Bức tường quan trọng nhất đã sụp đổ càng không phải là bức tường người ta có thể nhìn thấy được - đó là bức tường sợ hãi trong lòng người...
Newsweek - Trần Quốc Việt (Danlambao) dịch - Đa số mọi người đều nêu tên Reagan hay Gorbachev. Nhưng cuộc tranh cãi quanh vấn đề này vẫn đang diễn ra sôi nổi. Sau đây những người trong cuộc đề cử ra những ai có công lớn:
Adam Michnik, cựu nhà bất đồng chính kiến Ba Lan: Theo tôi, lỗ hổng đầu tiên ở bức tường xuất hiện vào tháng Tám 1980, khi làn sóng đình công rất lớn nổ ra trên khắp Ba Lan mà cuộc đình công quan trọng nhất diễn ra ở Gdansk. Cuộc đình công này là bước đầu tiên cực kỳ quan trọng nhằm tước bỏ tính chính danh của chủ nghĩa cộng sản. Bức tường thật sự sụp đổ ở Ba Lan vào ngày 4 tháng Sáu, 1989, ngày mà nhân dân Ba Lan loại bỏ chủ nghĩa cộng sản qua các cuộc bầu cử dân chủ. Sau đấy chế độ này rõ ràng bị kết liễu.
Vaclav Havel, Tổng thống Cộng Hòa Czech: Suốt trong các thập niên 1970 và 1980 tôi luôn luôn cố gắng giải thích một cách vô vọng cho các nhà báo nước ngoài hiểu rằng khi họ tiếp xúc tình cờ với xã hội toàn trị, họ không được để cho bề ngoài của xã hội ấy đánh lừa họ. Ở xã hội ấy mọi người có vẻ như trung thành và chế độ có vẻ như sẽ tồn tại hàng mấy thế kỷ. Tôi nhớ nhiều khách nước ngoài nói rằng chúng tôi chỉ là một nhóm người khờ dại, tức những người húc đầu mình vào tường mà không có sự ủng hộ của dân chúng. Tôi bảo họ xã hội toàn trị hoạt động khác. Trong xã hội như thế, chỉ một từ được viết ra hay chỉ một cá nhân thôi, như Solzhenitsyn, có thể thay đổi dòng chảy của lịch sử hơn nửa triệu người biểu tình có thể thay đổi trong những hoàn cảnh khác.
Lech Walesa, cựu lãnh đạo Công Đoàn Đoàn Kết, cựu Tổng thống Ba Lan: Đức Giáo Hoàng đã khiến cho chủ nghĩa cộng sản sụp đổ rất nhanh, và đồng thời Ngài cũng ngăn cản được đổ máu. Ngài đã làm cho mọi người ý thức được những sự thật nào đấy, làm cho mọi người cảm thấy được sức mạnh của họ. Người khác cũng đóng vai trò quan trọng - tức các nhà báo, nhất là các nhà báo phương tây. Reagan hiểu chúng tôi như các nhà báo hiểu chúng tôi. Ông hiểu rằng chủ nghĩa cộng sản sắp sụp đổ. Ông thấy những gì có lợi cho mình, nên ông hợp tác với chúng tôi. Vì vậy, tôi coi Đức Thánh Cha là người có công lớn đầu tiên, rồi đến báo chí, rồi thứ ba Lech Walesa, rồi đến Reagan.
Joachim Gauck, cựu nhà bất đồng chính kiến Đông Đức: Bức tường quan trọng nhất đã sụp đổ càng không phải là bức tường người ta có thể nhìn thấy được - đó là bức tường sợ hãi trong lòng người. Phép lạ năm 1989 là những người Đông Đức, mà đã sống với sự sợ hãi này từ năm 1933 đến 1989, có thể trở lại công cuộc dân chủ lớn lao như ở Tây Âu và Bắc Mỹ. Và cũng thật là một ngẫu nhiên may mắn của lịch sử khi lần đầu tiên có nhà lãnh đạo Nga như Gorbachev, người đã không muốn coi chủ nghĩa xã hội như chỉ là vấn đề xe tăng.
Nguồn: Tạp chí Newsweek số ngày 8 tháng 11 năm 1999.
Bản tiếng Việt:
