Tại các cảng cá trên địa bàn tỉnh Khánh Hoà đang có nhiều thương lái Trung Quốc mua hải sản trái phép. Thế nhưng các cơ quan chức năng vẫn đang loay hoay, chưa tìm được giải pháp thích hợp để xử lý tình trạng này.
Sau khoảng hai tháng từ khi chi cục quản lý thị trường tỉnh Khánh Hoà tịch thu 40 tấn cá của hai thương lái Trung Quốc mua trái phép tại cảng cá Vĩnh Lương, ở đây vẫn xuất hiện nhiều thương lái Trung Quốc ra tận tàu xem hàng. Những cái tên như A Ty, A Cường... đã trở nên quen thuộc tại cảng. Mỗi khi tàu ngư dân vừa cập bến đã có 3, 4 người đàn ông Trung Quốc chờ sẵn. Họ xem, sờ từng con cá, trả giá... “Họ chủ yếu chỉ quan tâm đến giá, ít quan tâm đến chất lượng”, một thương lái cho biết.
Núp bóng
Phó ban quản lý cảng cá Vĩnh Lương, ông Nguyễn Thanh Hậu, cho hay một số thương lái Trung Quốc về quê ăn tết chưa quay trở lại, nhưng hiện mỗi ngày cũng có vài người vào cảng mua cá. “Sau khi báo chí phản ánh, lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, kiểm soát nên các thương lái Trung Quốc cũng hạn chế xuống cảng. Khi có tàu vào cảng, họ xuống xem hàng nhanh rồi về, mọi việc còn lại đều do người Việt đảm nhận, thanh toán... tức mua bán thường thông qua người Việt Nam”, ông Hậu nói.
Theo ông Nguyễn Minh Sô, chi cục trưởng chi cục quản lý thị trường tỉnh Khánh Hoà, pháp luật Việt Nam không cấm thương lái Trung Quốc mua thuỷ hải sản, nhưng họ phải đăng ký, đóng thuế... đầy đủ. Họ thu mua hải sản trái phép không chỉ gây thất thu thuế, mà còn ảnh hưởng đến những doanh nghiệp làm ăn chân chính. “Thương lái Trung Quốc mua trái phép gây bức xúc cho các doanh nghiệp khác, bởi nó tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh, thiếu bình đẳng”, ông Sô nói.
Ông Sô cũng cho rằng, hiện thương lái Trung Quốc thường hoạt động dưới hai dạng: một là mua trực tiếp, thuê người vận chuyển đưa về xí nghiệp ký hợp đồng gia công. Trường hợp này có chứng cứ rõ ràng, xử lý được. Trường hợp còn lại rất phổ biến là người Trung Quốc xem hàng, người Việt Nam đứng ra thu mua. Đây là dạng “núp bóng”, cơ quan biết nhưng không có đầy đủ chứng cứ để xử lý.
Thương lái Trung Quốc đang xem cá tại cảng cá Vĩnh Lương
Phát hiện khó, xử lý còn khó hơn
Ông Nguyễn Văn An, trưởng phòng nghiệp vụ, chi cục quản lý thị trường tỉnh Khánh Hoà nêu thực tế rằng xử lý thương lái Trung Quốc rất phức tạp. Ông nói: “Họ ra xem cá, trả giá bằng tiếng Việt nhưng khi chúng tôi kiểm tra thì họ lại tỏ ra không biết tiếng Việt. Muốn làm việc họ yêu cầu phiên dịch, luật sư. Cái khó nhất khi xử lý trường hợp “núp bóng” là xác định nguồn đầu tư, điều này ngoài tầm chúng tôi”.
Việc phát hiện đã khó, việc xử lý càng khó hơn. Đơn cử như thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Khánh Hoà về việc chấn chỉnh hoạt động của thương lái Trung Quốc, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý hai đối tượng mua hải sản trái phép là Lin Da Quang, Zheng Quan Xing và thu 40 tấn cá. Thế nhưng, đến nay hai người này vẫn... chưa chịu nộp phạt. “Quyết định xử phạt không tống đạt được vì không xác định được nơi cư trú của họ. 40 tấn cá hố tịch thu của họ chúng tôi đang phải thuê lại kho của doanh nghiệp chế biến thuê, với giá 1 triệu đồng/ngày”, ông An cho biết.
Ông Nguyễn Minh Sô cũng thừa nhận hoạt động của thương lái Trung Quốc khá tinh vi, nhưng vẫn chưa có giải pháp đấu tranh hiệu quả. “Chúng tôi sẽ rút kinh nghiệm, đề xuất cấp trên sửa đổi các quy định về thương mại hiện hành vốn có kẽ hở để họ lợi dụng”, ông Sô nói.
