nguyễn Tấn Dũng lời chào trân trọng vì những nỗ lực của họ trong việc thiết lập và vun bồi mối quan hệ Việt Mỹ ngày càng sâu rộng.
Buổi ăn trưa đãi khách kéo dài khoảng 30 phút, ngay sau đó TT Obama có cuộc tiếp xúc ngắn với Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tại nhà sàn của ông Hồ Chí Minh trong khuôn viên Phủ Chủ tịch. Đến 12 giờ 50 Tổng thống Mỹ và Chủ tịch nước có cuộc họp báo chung kéo dài gần 1 giờ. Sau cuộc họp báo, lãnh tụ hai nước ra bản Tuyên bố chung.
Trong cuộc họp báo, TT Obama phát biểu: “Tôi thật xúc động thấy thật đông người dân đứng dọc hai bên đường vẫy chào chúng tôi. Tôi mang đến đây lời chào thân ái và tình hữu nghị của nhân dân Hoa Kỳ, và những chúc mừng VN của các vị nghị sĩ HK…
“Một trong những ưu tiên cao nhất của tôi trong nhiệm kỳ tổng thống là phải đảm bảo chắc chắn rằng HK sẽ tiếp tục đóng vai trò lớn hơn và dài hạn ở Châu Á Thái bình Dương vì mục tiêu song phương là an ninh chung của chúng ta và an ninh của các quốc gia hai bên bờ TBD để hướng tới sự phồn vinh chung của các quốc gia trong vùng này. Chúng tôi tin tưởng rằng mọi người dân ở đây cần được sống an ninh, được sống đời sống phồn vinh và được sống trong nhân phẩm. ….
“Trong hai thập niên vừa qua, ngoại thương giữa hai nước đã tăng lên gần gấp 100 lần, tạo ra nguồn việc làm rất lớn và những cơ hội rất tốt cho người dân cả hai nước. Hiện nay HK là thị trường lớn nhất trên thế giới trong kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ VN. Các công ty HK đứng trong hàng các nhà đầu tư lớn nhất ở VN…
“Tôi cũng xin công bố HK dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận bán vũ khí cho VN đã áp dụng trong gần 50 năm qua. Tương tự như mọi thỏa thuận trong lãnh vực quốc phòng với tất cả các đồng minh và đối tác của HK, việc bán vũ khí của chúng tôi cần phải kèm theo các yêu cầu nghiêm ngặt, bao gồm cả các yêu cầu liên quan đến vấn đề nhân quyền. Việc dỡ bỏ lệnh cấm vận này là thể hiện mong muốn của HK muốn giúp VN tiếp cận được với các loại thiết bị và vũ khí mà VN đang cần để bảo vệ đất nước…
“Tôi đã nhấn mạnh rất rõ ràng rằng HK không tìm kiếm việc áp đặt thể chế chính phủ kiểu của mình lên VN hay lên bất cứ quốc gia nào khác. Chúng tôi tôn trọng sự độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của VN. Nhưng chúng tôi cũng vẫn sẽ tiếp tục lên tiếng về nhân quyền vì đó là những quyền phổ quát của toàn nhân loại. Đó là quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí, quyền tự do tín ngưỡng và quyền tự do hội họp. Các quyền này bao gồm việc công dân có quyền ở xã hội dân sự để tập hợp và tổ chức các hoạt động nhằm giúp góp phần cải thiện cộng đồng và làm cho quốc gia được tốt đẹp hơn. Chúng tôi đều tin tưởng rằng một dân tộc sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, một quốc gia sẽ trở nên hưng thịnh hơn nếu các quyền phổ quát ấy được thực thi…
“Tôi tin tưởng rằng mối quan hệ giữa nhân dân VN và nhân dân HK có thể sẽ là một trong những mối quan hệ quan trọng nhất ở khu vực hiểm yếu này của thế giới. Tôi tin tưởng rằng sự nâng tầm mối quan hệ mà chúng ta đạt được hôm nay sẽ tăng cường mạnh mẽ nền an ninh quốc gia của chúng ta, sẽ giúp cho nhân dân cả hai nước chúng ta được hưởng phồn vinh và sự chính trực trong nhiều thập kỷ tương lai. Xin cám ơn” (Ông nói 3 chữ này bằng tiếng Việt, cũng như khi bắt đầu phát biểu ông đã nói Xin chào).
Buổi chiều, TT Obama đến thăm xã giao và hội kiến với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Phủ thủ tướng. Sau đó ông đến trụ sở Trung ương Đảng CSVN thăm xã giao Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng để cám ơn ông Trọng đã đến viếng Tòa Bạch Ốc hồi đầu tháng 7/2015.
TT Obama đã dành buổi tối, đến một quán bún chả bình dân trên phố cỗ Hà Nội -phố Lê Văn Hưu để dùng buổi ăn tối. Ông mặc áo sơ mi trắng xắn tay áo lên như một người dân bình dị. Vào bên trong, ông tươi cười bắt tay một số khách đang dùng bửa, chào hỏi chủ quán rồi lên tầng hai ăn tối theo lịch hẹn với Anthony Bourden -đầu bếp nổi tiếng của đài truyền hình CNN. Hai người ngồi trên hai chiếc ghế đẩu bằng plastic bên một bàn gỗ nhỏ, thưởng thức món bún chả vừa tu mấy chai bia lạnh vừa trò chuyện khoảng một giờ về mục đích chuyến viếng thăm cũng như niềm yêu thích đối với người dân ở đây, món ăn và văn hóa VN. Ông Obama ăn hai tô bún chả uống hai chai bia lạnh, sau đó còn mang về bốn tô nữa. Rời quán ăn, ông nán lại khoảng mười phút để vẩy chào và bắt tay người dân. Cả một rừng người reo hò chào đón ông một cách nồng nhiệt.
Mạng Internet ở VN tràn ngập những lời bình phẩm TT Obama: “Thể hiện nhân cách sống, hòa đồng, gần gũi thân thiện khiến mọi người thêm yêu mến và cảm phục”. “Một người lãnh đạo tuyệt vời, tài giỏi và giản dị, miệng luôn mỉm cười đầy thân thiện. Tuyệt vời Obama”. Nhiều người còn bày tỏ nét đẹp của con người Việt và thân thiện dễ gần của ngài tổng thống Mỹ. Báo chí trong nước cũng chỉ nói nhiều về việc TT Obama đi ăn bún chả chứ không chú ý đến thực đơn buổi tiệc chiêu đãi chính thức của nhà nước đầy sơn hào hải vị, như: nộm xoài cát nướng, nem bao cánh én, cuốn ba miền (nem rán, nem cuốn, phở cuốn) càng cua bể bao rong biển, súp tôm hùm bách ngọc, cua bấy chiên bơ xốt trứng muối, than bò nướng phên sốt mận, rau xanh ôm bơ… Những món cao lương mỹ vị đó đâu thể sánh bằng món ăn dân dã, nơi đó mới có dịp tiếp cận những người bình dân chân chất, niềm nở, hiếu khách.
Ngày thứ hai trong chuyến viếng thăm, TT Obama có bài diễn văn gửi nhân dân VN đọc trước 2000 cử tọa tại Trung tâm hội nghị quốc gia ở Hà Nội. Ông mở đầu bài phát biểu bằng hai câu bằng tiếng Việt “Xin chào… Xin chào Việt Nam” khiến cử tọa vỗ tay vang dội cả hội trường. Ông nói “Trong chuyến thăm này, trái tim tôi thực sự xúc động trước tấm lòng nhân hậu vốn nổi tiếng của người VN. Qua vô số những người đứng xếp hàng trên các con phố, tươi cười và vẫy tay chào, tôi cảm nhận được tình hữu nghị giữa hai dân tộc. Tối qua, tôi đã đến thăm phố cổ Hà Nội và thưởng thức một vài món ăn đặc sắc của Việt Nam. Tôi đã ăn Bún Chả…
Trưa 24/5, ngay sau khi kết thúc bài phát biểu gửi nhân dân VN tại Trung tâm Hội nghi Quốc gia, TT Obama đi thăm người dân ở khu chợ Mễ Trì Thượng, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. TT Obama trong trang phục sơ mi trắng, quần tây màu sẫm nhanh nhẹn bước vào trong khu chợ giữa lúc trời đổ mưa to. Ông dừng chân trú mưa ở một nhà dân. Người đứng đầu Nhà Trắng niềm nở bắt tay từng người dân mà ông gặp với câu “Xin chào” bằng tiếng Việt, thân tình thăm hỏi, chụp hình kỷ niệm. Sự gần gũi và cởi mở của TT Obama khiến dân phải xúc động. Ông vẫy tay chào từ giã Hà Nội, ra sân bay Nội Bài để vào TP/HCM.
Trong khi đó, từ buổi sáng ở Sài Gòn, khu vực bên ngoài sân bay Tân Sơn Nhất, dọc hai bên đường Trường Sơn người dân Sài Gòn đổ ra đầy vỉa hè đứng chờ TT Obama. Đông đảo bạn trẻ trong và ngoài nước đã có mặt tại tòa nhà số 21 Nguyễn Trung Ngạn, Quận 1, nơi TT Obama có buổi gặp gỡ giới doanh nghiệp trẻ và cộng đồng doanh nghiệp VN tại Dreamplex. Tại một địa điểm khác, khu vực chung quanh chùa Ngọc Hoàng ở Đa Kao, từ sáng đã có rất đông người đứng dưới mưa chờ đón TT Obama đến viếng chùa.
Khoảng 4 giờ chiều, TT Obama bước xuống chiếc chuyên cơ Air Force One ở phi trường TSN trong tiếng vỗ tay chào mừng của những người có mặt. Rời phi trường, đoàn xe chở TT Obama hướng về chùa Ngọc Hoàng. Hai bên đường hàng chục ngàn người cầm cờ Mỹ, giơ cao chân dung Obama với biểu ngữ Welcome Obama We Love You, hò reo, nồng nhiệt vẫy chào tổng thống Mỹ. Ông Obama tươi cười vẫy tay chào người dân rồi bước vào bên trong chùa. Sau đó TT Mỹ đến tiếp xúc với giới doanh nghiệp ở Dreamplex.
Hôm sau, trong ngày cuối cùng ở VN 25/5 TT Obama có cuộc gặp gỡ với hơn 800 bạn trẻ thuộc chương trình “Sáng kiến Thủ lĩnh trẻ Đông Nam Á” (Young Southeast Asia Leaders Initiative-YSEALI) tại GEM Convention Center ở Quận 1 Sài Gòn. Họ chào đón ông một cách nồng nhiệt với những tiếng reo hò và những lá cờ Mỹ. TT Obama tuyên bố ông rất chú trọng đến thế hệ trẻ, những người sẽ nắm tương lai của VN cũng như quan hệ Mỹ Việt. Ông khuyên những người trẻ tuổi hãy theo đuổi đam mê, góp phần thay đổi cộng đồng, điều đó có thể đưa họ trở thành các nhà lãnh đạo. Ông cũng đề cập đến TPP và các tác động của nó. Buổi trưa cùng ngày TT Obama rời Sài Gòn, đi Nhật dự hội nghị Thượng đỉnh G7, kết thúc chuyến viếng thăm chính thức VN.
Nhà báo Định Nguyên nhận xét: “Chưa có một tổng thống hoặc một nguyên thủ quốc gia nào được dân VN nghênh đón một cách nồng nhiệt đặc biệt như TT Mỹ Barrack Obama vừa qua. Đặc biệt đến độ báo chí gọi đó là “Cơn sốt Obama” (Obamania). Ông đi đến đâu cũng được người Việt ngưỡng mộ và hoan hô nhiệt liệt, bất chấp thời tiết và thời gian. Một nhân viên mật vụ bảo vệ TT Obama cho biết ông ta chưa hề thấy tổng thống Mỹ nào, khi công du nước ngoài, được người dân bản xứ mến mộ như người dân VN dành cho TT Obama”
Trong trang Twitter của mình, Ben Rhodes, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ về truyền thông chiến lược, đã dành những lời cám ơn chân thành tới đất nước và nhân dân VN. Ông viết “Trong chuyến thăm lần này, sự thân thiện của người dân VN đã chạm đến trái tim tôi. Bao nhiêu người xếp hàng dài trên các con phố, nở nụ cười và vẫy tay chào, đã giúp tôi cảm nhận được tình hữu nghị giữa con người hai nước”. Phó thư ký Nhà Trắng Eric Schultz trên trang Twitter của mình cũng bày tỏ sự ngạc nhiên và cảm kích trước thái độ mến khách và yêu quý của người dân VN đối với TT Obama. “Hàng trăm ngàn xếp hàng trên các tuyến đường để chào đón tổng thống Mỹ Barrach Obama. Tôi chưa từng chứng kiến cảnh tượng này trong suốt hơn 5 năm làm việc tại Nhà Trắng”.
Lời kết: Những người CS thường rao giảng “Đế quốc Mỹ xâm lược là kẻ thù số một của nhân dân VN và nhân dân toàn thế giới”… Nhưng lịch sử cho thấy sau Thế chiến II, Mỹ đã giúp các nước đối địch bại trận là Đức, Ý, Nhật trở thành các cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới trong nhóm Thất cường G7 hiện nay. Trong chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) Quân đội HK và LHQ đã bảo vệ Nam Triều Tiên, nhờ đó Nam Hàn Quốc có cơ hội phát triển trở thành một trong các con rồng có nền kinh tế phát triển cao ở Châu Á.
Còn chiến tranh VN được HK kết thúc bằng HĐ Paris 1973. Điều 1 của hiệp định ghi rõ: “HK và các nước khác tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của nước VN”. Điều 21: “Theo chính sách truyền thống của mình, HK sẽ đóng góp vào việc hàn gắn vết thương chiến tranh và công cuộc xây dựng sau chiến tranh ở Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và toàn Đông Dương”. Điều 22: “Việc chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở VN sẽ tạo điều kiện thiết lập quan hệ mới bình đẳng và có lợi giữa VNDCCH và HK. Đồng thời sẽ bảo đảm hòa bình vững chắc ở VN và góp phần giữ gìn hòa bình lâu dài ở Đông Dương và Đông Nam Á”.
Đó là những sự thật hiển nhiên, vì thế khi các tổng thống Mỹ đến VN như Bill Clinton (năm 2000), George W.Bush (năm 2006) và mới đây Obama đều được nhân dân VN chào đón nồng nhiệt. Còn các “đỉnh cao trí tuệ loài người” mãi 40 năm sau họ mới “ngộ” ra và nhận thức được vai trò của Mỹ đối với thực trạng đất nước hiện nay. Năm 2013 Chủ tịch TTS đến Mỹ gặp TT Obama để bày tỏ mong muốn coi Mỹ là Đối tác toàn diện của VN. Tuy nhiên Mỹ vẫn chưa tin thiện chí của CSVN, trong khi đó sau cái chết đầy bí ẩn của Nguyễn Bá Thanh, nhóm thân TQ trong giới lãnh đạo CSVN có vẻ muốn nghiêng về nhóm có khuynh hướng hợp tác toàn diện với Mỹ.
Tháng Ba 2015 nhân kỷ niệm 20 năm bang giao Việt Mỹ, Đảng CSVN cử Ủy viên Bộ Chính trị -Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang làm chuyến xuất hành đầu năm Ất Mùi “xông đất” HK. Lần đầu tiên trong lịch sử bang giao, ông trùm công cụ bảo vệ nền chuyên chính vô sản đến gặp gỡ trùm tình báo CIA và cả FBI để bày tỏ tầm nhìn chiến lược chung. Chuyến “xông đất” của Trần Đại Quang đạt kết quả lớn, tạo được niềm tin. Ngoài CIA, FBI ông còn tiếp xúc với các giới chức cao cấp bộ Ngoại giao, bộ Quốc phòng, Bộ An ninh nội địa… để sắp xếp cho viếng thăm lịch sử của TBT Đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng đến Nhà Trắng hội đàm với tổng thống Mỹ, đưa ra bản Tuyên bố về tầm nhìn chung của hai nước ngày 7/7/2015.
Người xưa có câu “Ý dân là ý trời”. Sự kiện này khiến Phó TT Joe Biden mượn hai câu trong Truyện Kiều để nói về Thiên Định “Trời còn để có hôm nay. Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời”. Nhờ Trời, buổi bình minh của dân tộc đã hé mở.
Và ngày nay, với chuyến viếng thăm lịch sử của TT Obama đến VN. Kết thúc bài phát biểu trước nhân dân VN về tầm nhìn của Mỹ trong nhiều thập niên tới trong quan hệ Đối tác toàn diện với Việt Nam, vị lãnh đạo HK cũng mượn hai câu trong Truyện Kiều “Rằng trăm năm cũng từ đây. Của tin gọi một chút này làm ghi”. Có thể nói đây là lời kết ước trăm năm của HK đối với VN, thể hiện lòng tin tưởng mối quan hệ gắn bó “sâu sắc, bền vững, lâu dài”. Tổng thống Mỹ đoan quyết với nhân dân VN: “Vận mạng của bạn là trong tay của bạn. Và khi theo đuổi tương lai mà bạn muốn, Hoa Kỳ sẽ ở bên bạn như là đối tác của bạn và là bạn của Việt Nam”.
17/6/2016
