Oanh Nguyen Thi - Tôi ít khi đặt tựa cho các bài viết trên FB của mình, vì quan niệm đó chỉ là những status ghi lại những cảm xúc và suy nghĩ nhất thời chứ không phải là những bài báo. Nhưng lúc này thì thật sự thấy cần đặt một cái tên cho stt này để gọi đúng nỗi đau và nỗi nhục của người Việt chúng ta!
Sau gần chục ngày rong ruổi ở Ý, gia đình tôi quyết định dành lại ngày cuối cùng để đến Expo 2015 tại Milan, thay vì đi thăm Venice như kế hoạch đã định. Ý tưởng này xuất phát từ khi cả nhà nhìn thấy lá cờ đỏ sao vàng của VN chen vai cùng cờ của các quốc gia khác trên khắp các đường phố của Milan và các poster quảng bá cho Expo 2015. Expo Milan 2015 có chủ đề "Feeding the Planet - Energy for Life", quy tụ 145 quốc gia tham dự (chưa kể 17 tổ chức và khoảng 25 tập đoàn toàn cầu). Diễn ra từ 1/5 đến 31/10/2015, Expo Milan dự kiến sẽ đón khoảng 20 triệu lượt khách thăm viếng. Kể từ Expo Thượng Hải 2010, sau 5 năm hội chợ kinh tế toàn cầu quan trọng này mới trở lại. Đây là cơ hội lớn cho việc quảng bá ẩm thực, du lịch và giới thiệu hình ảnh quốc gia ra thế giới, vì thế, các nước đều chuẩn bị chăm chút rất kỹ cho việc tham gia. Chúng tôi tự cho mình may mắn khi đến Milan vào đúng dịp này và vừa đặt chân đến Hội chợ là tìm bằng được ngôi nhà Việt Nam để thăm trước tiên! Nhưng ngay khi vừa tìm được "một góc quê hương" ở đây, lập tức chúng tôi đã phải hối tiếc về sự háo hức, hăm hở của mình! Hơn cả thế, đó còn là cảm giác vô cùng thất vọng và xấu hổ cho đất nước! Khu vực của VN giống như một gian hàng xén trong chợ! Không có được một lá cờ cắm tại đây (ngoài lá cờ treo dọc của Ban tổ chức phía trước để giới thiệu khu vực của từng quốc gia theo quy định chung). Cũng không có được một tấm bảng nào để giới thiệu các thông tin tổng quan về đất nước. Tầng trệt trưng bày lèo tèo một vài sản phẩm được giới thiệu là gốm Bát Tràng và sơn mài của Từ Sơn (Bắc Ninh). Một số bình, lọ giả cổ, tượng nghê... với vài thông tin giới thiệu chung chung, không rõ nguồn gốc. Một sân khấu nhỏ trưng bày vài loại nhạc cụ dân tộc. Khu vực ẩm thực phía sau bán một vài món ăn không hề là đại diện cho ẩm thực VN và được chế biến dở chưa từng thấy! Gia đình tôi gọi thử các món phở xào, miến xào, gỏi cuốn, bún thịt bò xào Nam Bộ, gà chiên tẩm bột, mỗi thứ một phần mà ăn không hết bởi các nguyên liệu đã kém phẩm chất mà hương vị thì như kiểu của các suất ăn công nghiệp! Mà cái cách để đồ ăn chế biến sẵn vào quầy kính rồi múc cho khách như vậy cũng đã là kiểu công nghiệp rồi! Thiếu vắng hẳn những "đại diện ẩm thực" tinh tế và hấp dẫn của VN như: Phở, bánh cuốn, bánh xèo, hủ tiếu, bánh canh, miến gà, chả lụa, bánh chưng, bánh giò, chè ba miền... Các con gái tôi cứ xuýt xoa tiếc, nói chỉ cần một cái xe bán bánh mì kẹp thịt kiểu VN cũng sẽ cực kỳ thu hút thực khách, vì bánh mì kẹp thịt của VN vốn đã nổi tiếng về hương vị rất riêng và từng được bình chọn là một trong những món ăn đường phố ngon nhất trên bản đồ ẩm thực quốc tế.
Đi lên tầng 1, cảm giác thất vọng và xấu hổ mới rõ nét ê chề! Ngoài vài chiếc ti vi nhỏ xíu tua đi tua lại những đoạn phim quay sẵn về các thắng cảnh ở đất nước VN mà chẳng ai buồn xem, toàn bộ khu vực này tập trung bày bán đủ các loại hàng hoá tạp nham như quần áo, thiệp xếp tay, hũ, lọ sơn mài, nón lá, túi xách... Độ phong phú, tinh xảo của các mặt hàng thủ công mỹ nghệ hay quần áo ở đây còn thua xa những sản phẩm ở một sạp hàng bình thường của bà con tiểu thương tại chợ Bến Thành! Đáng ngạc nhiên là một vài bộ trang phục nam, nữ trưng bày trên các mannequin lại toàn là kiểu áo Tàu! Có một bộ trang phục áo dài duy nhất thì cũng không phải là tà áo dài truyền thống của VN mà là kiểu áo dài cách tân với nút Tàu theo kiểu xường xám. Tôi hỏi một vài nhân viên phục vụ tại quầy ẩm thực cũng như tại khu bán hàng rằng các em đuợc Bộ Thương mại hay Tổng cục Du lịch cử đi, nhưng tất cả đều cho biết rằng các em đến từ các công ty tư nhân! Chưa tin ở tai mình, tôi hỏi đi hỏi lại, các em đều trả lời rằng "công ty của chúng cháu tổ chức gian hàng này". Cậu thanh niên đứng bán nón lá còn tỏ vẻ bực bội, chắc vì thấy tôi hỏi nhiều nên khẽ gắt: "Ở đây là mấy công ty tư nhân cùng làm nhưng ai biết của người nấy, không liên quan gì đến nhau đâu mà cô hỏi!".
Ôi, ở một hội chợ kinh tế quốc tế đầy tiềm năng thế này mà đất nước ta lại xuất hiện một cách cẩu thả, sơ sài và rẻ tiền như vậy sao? Tôi cùng cả gia đình thực sự phẫn nộ trong buổi chiều hôm nay ở Milan. Ai và vì sao lại cho phép "bán đứng" việc tham gia Expo Milan 2015 cho các công ty tư nhân tổ chức như thế này? Càng đi tiếp tham quan gian trưng bày của các quốc gia khác, càng cảm thấy nhục nhã với sự xuất hiện của đất nước mình ở đây. Do tập trung để quảng bá và giới thiệu hình ảnh của đất nước mình nên chẳng có quốc gia nào lại lo đi bán đồ như ở gian hàng VN. Thứ phổ biến nhất họ bán là đồ ăn để giới thiệu đặc trưng ẩm thực của đất nước mình. Một số nước như Pháp thì cũng bán đồ lưu niệm, nhưng là những mặt hàng áo, mũ, huy hiệu... có in logo và khẩu hiệu của Expo Milan 2015, chủ yếu để khách làm kỷ niệm. Nói chung, gian hàng của tất cả các nước đều được chăm chút rất chu đáo để thể hiện bộ mặt quốc gia, vì thế, tôi chắc chắn rằng không một đất nước nào trong số 145 nước tham dự sự kiện Expo mà lại giao phó cho tư nhân làm như kiểu VN. Đáng nói là không chỉ các nước lớn (như Mỹ, Nga, Anh, Pháp, Đức, Nhật...), hoặc giàu có (như các quốc gia Trung Đông: Quata, Oman, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất...) có khu trưng bày hoành tráng, lộng lẫy mà ngay cả những nước "bằng hoặc dưới level" với Việt Nam trong khu vực ASEAN như Lào, Myanmar, Campuchia, Indonesia, Thái Lan... cũng thể hiện cực kỳ trang trọng và kiêu hãnh về bản sắc văn hoá cũng như các thế mạnh riêng của đất nước mình thông qua các gian trưng bày của họ. Càng đi xem, càng choáng ngợp với sự phô trương muôn vẻ về văn hoá, đất nước và con người của các quốc gia trong Expo 2015, và lại càng thấy đau cho Việt Nam của tôi! Không biết ngân sách hàng năm cho xúc tiến thương mại, quảng bá du lịch đã được đổ vào đâu và sử dụng như thế nào mà để rồi chúng ta không thể làm nổi một gian trưng bày cho nó ra "thể diện quốc gia" ở một sự kiện kinh tế toàn cầu thế này? Hay là mình không đủ tiền đầu tư nên phải khoán cho tư nhân làm? Thật khó tin và không thể chấp nhận được điều này khi mà vẫn đang có những dự án hàng trăm, hàng nghìn tỷ đổ ra chỉ để xây các tượng đài!
Khi đến gian trưng bày của Mỹ, vừa bước vào cửa chính đã thấy đập ngay vào mắt hình ảnh Tổng thống Obama trên màn hình lớn đang giơ tay chào mọi người và giới thiệu về nước Mỹ, thấy phục họ quá! Một nước lớn và giàu có như thế mà Chính phủ của họ vẫn phải đưa đích thân Tổng thống ra để quảng bá về đất nước họ như vậy, trong khi đó nước mình thì...
Chưa hết, các con gái tôi còn kể lại. Do trong Expo có bán các cuốn hộ chiếu (passport) để khách thăm viếng mua và khi đến "thăm" nước nào thì xin đóng dấu vào đó để làm kỷ niệm. Thấy các con thích thú, tôi cũng mua cho các cháu hai cuốn để đi xin dấu các nước. Sau một hồi quay về, các con khoe đã xin được 38 con dấu, nhưng phàn nàn là đến VN thì cô tiếp tân ngồi ở đó lạnh lùng nói với các con là tự cầm dấu đóng đi, trong khi đến nước nào các con cũng được nhân viên của họ vồn vã chào hỏi, đóng dấu và còn cám ơn nữa! Trước đó ít phút, chính mắt tôi cũng đã nhìn thấy cô nhân viên này (mặc áo dài nhưng lại khoác một chiếc áo khoác to sụ bên ngoài giữa mùa hè, không hiểu vì sao???) ngồi ở quầy tiếp tân nhưng cứ dí mắt vào máy laptop, chả bận tâm gì đến xung quanh. Vài vị khách cầm passport ghé lại, thấy con dấu nằm chỏng chơ sẵn trên mặt quầy, đành tự lấy đóng vào cuốn hộ chiếu của mình luôn rồi đi ra!
Một ngày, không thể đủ để đi thăm hết 145 quốc gia trong cái khu triển lãm rộng tới 200 ha này của Milan. Nhưng chỉ bấy nhiêu đó cũng đã quá đủ cho chúng tôi thấy được thật nhiều sự khác biệt giữa nước mình với nước người, để hiểu rằng tại sao chúng ta không thể phát triển được!
Càng nghĩ, càng thấy đau. Và tức. Và nhục!
Ngày cuối cùng ở Ý hoá ra lại làm cho cả nhà cảm thấy thật nặng nề và buồn bã! Biết vậy tới thăm Venice còn hơn! Tự nhiên hăm hở đi cái Expo Milan 2015 làm chi để rồi bây giờ về ôm một cục tức mà đầu thì đau như bị ai vừa cầm búa nện vào:-(((
P/s: Tối về, bực mình vào google tìm xem báo chí ở nhà sao không thấy lên tiếng gì vụ này? Hoá ra trước đây cũng đã có một vài báo đưa tin về việc VN tham gia Expo Milan 2015, nhưng chỉ toàn khen kiến trúc của cái nhà VN này rất đẹp, rất ấn tượng với thế giới! (đọc mà thật sự suýt buột miệng dùng tiếng... Đan Mạch). Chỉ riêng có Thanh Niên online ngày 6/6/2015 có bài viết với tựa đề khá dài: "Ngôi nhà VN tại Expo 2015 "chẳng có gì để xem": Đề án một đằng, làm một nẻo", cùng bức ảnh minh họa được chú thích là do Việt kiều ở Milan gửi về. Trong bài viết này, có ông Phó Giám đốc Trung tâm Hội chợ triển lãm Giảng Võ gì đó lý giải rằng với thời gian kéo dài tới 6 tháng như vậy và cả hàng nghìn lượt khách mỗi ngày như thế thì ý định mua hạt sen sang để đãi khách dùng với trà sẽ không thể thực hiện được vì số tiền mua hạt sen sẽ rất lớn! Ngoài ra, cũng vì kéo dài lâu như thế nên cũng không thể in catalogue phát cho khách để xúc tiến du lịch vì sẽ rất tốn kém! (Lại không thể không buột miệng chửi thề thêm một lần nữa - xin lỗi các bạn!).
Biết thêm: Việc tham dự Expo Milan 2015 đã được Chính phủ giao Bộ Văn hoá-Thể thao và Du lịch cùng Trung tâm Hội chợ triển lãm VN thực hiện. Chỉ riêng kinh phí mang cái "nhà VN" sang đã mất 57 tỷ đồng!
Và nó như thế này đây...
Mặt
tiền của ngôi nhà Việt Nam với kiến trúc kiểu nhà tre đã quen thuộc của
KTS Võ Trọng Nghĩa, hoàn toàn không phải là độc đáo đến độ "thế giới
phải ấn tượng" như một vài báo trong nước đưa tin!
Quầy
thức ăn biểu tượng cho ẩm thực quốc gia mà trông không khác gì cái
quầy bán cơm bình dân và tất nhiên thua xa cách bày biện kiểu buffet
gánh mà Saigon Tourist đã thực hiện để giới thiệu về ẩm thực VN ở Sài
Gòn trong thời gian qua.
Trái cây VN lèo tèo chỉ có thế này đây!
Trong tủ mát này chỉ có bia Sài Gòn của VN, còn lại toàn bộ là các nhãn hiệu nước uống đóng chai của... Ý!
Trang phục nam, nữ của Việt Nam đây!
Và đây có phải là tà áo dài duyên dáng của Việt Nam???
Con vật này xuất xứ từ đâu? Ý nghĩa là gì? Không ai biết vì không một lời giải thích đi kèm. Chỉ trưng bày chơi vậy thôi!
Tượng
này chỉ được chú thích là đầu phượng hoàng. Xuất xứ từ đâu và đại diện
văn hóa vùng, miền nào cũng không được đề cập ! Sự cẩu thả (hoặc dốt
nát) thể hiện rất rõ trong cách trưng bày các vật phẩm kiểu này.
Có thể tưởng tượng được cách trưng bày giới thiệu về VN thế này ở một sự kiện kinh tế toàn cầu không?
Không khác gì một gian hàng xén ở tỉnh lẻ!
Thực đơn đại diện tinh tuý của ẩm thực VN đây!
Chỉ có nón lá chắc là bán lời nhất, những 10 euro/cái, tha hồ mà chém!
Quần áo này chắc mang từ Tàu cộng sang để bán?
Đây
là thông tin giới thiệu tóm tắt về đất nước ở gian trưng bày của
Ireland. Tất cả các quốc gia có gian trung bày tại Expo đều có các bảng
thông tin thế này và cờ nước tung bay kiêu hãnh tại khu vực của mình,
trừ Việt Nam!
Mặt tiền khu trưng bày của Indonesia.
Bên
trong gian trưng bày của Indonesia thật hoành tráng với màn hình lớn
bao vòng tròn hết toàn bộ phòng chính để giới thiệu các hình ảnh về
đất nước, con người và văn hoá Indonesia.
Khu trưng bày sản phẩm nông nghiệp của Indonesia.
Một
bản đồ giới thiệu vùng biển của Indonesia. Những ai chưa biết VN mà đến
khu của VN thì sẽ nghĩ VN không có biển vì không có bất cứ thông tin
nào kiểu như thế này !
Indonesia
tự hào cũng có rối nước và cách họ giới thiệu nghệ thuật rối của họ
thế này đây ! Trước cửa nhà Việt Nam cũng có đặt mấy con rối nước nhưng
không ai biết đó là gì vì không có bất cứ dòng giới thiệu nào!
Khu trưng bày có kiến trúc độc đáo của Malaysia
Ở
trên tầng một của nhà VN có treo mấy cái TV thế này đây ! So với các
màn hình hoành tráng ở khu trưng bày của các quốc gia khác cùng trong
khu vực như Indonesia thì những cái TV treo tường này trông thật thảm
hại!
Cũng là thúng, mủng, nong, nia... nhưng Brunei có cách bài trí cực kỳ ấn tượng và sang trọng.
*
Phẫn nộ thêm một lần nữa và chán ngán toàn tập!
Đó là những từ diễn đạt tâm trạng của tôi khi đọc bài trên TT và trả lời phỏng vấn của ông Trần Văn Tân (nguyên Tổng Giám đốc VEFAC) trên TN sáng nay liên quan đến vụ nhà VN tại Expo Milan 2015.
Trong mấy ngày qua, tôi bất đắc dĩ trở thành người được quan tâm đặc biệt trên mạng vì cái stt về ngôi nhà VN ở Expo Milan 2015. Điều này nằm ngoài mong muốn của tôi vì tôi thực sự chỉ muốn chuyển tải những thông tin này đến những người có trách nhiệm để khắc phục ngay hình ảnh của VN và chấm dứt cách làm việc vô cảm, vô trách nhiệm với đất nước như thế này trong tất cả các sự kiện có mục tiêu quảng bá hình ảnh VN ra thế giới. Cũng chính vì thế tôi đã đồng ý cung cấp các thông tin cũng như hình ảnh có được để các kênh truyền thông lên tiếng một cách chính thức. Nhưng những phản hồi của ông Nguyễn Trùng Khánh, Cục trưởng Cục hợp tác quốc tế (Bộ VH-TT & DL) cùng với ông Trần Văn Tân đã làm tôi thật sự thất vọng và cảm thấy mình bị xúc phạm! Tuy nhiên, tôi không có ý kiến tranh luận gì với các vị đó vì họ không phải là đối tượng đối thoại trực tiếp với tôi ở đây. Chỉ xin được đặt ra một số yêu cầu và câu hỏi với các nhà báo đã quan tâm chia sẻ cái stt này của tôi:
- Đề nghị Quý báo hỏi ông Khánh rằng ông căn cứ vào đâu để nói là những bức ảnh tôi chụp nhà VN trong stt của tôi là ảnh chụp cũ từ rất lâu rồi, thậm chí từ hồi mới khai mạc Expo?
- Ông Khánh cũng căn cứ vào đâu để cho rằng tôi "thiếu thiện chí và phản ảnh không đúng thực tế"? Ông nói rằng lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã qua thăm và đánh giá rất tốt, vậy đó là những đánh giá nào, của ai?
- Tại sao một sự kiện quan trọng đồng thời là cơ hội lớn để quảng bá hình ảnh quốc gia với thế giới như vậy lại được giao cho Ru Nam và sau đó là "một công ty ẩm thực có uy tín ở nước ngoài và quen tổ chức hội chợ" thực hiện? Tại sao không tổ chức đấu thầu công khai để chọn được đơn vị đủ năng lực thực hiện (nếu đó là chủ trương của Nhà nước)? Tôi cũng đề nghị Quý báo có điều kiện tìm hiểu xem các nước khác cùng tham gia Expo có giao cho một đơn vị tư nhân tổ chức như kiểu VN mình không hay là họ đều xem việc tham gia Expo là chương trình quốc gia và do Chính phủ đích thân thực hiện từ việc sử dụng ngân sách Nhà nước có hiệu quả cho sự kiện này?
- Tôi cũng nhờ Quý báo hỏi ông Tân rằng: Ông hiểu thế nào về việc tham dự Expo? Tôi thật sự kinh ngạc về tư duy của ông Tân khi ông trả lời Quý báo về việc bán các sản phẩm hàng hóa tại Expo. Ông Tân có biết EXPO nghĩa là "triển lãm", chứ không phải là FAIR "hội chợ"? Và ngay cả cách dùng từ của Ban Tổ chức cũng thể hiện rất rõ mục tiêu khi gọi gian trưng bày của các nước là Pavilion (nhà rạp, lều lớn) chứ không phải là Shop (cửa hàng). Người ta quan niệm đến Expo là cơ hội để tranh thủ QUẢNG BÁ cho QUỐC GIA còn ông Tân thì cho rằng đây là cơ hội để cho TƯ NHÂN vào BÁN HÀNG nên phân bua rằng không thể mang hàng độc, hàng đẹp của VN đi mà chỉ mang hàng rẻ tiền cho dễ bán! Tư duy như vậy thì đúng là bây giờ tôi hoàn toàn không ngạc nhiên gì về GIAN HÀNG của VN tại Expo nữa! Trong bài viết của mình ở stt trước, tôi cũng đã nói rõ rằng tôi không hề thấy các nước khác bày hàng để bán theo kiểu VN tại các gian trưng bày của họ, ngoại trừ ẩm thực quốc gia và những vật phẩm lưu niệm Expo.
- Ông Tân cũng căn cứ vào đâu để nói rằng các nước khác tranh giành khách của nhà VN tại Expo? Tôi thật sự vô cùng hổ thẹn về phát ngôn này và cầu mong báo TN đừng để phát tán câu nói đó bằng tiếng Anh cho các bạn nước ngoài biết! Xin đừng làm nhục quốc thể thêm một lần nữa! Nên nhớ rằng đây là một "World Expo" hoặc "Universal Exposition" (Cuộc triển lãm có tính toàn cầu) với sự tham dự của gần 200 quốc gia và các tổ chức quốc tế, đã có uy tín và được tổ chức từ thế kỷ trước chứ không phải là một cái hội chợ thương mại ở VN mà lại có chuyện "giành khách" ở đây! Cũng nên biết rằng trong lịch sử World Expo, chưa có năm nào thu được lợi nhuận, thậm chí có kỳ Expo còn bị lỗ! Những thông tin này, nếu ai chưa biết có thể tìm thấy trên Google rất dễ dàng!
- Tôi cũng đề nghị Quý báo yêu cầu ông Tân công bố rõ ràng tờ báo nước ngoài nào đã xếp hạng khu nhà của VN đứng thứ 4/200 cái Pavilion tại Expo Milan 2015 để rộng đường dư luận cho bạn đọc tìm hiểu.
- Tôi cũng xin Quý báo hỏi dùm ông Tân rằng với gần 200 cái Pavilion ở Expo, Ban Tổ chức nào lại cho phép mỗi quốc gia tự làm toilet trong khu vực của mình? Theo ông Tân, nhà VN có tới 7 cái toilet. Tôi đã đến đó, ăn uống ở đó và được hướng dẫn đi toilet CÔNG CỘNG cách khu nhà VN khoảng vài chục mét. Chắc là ông Tân kể tới khu vực này?
Cũng xin được cung cấp thêm cho Quý báo và các bạn FB của tôi ảnh chụp lại bản đồ chính thức của Expo Milan 2015 mà tôi vẫn đang giữ ở đây, trong đó có đăng tải tất cả các Pavilion của các quốc gia tham dự chứ không phải chỉ có nhà VN là một trong hai cái được chọn để trên bản đồ của Expo như lời nói của ông Tân.
Tôi là người đang làm giáo dục và một trong những chương trình quan trọng nhất mà trường chúng tôi luôn tập trung đó là giáo dục tính cách cho học sinh. Sự trung thực là một trong những nội dung tính cách quan trọng được chúng tôi giáo dục cho tất cả các em học sinh từ lứa tuổi Mầm non tới lớp 12. Sẽ thật hổ thẹn và không thể có tư cách nói chuyện giáo dục các em nếu chính bản thân người lớn chúng ta quen thói dối trá và tráo trở. Tôi đã luôn tự dặn lòng điều này với chính bản thân mình và ngay cả trong việc giáo dục các con của tôi chứ không phải chỉ với các em học sinh ở trường!
Cuối cùng, nếu có điều gì được phép nhắn gửi tới những người như ông Khánh và ông Tân, tôi xin được nói rằng: Đã có câu ngạn ngữ: "Gieo hành động gặt thói quen. Gieo thói quen gặt tính cách. Gieo tính cách gặt số phận". Các ông có thể đã rất quen với thói dối trá nhưng đừng để cả dân tộc này, đất nước này phải gặt hái một số phận bất hạnh từ tính cách đó của các ông!
