Đồ Hiếm (Danlambao) - Cuối cùng sau gần 10 năm nằm ém, tên sát thủ môi trường mang tên “Nhà máy giấy Lee & Man” đã xuất đầu lộ diện bên bờ sông Hậu, huyện Châu Thành, Hậu Giang, trong sự bàng hoàng và lo lắng của người dân quanh vùng. Ta gọi tắt chúng là “Sát thủ Lee &Man (STLM)”.
Vào cuối tháng 3/2017, mới chỉ là thử nghiệm trong 20 ngày, nhưng người dân quanh vùng đã lâm vào cảnh dở sống dở chết, vì hàng loạt ô nhiễm nghiêm trọng như: Mùi hôi nồng nặc, tiếng ồn đinh tai, bụi bặm, khí thải từ nhà máy bốc ra đen kịt... thậm chí khi ngủ, dân chúng quanh vùng đều phải đeo khẩu trang mới chịu nỗi (1).
Một năm trước (6/2016), do đụng phải nhiều phản ứng gay gắt từ người dân, đặc biệt Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã cảnh báo STLM sẽ bức tử sông Hậu (2), nhưng trong bối cảnh cả nước đang sôi sục chống Formosa hồi 2016, STLM đành phải dùng thêm nhiều nén bạc đâm toạc tờ giấy (phép) đi đêm với Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT), để đến đầu năm 2017 mới xuất đầu lộ diện.
Các chuyên gia khoa học thế giới không ngớt cảnh báo, sản xuất giấy là một trong những ngành gây ô nhiễm môi trường trầm trọng nhất trong công nghiệp. Vì sản xuất luôn gắn liền với sông ngòi, một khi STLM thực sự đi vào vận hành thì việc xả thải làm ô nhiễm cả nguồn nước sông Hậu, một dòng sông huyết mạch của Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL), bởi đây là vùng sản xuất lúa, cây ăn trái và vùng nuôi thủy sản của nhiều tỉnh thành trong vùng như Hậu Giang, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh và Cần Thơ. Hơn nữa, sông Hậu cũng là nguồn nước chính cho hơn một triệu người dân Tây Đô (Cần Thơ, chỉ cách nhà máy hơn 13km) và các vùng lân cận. Theo như thông lệ, các quan đỏ địa phương thấy tiền là mờ mắt, cứ phớt lờ mọi lời kêu than của dân, vẫn cho tiến hành dự án, thậm chí, Bộ trưởng Trần Hồng Hà Bộ TNMT lại bịp bợm tuyên bố “Sau khi kiểm tra, giám sát chặc chẽ các hệ thống xả thải, các chỉ số quan trắc về khói bụi, nước thải mà STLM xả ra vẫn đạt chuẩn trong giới hạn an toàn cho phép!!!” (3)
Công nghệ lạc hậu và độc hại
Sơ lược về quá trình sản xuất giấy một cách đơn giản như sau: Đầu tiên phải chế biến từ nguyên liệu khô như gỗ hoặc giấy phế phẩm sang dạng bột giấy, qua các quy trình như: Tẩy mực, băm nhuyễn, tẩy trắng… Để thực hiện các công đoạn này phải sử dụng rất nhiều loại hóa chất có độc tính cao như chất tẩy Chlor (Cl), xút ăn da (NaOH), chất tẩy soda (Na2CO3), oxy già ( H2O2) và muối Natri Cyanure (NaCN, một loại muối rất dễ tan trong nước, nếu không kết hợp với kim loại, ion cyanure (CN) sẽ xuất hiện ở dạng ion trong nước thải, vốn là một chất cực độc, nó có thể làm hệ thống hô hấp của động vật mất chức năng tiêu thụ ôxy cấp kỳ).
Khi quá trình tẩy hàng loạt hoàn tất, các loại hóa chất độc hại kể trên, phẩm màu, xút, Chlor... cùng với nhiều thành phần kim loại nặng như đồng, chì, kẽm, chromium, cadmium không tan sẽ theo cùng nước thải đổ ra ngoài. Theo VASEP, công nghiệp giấy chủ yếu xả thải xút (NaOH), sau đó là cyanure và thạch tín (2).
Theo cách sản xuất lạc hậu của Trung Quốc để sản xuất ra một tấn giấy thành phẩm, các nhà máy phải sử dụng khoảng từ 100 đến 350 mét khối nước, trong khi các nhà máy giấy hiện đại của thế giới chỉ sử dụng 7 đến 15 mét khối. Sự lạc hậu này không chỉ gây lãng phí nguồn nước ngọt vốn đã khan hiếm tại ĐBSCL, mà còn làm ô nhiễm sông rạch qua sự xả nước thải hóa học khổng lồ. Thảm họa môi trường này sẽ ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề lên vùng trọng điểm sản xuất ĐBSCL, với xuất cảng thủy sản, chiếm trên 70% diện tích thủy sản, 40% sản lượng nuôi trồng và 60% sản lượng xuất cảng của toàn VN.
Và để xử lý triệt để toàn bộ hóa chất trong dòng nước thải này thì vô cùng tốn kém, mà chỉ các nước tiên tiến tôn trọng môi trường mới bảo đảm được, còn các nhà máy của bọn TQ chỉ lo chạy theo lợi nhuận, sản xuất càng rẻ càng tốt, nên chắc chắn sẽ xả độc tố trực tiếp ra sông (Y hệt như vụ Formosa Vũng Áng). Các tài liệu về nước thải nhà máy giấy ra môi trường đều nhắc tới ảnh hưởng đến các loài thủy sinh và cả cây trồng. Con người ăn các loại thủy sản này có thể bị ngộ độc khẩn cấp, hoặc nhiễm độc dần dần dẫn đến nguy cơ vô sinh, ung thư, gây tử vong. Bên cạnh đó, nhà máy nhiệt điện hoặc lò hơi cung cấp hơi phục vụ cho việc sản xuất giấy cũng phát sinh khí thải, khiến gây ra hiện tượng mưa axíd rất nguy hại vô cùng cho đường hô hấp.
Sự dối trá và lừa bịp
Khi được hỏi về vấn đề bảo vệ môi trường, trùm sò Chung Wai Fu, giám đốc của STLM khẳng định sẽ không sử dụng chất xút ăn da trong quá trình sản xuất (4). Tuy nhiên, PGS. TS Lê Anh Tuấn (Đại học Cần Thơ, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu ĐBSCL) đã vạch trần sự dối trá của Lee & Man, ông cho biết thậm chí các quốc gia công nghệ tiên tiến trên thế giới vẫn phải sử dụng xút NaOH trong mọi quy trình tẩy trắng giấy, thì làm sao mà Lee & Man lại không dùng đến? Mà nếu Lee & Man khẳng định không sử dụng xút NaOH để tẩy trắng, đồng nghĩa nhà máy không có hệ thống xử lý chất độc này. Tức là ngay từ khi có ý định mở nhà máy tại Hậu Giang, Lee & Man đã có kế hoạch xả hoàn toàn nước thải xuống sông Hậu và không đầu tư cho hệ thống thanh lọc chất xút ăn da NaOH vô cùng độc hại này (5,8)!!!
Đến nay việc xây dựng hệ thống nước thải đã không đúng như dự án, STLM chỉ mới giải quyết được 20.000 mét khối nước thải, trong khi mỗi ngày nhà máy phải xả ra đến 50.000 mét khối (dĩ nhiên xả thẳng ra sông Hậu). Nếu làm con tính chơi, một người dân xử dụng 100 lít/ngày, thì con số 50.000 mét khối tương đương số nước tiêu dùng cho nửa triệu người dân đã bị cướp đi để nhường cho Nhà máy Giấy dùng vào việc tẩy rửa. Nhưng STLM vẫn được phê duyệt để bắt tay vào vận hành theo đúng quy trình. Thêm nữa, do phản ứng mạnh mẽ từ phía dân Hậu Giang, Bộ Công Thương có dự kiến sẽ đề đạt lên tưởng thú Nguyễn Xuân Phúc cho đình chỉ vận hành Nhà máy Bột Giấy, nhưng vẫn giữ lại Nhà máy Giấy. Làm như thế thì hiểm họa không những không giảm thiểu được bao nhiêu, vì Nhà máy Bột Giấy với sản lượng 165.000 tấn/năm trong khi Nhà máy Giấy sản lượng lên tới 420.000 tấn/năm, thì hiểm họa vẫn không sao tránh khỏi.
Chưa hết, còn có nguy cơ STLM là đầu mối trung gian trá hình để tẩu tán chất độc từ bên TQ sang VN, vì STLM có tuyên bố sẽ nhập 80% nguyên liệu thô từ TQ vào (thay cho sản xuất bột giấy tại VN). Việc này không lạ gì với Formosa Vũng Áng, nơi bị khám phá ra hàng loạt các vụ chôn giấu bùn độc từ TQ tại Hà Tĩnh.
Rước quỷ vào nhà
Theo Quỹ Bảo vệ thiên nhiên quốc tế (WWF), STLM nằm trong danh sách các Tập đoàn không chịu minh bạch số liệu liên quan đến xả thải môi trường (6). Tại Trung Cộng, STLM thuộc top 5 tập đoàn sản xuất giấy lớn nhất thế giới, tuy nhiên ngay tại quê nhà TQ, nhà máy này đã dính vô nhiều tai tiếng và từng bị Bộ Bảo vệ Môi trường Trung Quốc yêu cầu ngưng sản xuất vì xả thải bất hợp pháp ra Dương Tử – con sông dài nhất Châu Á, gây ô nhiễm nguồn nước. Không được hoạt động tại quê nhà, STLM đã hạ cánh an toàn tại VN, vì đất đỏ thì ác điểu đậu! (5)
Năm 2007, hai dự án Nhà máy Giấy và Nhà máy Bột Giấy của Công ty Lee & Man do Tập đoàn Lee & Man Paper được nhà cầm quyền CSVN cấp cho giấy phép vào VN sản xuất giấy. STLM đã chi ra 1,2 tỉ USD để có giấy phép đầu tư và diện tích 80 ha tại tỉnh Hậu Giang, được xem là có quy mô lớn nhất VN và nằm trong số 5 nhà máy giấy lớn nhất thế giới. Bất chấp mọi phản đối của người dân Cần Thơ, Hậu Giang và các chuyên gia cảnh báo, các quan đỏ địa phương vẫn đón chào STLM như là “một nguồn tăng ngân sách thu nhập địa phương và góp phần phát triển kinh tế”.
Phải dừng ngay! Chỉ có dân lãnh hiểm họa
Đành rằng thu hút dự án đầu tư là tạo ra công ăn việc làm cho dân nghèo, nhưng đánh đổi môi trường sống, đánh đổi sức khỏe, tính mạng của người dân để có được dự án bằng mọi giá là điều vô lương tâm, chỉ có dưới chế độ cộng sản độc tài xem thường mạng dân như vậy. Trước tình hình hạn hán dai dẳng và ngập mặn nghiêm trọng tại ĐBSCL, giờ còn phải cam chịu thêm nước thải độc của STLM nữa thì cầm bằng lại thêm một Formosa thứ hai sẽ xảy ra nay mai, nhưng chắc chắn mức độ sẽ kinh hoàng hơn rất nhiều.
Formosa đã bức tử biển miền Trung, nay nổi thêm vụ Nhà máy Giấy Lee & Man tại Hậu Giang thì ngư dân lẫn nông dân coi như bị triệt hết đường sống. Chúng ta đừng chờ đến khi sông Hậu bị bức tử như Formosa giết biển miền Trung rồi mới lên tiếng, mà ngay từ bây giờ phải nắm chặt tay nhau đồng hành xuống đường, giương cao khẩu hiệu: Tống cổ cả hai “Formosa lẫn Lee & Man” ra khỏi Việt Nam càng sớm càng tốt.
Hãy dậy mà đi, dân tôi ơi!!!
04.05.2017
___________________________________
Chú thích:
1. Trùm nilông ngủ vì ô nhiễm nhà máy giấy
2. VASEP lo nhà máy giấy Trung Quốc 'bức tử' sông Hậu
3. Ai đồng ý cho xả 50.000 m3 nước thải ra sông Hậu?
4. Thanh tra nhà máy giấy Trung Quốc trước lo ngại 'bức tử' sông Hậu
5. Bị tẩy chay ở Trung Quốc, nhà máy giấy Lee & Man tìm cách xâm nhập Việt Nam đầu độc nguồn nước đồng bằng sông Cửu Long
6. Những tai tiếng của nhà máy giấy Lee & Man trên thế giới
7. Nuôi cá cạnh ống xả thải để cán bộ ăn thẩm định
8. Vụ Nhà máy Giấy Lee & Man: Lãnh đạo đừng phát biểu... ẩu!
