Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều (SGTT.VN) - Vụ việc ở Tiên Lãng, Hải Phòng đã cho thấy
một cách xử lý bất hợp lý của chính quyền địa phương với người nông dân.
Điều hệ trọng hơn là chính quyền đã không hiểu và không có cảm xúc về
lịch sử và công lao của người nông dân với ruộng đồng của họ.
| Khu đất bị giải tỏa của gia đình ông Đoàn Văn Vươn. Ảnh: báo Đất Việt |
Trong đời sống của người nông dân Việt Nam, theo tôi,
đã có hai cuộc cách mạng to lớn. Cuộc cách mạng thứ nhất là khi người
nông dân thoát khỏi ách nô lệ và được chia ruộng đất. Cuộc cách mạng thứ
hai là khi người nông dân được toàn quyền canh tác trên ruộng đồng của
mình. Khởi đầu cuộc cách mạng này chính là “khoán 100”, sau đó là “khoán
10”. Kỳ tích khoán sản phẩm trong nông nghiệp đó đã đưa nông nghiệp
Việt Nam thoát ra khỏi thời kinh tế tự cung tự cấp, tạo dựng vị trí thứ
hai về xuất khẩu gạo cho nước ta trên thị trường thế giới. Công đầu này
thuộc về người nông dân Hải Phòng. Tôi đã nói về hai cuộc cách mạng này
và cuộc cách mạng thứ ba mà người nông dân đợi chờ. Đó là cuộc cách mạng
về tư duy canh tác trên cánh đồng của họ. Để cho đời sống của người
nông dân hay nông nghiệp Việt Nam thực sự có một bước ngoặt lớn cần phải
có cuộc cách mạng thứ ba. Nhưng khi cuộc cách mạng thứ ba mới bắt đầu
thì một biến động lớn đã xảy đến với họ. Đó là khi, phong trào xây dựng
các khu kinh tế, khu công nghiệp, sân gofl được khởi động. Nhu cầu
chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế để phát triển đã làm thu hẹp ruộng đồng.
Chính sách chuyển đổi cơ cấu kinh tế là một tất yếu trong quá trình phát
triển, nhưng nó đã không được thực hiện đồng bộ khiến cho một bộ phận
nông dân mất hẳn công cụ sinh nhai.
Những người nông dân cho dù cố để bảo vệ ruộng đồng của
họ thì cuối cùng vẫn bị phá vỡ. Họ không có khả năng chống cự lâu dài
được. Đến lúc đó, có những điều tồi tệ sẽ đến. Và vụ việc ở Tiên Lãng,
Hải Phòng là một trong những điều tồi tệ đó.
Tôi hiện đang sống ở thị xã Hà Đông. Nhà tôi có sổ đỏ.
Mấy năm nay tôi rất muốn làm lại ngôi nhà cho hợp lý. Nhưng tôi không
dám làm. Lý do duy nhất là tôi sợ làm xong có thể bị chuyển đi nơi khác.
Vì chỗ tôi ở liền với một khu đất rộng vốn là khu triển lãm của tỉnh Hà
Tây cũ. Tôi cứ nghĩ đã là một công trình, một địa chỉ hay một không
gian văn hóa thì không bao giờ người ta lấy để làm những việc khác.
Nhưng một ngày, khu triển lãm bị san bằng và mảnh đất rộng có thể nói
đẹp nhất thị xã Hà Đông đã được bán cho một nhà đầu tư để làm trung tâm
thương mại và căn hộ cao cấp. Và cái trung tâm này có thể sẽ thôn tính
khu nhà chúng tôi đang ở cho trọn vẹn thông qua một quyết định nào đó
nhiều lúc rất mơ hồ của chính quyền địa phương nhưng đố ai dám cưỡng
lại. Khu triển lãm đã bị san phẳng hơn bốn năm nay rồi nhưng chẳng thấy
ai làm gì. Nó trở thành bãi đất hoang đầy rác rưởi hôi thối.
Tôi muốn kể ra câu chuyện trà dư tửu hậu mà có lẽ ai cũng đã từng nghe, còn tôi thì được trải nghiệm với tư cách người trong cuộc, đó là có hôm một vị là quan chức nói với tôi “Nếu nhà văn muốn đi nơi khác thì chúng tôi chỉ dịch bút xuống là đi, nếu nhà văn muốn ở lại chúng tôi chỉ nhích bút lên là ở lại”.
Sự kiện Tiên Lãng làm cho tất cả những người hiểu biết và có lương tâm đau đớn và cay đắng. Ảnh: NLĐ
Tôi kể câu chuyện trên để nói rằng: vụ việc ở Tiên Lãng , Hải Phòng đã cho thấy một cách xử lý bất hợp lý của chính quyền địa phương với người nông dân. Điều hệ trọng hơn là chính quyền đã không hiểu và không có cảm xúc về lịch sử và công lao của người nông dân với ruộng đồng của họ. Để có được cơ ngơi như hiện nay, gia đình anh Đoàn VănVươn đã hy sinh bao công sức hơn mười năm cùng bao buồn vui, cười khóc. Nếu hiểu biết và có khả năng rung cảm trước điều ấy, không một chính quyền nào lại hành xử như Tiên Lãng đã hành xử. Chính quyền địa phương có thể thỏa thuận với gia đình anh Vươn để có quyết định đúng nhất vừa đảm bảo cho lợi ích của nhà nước và lợi ích của người dân. Nhưng lý giải của chính quyền địa phương chỉ đúng một nửa. Nếu đúng luật như vậy thì hoăc chưa hiểu luật hoặc đã vô cảm hóa luật. Bộ luật nào cũng chứa đựng hai yếu tố cơ bản: sự nghiêm minh và tính nhân văn. Người được ưu tiên hàng đầu cho việc đấu thầu lại khu đầm đó phải là gia đình anh Vươn. Trong cụ thể trường hợp này, không thể để cho những người đấu thầu khác lấy tiền để đẩy gia đình anh Vươn ra khỏi nơi họ đã đổ mồ hôi nước mắt dựng lên. Nếu áp dụng luật như vậy, những người nhiều tiền sẽ từng bước đẩy những người nghèo ra khỏi mảnh đất mà có khi cả mấy đời trong gia đình họ đã tạo dựng và bảo vệ có khi bằng cả máu.
Trước cửa nhà tôi ở làng Chùa có một hồ nước rộng. Tôi
muốn xây một thư viện cho trẻ em. Nhưng một gia đình nông dân đã nuôi
cấy thủy sản ở cái đầm đó gần mười năm nay. Nếu dùng tiền để thắng thầu
thì quá đơn giản. Cho dù tôi chỉ là một nhà thơ nhưng tôi có đủ tiền để
đánh bại những người nông dân làng tôi. Dùng tiền để thắng thầu giữa tôi
và một người nông dân lam lũ là đúng luật, nhưng xét tận cùng là một
hành động phi nhân tính. Chính vì lẽ đó mà tôi đã không thực hiện được
ước mơ của tôi. Tôi đợi đến một ngày những người nông dân làng tôi thấy
thực sự cần một thư viện thì tôi sẽ xây.
Tôi đã đến Hàn Quốc, tìm hiểu và thấy rằng: Hàn Quốc có
Luật bảo vệ giá nông sản cho người nông dân. Giá nông sản trong mùa
đông rất cao vì đó là thời gian người nông dân phải rất vất vả cấy trồng
và chăm sóc ngũ cốc và rau quả. Chính phủ Hàn Quốc quy định giá nông
sản trong từng vụ. Ai ép giá người nông dân sẽ bị bỏ tù. Những người
nông dân đã hy sinh nhiều nhất trong các cuộc chiến tranh vệ quốc để bảo
vệ từng tấc đất của tổ quốc. Nhưng đến bây giờ, họ đang đứng trước nguy
cơ “mất đất”. Không ít những nhà đầu tư ngụy biện rằng họ đang thực thi
sự nghiệp hiện đại hóa và công nghiệp hóa đất nước, rằng họ đã đền bù
cho người nông dân một khoản tiền kếch xù, rằng….Xin thưa các ngài đầu
tư, các ngài chỉ có thể lừa mị những người nông dân ngèo đói và chưa bao
giờ có nhiều tiền bạc mà thôi.
Một gia đình chuẩn bị vũ khí một cách “chu đáo” để
chống lại những người của chính quyền như ở Tiên Lãng nằm ngoài trí
tưởng tượng của chúng ta. Và tôi nghĩ, chính cách quản lý và hành xử của
chính quyền địa phương (Tiên Lãng) đã đẩy người dân (gia đình anh Vươn)
vào tình huống phạm luật. Luật pháp nhà nước ta không phải như thế. Sự
kiện Tiên Lãng làm cho tất cả những người hiểu biết và có lương tâm đau
đớn và cay đắng.
Hà Nội, một đêm cuối năm mưa lạnh
