BBC - Quân lực cộng sản Bắc Việt không hề thuyên giảm cường độ và các hướng tấn công quân sự nhắm vào miền Nam Việt Nam trong lúc chính quyền Sài Gòn phải đương đầu với cuộc tấn công của hải quân Trung Quốc nhằm cưỡng chiếm Hoàng Sa từ ngày 17/1/1974, theo cựu Thư ký của Tổng thống Thiệu, ông Hoàng Đức Nhã.
Quân lực miền Nam đã rơi vào tình thế 'lưỡng bề thọ địch' nên không thể tập trung lực lượng bảo vệ hay tái chiếm các đảo trên quần đảo Hoàng Sa, mặc dù đã có các kế hoạch 'mật' đặt trên bàn của Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa, Nguyễn Văn Thiệu với dự định tái chiếm, theo ông Nhã, người đồng thời giữ chức Bộ trưởng Thông tin.
Theo cựu quan chức này, chính quyền Sài Gòn đã không có chủ trương liên hệ với Hà Nội 'để phối hợp lập trường' nhằm đối phó với cuộc tấn chiếm và chiếm đóng của Trung Quốc tại Hoàng Sa.
Tuy nhiên, ông Nhã không cho rằng chính quyền Sài Gòn đã 'để lỡ một cơ hội' phối hợp bảo vệ chủ quyền với miền Bắc, vì lý do hai miền của Việt Nam khi đó còn đang thù địch, lâm chiến.
Cựu trợ lý đặc biệt của Tổng thống Thiệu cũng cho hay ông Thiệu và nội các đã rất ngạc nhiên trước thái độ 'giữ im lặng' của chính quyền Hà Nội ngay cả khi ông Thiệu đã loan bố và khiếu nại về cuộc tấn công xâm lăng của Trung Quốc tại Hoàng Sa lên quốc tế và Liên Hiệp Quốc.
'Dối trá chính trị'
Ông Nhã (phải) nói Tổng thống Thiệu 'lưỡng bề thọ địch' và lại bị đồng minh Mỹ 'lừa dối chính trị' trong vụ Hoàng Sa.
Mặt khác, ông Nhã nói ông Thiệu đã tìm cách 'hỏi thẳng' Hoa Kỳ nhằm tìm hiểu thái độ và lập trường của người đồng minh này và ông Nhã được Tổng thống phái gọi điện cho Đại sứ Hoa Kỳ tại Sài Gòn, nhưng chỉ nhận được lời trả lời 'khó tin' rằng người Mỹ 'không hề hay biết gì'.
Dùng từ ngữ 'dối trá chính trị', ông Nhã khẳng định Hoa Kỳ đã có sự 'thông đồng' với chính quyền Bắc Kinh khi đó, trong một cuộc mặc cả chính trị để Hoa Kỳ rút lui khỏi Việt Nam, vừa vẫn đương đầu với 'Nga Xô' thuận lợi, trong khi Trung Quốc có thể tấn chiếm Hoàng Sa dễ dàng.
Nhân dịp 40 năm nhìn lại cuộc hải chiến Hoàng Sa (17/1/1974-17/1/2014), ông Hoàng Đức Nhã cho rằng về thực chất Việt Nam Cộng Hòa đã bị suy yếu cả về quân sự lẫn hậu thuẫn chính trị của Hoa Kỳ, nên không thể giữ và chiếm lại Hoàng Sa, nhưng ông cho rằng sẽ 'không bao giờ là muộn' để Việt Nam đòi lại.
"Chuyện đó không thể nào ngồi yên được... Đó là vấn đề nguyên tắc phải đưa ra, lập lại hồ sơ và bây giờ với sự hỗ trợ của các quốc gia Đông Nam Á, nhất là bây giờ Trung Quốc vi phạm vùng kinh tế của Đông Nam Á, thì mình cần đưa ra Liên Hợp Quốc để LHQ xét lại vấn đề," ông Nhã nói với Quốc Phương của BBC.
Ở phần đầu cuộc trao đổi gồm hai phần này, ông Hoàng Đức Nhã bình luận về lý do tại sao chính quyền ông Nguyễn Văn Thiệu không mở ra hẳn một cuộc chiến đấu dài hạn nhằm phục hồi chủ quyền đã mất ở các đảo vào tay Trung Quốc tại Hoàng Sa.
* Nhan đề do Danlambao đặt
