Đào Tuấn - Trong tuần ồn ào tràn ngập những tuyên bố của các vị tân thượng thư, bà con cô bác nhớ mãi tuyên bố của tân Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ: "Cơ quan đầu tiên tôi dự kiến sẽ vào làm việc là Cục Quản lý Giá". Oách chưa. Quá trúng. Tăng hay giảm, thả hay xiết, kiểm soát hay buông lỏng, bão hay áp thấp nhiệt đới đều thuộc quyền trong túi của cái cục này.
Vị Bộ trưởng, trước đó giữ trọng trách Tổng kiểm toán Nhà nước cho rằng: Việc điều hành giá cả, nhất là với những mặt hàng như điện, xăng dầu cần phải dựa trên yếu tố minh bạch chi phí và giá thành... Một trong những công việc tôi ưu tiên là làm việc với Cục Quản lý Giá Bộ Tài chính, rà soát lại các số liệu về giá điện, giá xăng cũng như kiểm soát giá một số mặt hàng khác rất quan trọng như thuốc chữa bệnh, giá lương thực, thóc lúa - ông nói.
Và đây nữa: Kiểm soát giá đang là vấn đề rất quan trọng. Bộ Tài chính và cá nhân tôi rất tán thành với ý kiến chúng ta phải quản lý giá theo cơ chế thị trường.
Ông Huệ, người có quý tướng, khi đắc cử Bộ trưởng nổi tiếng về sự "sạch" về đạo đức, mạnh mẽ trong việc làm và có chỉ số tín nhiệm cao. Gì chứ vấn đề giá xăng dầu, giá điện, Bộ trưởng thừa thực tế và trình độ để biết kêu lỗ, thực ra không phải là lỗ, dù vẫn là lỗ.
Khốn nạn, trong tuần kế tiếp ngay sau tuyên bố của ông, Bộ Tài chính vẫn quyết định không giảm giá bán lẻ xăng dầu. Nguyên do cũ rích - nghe muốn ói: Nếu giá thế giới xuống thì sẽ khôi phục thuế. Sau thuế, sẽ là trích quỹ bình ổn - mà trong thực tế là cái két Nhà nước nằm trong túi các doanh nghiệp. Giảm giá xếp chót. Nếu có ai đó định chép miệng, hãy xem lại câu khẩu hiệu: Đảm bảo quyền lợi Nhà nước, Doanh nghiệp, Nhân dân. Ai bảo làm dân cho khổ.
Thế còn cái mà Bộ trưởng gọi là cơ chế thị trường?
Chả phải là truyền hình nhà nước đã cho mấy vị dân lên phát biểu ôi, a, cứ tưởng thị trường là lên cùng lên, xuống cùng xuống!
Chả nhẽ cơ chế thị trường mang đặc thù Việt Nam là cứ hễ giá thế giới tăng, thì ta tăng. Còn nếu giảm, ta thu thuế, ta thu phí, ta khôi phục Quỹ bình ổn, sau đó ta mới nói đến chuyện giảm.
Cũng là chuyện thị trường, chuyện bình ổn, lại thấy các bộ, ngành họp với TP HCM để bình ổn hàng thiết yếu. Lại 500-700 tỷ đổ vào. Tuần này, thế nào cũng họp với Hà Nội. Lại 500-700 tỷ nữa. Chả biết giá cả ở hai đầu tàu này có kéo được chỉ số giá xuống hay chỉ lợi cho con buôn. Một bác tiến sĩ mình hay phỏng vấn có lần nói vui: Đổ tiền vào hai đầu kéo, lại kéo như kéo co thế kia thì liệu giá có xuống được không. Chả biết loại dân nào sẽ được hưởng chính sách bình ổn giá này chứ dân nông thôn có bao giờ lên siêu thị Hà Nội đi chợ khi ngay cả dân Hà Nội sống chủ yếu cũng quanh mấy cái chợ cóc. Vài chục điểm bán hàng bình ổn liệu có kéo được giá của cả ngàn cái chợ cóc?
Nhưng vấn đề ở đây không chỉ là việc có kéo được hay không, mà chính chính sách bình ổn giá đang tạo ra một loại thị trường quái thai khi cùng một loại hàng hóa có hai giá bán- và nơi bán hàng giảm giá lại chủ yếu phục vụ những "bà nội trợ" nhà giàu.
Giá xăng dầu, "đầu vào" của cả nền kinh tế, yếu tố đóng vai trò "Mưa" trong các cơn bão giá, thì nâng lên đặt xuống mãi cuối cùng vẫn thua lợi ích của mấy ông doanh nghiệp. Trong khi lại bỏ cả trăm ngàn tỷ lo cho dân thành phố. Tới đây khi "Nhà đèn" lại đòi tăng giá thì không hiểu Bộ Tài chính sẽ "đỡ" kiểu gì.
1 tuần, mới là thời gian quá ít để có thể đánh giá những lời hứa của tân Bộ trưởng, nhất là một Bộ trưởng có xuất thân là một thầy giáo. Nhưng 1 tuần, cũng đủ để thấy việc tưởng là "cỏn", là giảm giá xăng dầu, thực ra không hề ngon xơi, không phải chỉ lấy cái thước kẻ ra mà rạch cho thẳng được. Bởi xăng, cũng như điện, thuốc chữa bệnh, và cả gạo thóc, toàn loại giá thú dữ, gắn với quyền lợi của các ông lớn độc quyền, cũng vào hàng dữ dằn- chứ chả phải nai tơ.
Nhìn lại biểu đồ tăng giảm của giá xăng từ đầu 2010 tới nay mới thấy không có tí thị trường nào trong cách điều hành giá dù vẫn hô hào là theo cơ chế thị trường. Toàn tăng kỷ lục, trong khi lần giảm duy nhất thì lại mang tính ví dụ không khác gì đồng xu vứt xuống cống bố thí thằng ăn xin.
Thưa thầy Huệ, niềm tin, đôi khi rất giản dị bắt đầu bằng một mệnh giá bé thậm chí "không mua được bất cứ thứ gì" như vậy đấy. Nhưng nhất định sự tín nhiệm của dân chúng, của học trò đối với Thầy, không thể chỉ giữ bằng những lời chém gió.
