Hồng Y Nguyễn Văn Thuận qua đời năm 2002 tại Vatican, thọ 74 tuổi. Ngài đã bị CSVN bắt giam 4 tháng sau khi miền Nam Việt Nam sụp đổ năm 1975. Trước đó, ngài đã được Tòa Thánh cử làm phó tổng giám mục, Tổng Giáo Phận Sài Gòn, với quyền thừa kế từ ngày 23 tháng 4 năm 1975.
Cố Hồng Y Thuận đã viết nhiều tác phẩm rao giảng tín lý Công Giáo. Khi ở trong tù, ngài viết lại những cảm nghiệm trong đời sống tâm linh ở mặt sau những tờ lịch cũ. Ngài ra khỏi tù ngày 23 tháng 11 năm 1988 và năm sau được nhà cầm quyền Việt Nam cho phép sang Úc thăm cha mẹ rồi sang Roma triều kiến Giáo Hoàng.
Năm 1989 ngài được giải phẫu điều trị ung thư tiền liệt tuyến ở Hà Nội rồi năm sau được cho phép sang Roma điều trị tiếp. Tuy nhiên, khi chữa bệnh ở Roma, nhà cầm quyền Việt Nam loan báo không cho phép ngài quay về nước.
* Cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận. (Hình: Internet)
Tại Vatican ngài được Ðức Giáo Hoàng John Paul II bổ nhiệm làm phó chủ tịch Hội Ðồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình năm 1994. Ðến năm 1998 thì được cử làm chủ tịch hội đồng thay thế Hồng Y Y.R. Etchagaray nghỉ hưu. Ngày 21 tháng 1, 2001 ngài được phong hồng y.
Trước khi qua đời vì bệnh ung thư, từng có một số nhận định cho ngài là một trong số ít các vị hồng y của Tòa Thánh có thể được đề cử làm Giáo Hoàng khi Ðức Giáo Hoàng John Paul II qua đời.
Ngài đã du hành tới nhiều quốc gia, giảng thuyết tín lý Công Giáo qua các trải nghiệm của mình, đặc biệt sự lạc quan, yêu thương đồng loại ngay cả những ngày tù tội. Một câu nói của ngài với những kẻ bỏ tù ngài được kể lại là “Cho dù các anh giết tôi, tôi vẫn yêu thương các anh. Tại vì Chúa Ki Tô đã dạy tôi phải yêu thương tất cả mọi người, cả những kẻ thù. Nếu tôi không làm như vậy, tôi không đáng được gọi là Kitô hữu.”
Năm năm sau khi Hồng Y Thuận qua đời, tiến trình phong thánh cho ngài đã được Ủy Ban Công Lý và Hòa Bình của Tòa Thánh tiến hành.
Ngày 18 tháng 9 năm 2007, khi mở án phong Chân Phước cho cố Hồng Y Thuận, Ðức Giáo Hoàng Benedict XVI ca ngợi rằng “Hồng y Nguyễn Văn Thuận là một người hy vọng, đã sống hy vọng và phổ biến hy vọng nơi tất cả mọi người mà hồng y gặp. Chính nhờ năng lực tinh thần ấy, hồng y đã chống lại được tất cả những khó khăn về thể xác và tinh thần. Niềm hy vọng đã nâng đỡ ngài như một giám mục bị cô lập suốt 13 năm trời cách biệt với cộng đồng dân Chúa của ngài. Niềm hy vọng đã giúp ngài nhận thấy, trong sự vô lý của các biến cố xảy ra cho ngài, một kế hoạch của Chúa Quan Phòng - Ngài không hề được xét xử trong suốt thời gian bị giam cầm”.
Thể thức tôn vinh và phong thánh cho một nhân vật trong đạo Công Giáo qua nhiều giai đoạn.
Trước hết, phải được một tổ chức của giáo hội, một hội dòng, giám mục địa phận hay hàng giám mục của quốc gia liên hệ đệ đơn đề nghị với hồ sơ đính kèm trình bày một vị tu sĩ hay giáo dân nổi bật trong đời sống hành đạo, xin Tòa Thánh cứu xét. Nếu xứng đáng thì nêu cao nhân vật đó làm gương sáng cho toàn dân soi chung.
Có 4 bậc được Tòa Thánh công nhận và tôn vinh là: Bậc Tôi Tớ Chúa. Bậc Ðáng Kính. Bậc Chân Phước và Bậc Hiển Thánh.
Riêng Hồng YNguyễn Văn Thuận đã được 5 tổ chức và nhóm giáo dân Công Giáo đệ đơn xin phong thánh cho ngài gồm: Hội Ðồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình; Quỹ Thánh Mathêu tưởng niệm Ðức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận; Hội Quan Sát Quốc Tế Ðức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận về Học Thuyết Xã Hội Công Giáo; Thân nhân và bạn hữu Ðức Cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận; và Cộng Ðoàn Công Giáo Việt Nam ở Roma.
Tiến trình phong thánh hoàn tất trong 3 giai đoạn. Một ứng viên được tuyên bố là “Bậc Ðáng Kính” khi tiến trình được giáo quyền giáo phận chấp thuận. Ðược tuyên xưng là “Chân Phước” khi Ðức Giáo Hoàng chính thức công nhận các đức tính trội vượt hoặc sự tử đạo của “Bậc Ðáng Kính”. Ðược tuyên xưng là “Bậc Hiển Thánh” khi có thêm các chỉ dấu chứng tỏ Chúa đã ban nhiều ơn qua vị Chân Phước.
Bức họa sơn dầu (1.5mx2.5m) do họa sĩ nổi tiếng người Úc, Paul Newton vẽ. Bức họa mô tả cảnh Ðức cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận dâng thánh lễ trong lúc đang bị giam cầm trong nhà tù CSVN. Bức họa hiện đang được treo trong nguyện đường Domus Australia của Giáo Hội Úc. Ðức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI đã dừng lại đọc kinh trước tấm hình này trong buổi lễ khánh thành nguyện đường kể trên. (Hình: Internet)
Theo chương trình sắp xếp loan báo trên các trang mạng Công Giáo ở Việt Nam, phái đoàn Tòa Thánh sẽ tới 3 nơi là Sài Gòn, Nha Trang và Hà Nội để nghe các nhân chứng từng có cơ hội gặp ngài để trình bày gương mẫu và “chứng tá anh hùng” của cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận.
Bản tin thông báo phái đoàn Vatican đến Việt Nam điều tra để hoàn tất tiến trình phong thánh cho cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận đăng tải trên trang mạng của Tổng Giáo Phận Sài Gòn, Giáo Phận Nha Trang và Tổng Giáo Phận Hà Nội hoàn toàn không đề cập gì tới 13 năm ở tù không án của ngài, mà chỉ liệt kê tóm tắt một số chức vụ trong đời tu sĩ của ngài.
Nếu được phong thánh, cố Hồng Y Thuận là người Việt Nam đầu tiên được phong thánh mà không phải là người tử vì đạo.
Hai mươi bốn năm trước, ngày 19 tháng 6 năm 1988, Ðức Giáo Hoàng John Paul II đã cử hành lễ Phong Thánh cho 117 Thánh Tử Ðạo Việt Nam chết trong thời kỳ cấm đạo Công Giáo ở các thế kỷ 18 và 19 tại Việt Nam. (T.N.)
