Bùi Tín (VOA) - Cuộc sát hạch định kỳ (UPR) về nhân quyền ở Việt Nam vừa diễn ra ở Genève. Chưa bao giờ người Việt Nam ta từ các phía hội tụ ở Genève đông đến thế. Và trước thanh thiên bạch nhật, ngay giữa một trung tâm chính trị-kinh tế-tài chính-du lịch và văn hóa hàng đầu của thế giới, nhà nước CS Việt Nam vừa trình diễn một vở tuồng khá là đông khách xem tối 5/2/2014.
Đội tuồng đến từ Hà Nội gồm có gần 30 nam nữ diễn viên chưa kể cả một ê-kíp phó nhòm quay phim và chụp ảnh khá đồ sộ. Thành viên của đội có đủ mặt đại biểu các ngành liên quan đến nhân quyền: các bộ Ngoại giao, Công an, Tư pháp, Thông tin truyền thông, Lao động... cùng một số các nhà tu hành được lựa chọn kỹ để hết lời ca ngợi chính sách nhân quyền tệ hại rõ ràng của nhà nước CS. Họ mang đến một tập báo cáo dài hơn 20 trang để tuyên đọc một cách long trọng khác thường, và những câu trả lời được viết sẵn cho những câu hỏi được dự đoán trước. Mỗi diễn viên đều học thuộc lòng kịch bản đó của vở tuồng. Được coi là vở tuồng, vì các “diễn viên” có thể có ý kiến riêng không phù hợp với kịch bản vẫn cứ phải nói theo đúng kịch bản, không được đi trệch ra ngoài một ly, do đã được cấp trên, có thể là Bộ Chính trị xét duyệt kỹ.
Gây ấn tượng sớm nhất cho bản báo cáo nói trên của chính phủ VN về nhân quyền là báo Viet Nam Net ở trong nước, đã công bố toàn văn bản báo cáo đó trên mạng với yêu cầu bạn đọc ghi bình luận tức thời ngay bên dưới theo dạng “Comment Like/or Dislike”. Đúng ngày 5/2/2014 VN Net công bố kết quả là chỉ trong ngày đầu, sau 24 giờ phổ biến, đã có 66 ý kiến “thích” và 3329 ý kiến “không thích”. Sau 48 giờ kết quả là 82 “thích” và 3892 “không thích”, nghĩa là kịch bản vở tuồng đã bị chê ngay trước khi được trình diễn. Tỷ lệ thật đáng buồn: 1/50, cứ 100 người chỉ có 2 lời khen!
Dư luận thế giới, các đại biểu của Liên Hiệp Quốc chỉ mong Nhà nước VN tỏ ra biết điều, đối xử tử tế hơn đối với nhân dân nước mình về mặt tôn trọng nhân quyền, có đôi chút tiến bộ theo hướng tích cực, nhưng sự thật hiển nhiên là tình hình xấu đi một cách nghiêm trọng, bộ máy công an tỏ ra hung hãn có hệ thống hơn trước, bộ máy tư pháp vẫn xét xử không công khai không theo luật, chỉ theo chỉ thị của đảng CS, công đoàn tự do vẫn bị cấm tuyệt đối, tù nhân chính trị vẫn bị đối xử tàn tệ, báo chí tư nhân vẫn bị cấm ngặt, hàng loạt nhà báo và luật gia bị tù đầy, tra tấn đánh đập, ốm đau hiểm nghèo không được chữa bệnh. Dẫn chứng về mọi mặt không hề thiếu, còn đầy rẫy trên tin tức, phim ảnh và nhân chứng sống. Cã xã hội VN và người nước ngoài đều biết rõ ràng.
Có thể nói màn diễn tuồng ở Genève đã thất bại nặng nề. Nó không đánh lừa được công chúng ở thời đại thông tin cực kỳ nhanh nhạy chuẩn xác. Càng che dấu càng lòi ra sự run sợ trước sự thật đanh thép. Bức ảnh linh mục Lý bị bịt miệng giữa tòa án, bức ảnh anh đảng viên CS Nguyễn Anh Đức bị tên công an đạp dày vào giữa mặt khi quẳng anh lên xe sờ sờ ra đó. Ngay trong dịp Tết Giáp Ngọ này, ai đã cho cấp dưới báo tin chính thức với con trai và cháu nội ông Nguyễn Hữu Cầu – người Tù xuyên thế kỷ - rằng ông sẽ được trả tự do trước Tết sau 38 năm tù đày (chỉ vì những vần thơ chống chế độ độc đảng quan liêu tham nhũng), rồi lại nuốt ngay lời hứa cuội ấy? Còn ai không cho gia đinh anh Đinh Nguyên Kha mang áo ấm vào trong nhà tù cho anh để anh không sao ngủ được vì lạnh giá nằm trên sàn xi măng với chiếc chiếu mỏng, lại không cho đóng cửa số để gió lạnh làm người tù ho suốt đêm, một kiểu tra tấn độc ác? Vậy mà tại Genève họ dám mở mồm ba hoa là họ có thái độ nhân đạo với tù nhân, lại còn dám long trọng khẳng định rằng không có một người tù chính trị nào ở Việt Nam.
Thử hỏi ông bộ trưởng Bộ Ngoại giao và bộ trưởng Bộ Công an: luật sư Cù Huy Hà Vũ có phải là tù chính trị hay tù hình sự? Ông Lê Quốc Quân là tù chính trị hay tù kinh tế ? Các ông lý giải ra sao khi trưng ra tòa chứng cớ những bao cao su rách cũ để gán tội hình sự cho ông Hà Vũ, làm trò cười cho thế giới.
Có những điều nói dối rất lộ liễu trâng tráo không chút e dè. Đại diện bộ thông tin truyền thông ba hoa là cấp thẻ nhà báo cho 17.000 người, nhưng không có một tờ báo nào của tư nhân thì lại dấu kín.
Việc diễn tuồng Nhân quyền ở Genève không những vụng về mà còn dại dột nữa - có thể nói là cực kỳ dại dột. Hơn 20 trang của bản báo cáo thành tích nhân quyền trên giấy trắng mực đen từ nay sẽ là chứng cớ hiển nhiên để buộc tội nhà cầm quyền CS, buộc tội ngành ngoại giao lừa dối, buộc tội ngành công an tàn bạo độc ác vào hàng đầu của thế giới, ngành tư pháp chuyên chà đạp luật pháp theo lệnh các đảng ủy nhưng vẫn leo lẻo là “xử án công khai và chỉ theo luật pháp ngiêm minh”. Bản báo cáo trong tay các chiến sỹ dân chủ và nhân quyền Việt Nam và trong tay các tổ chức Nhân quyền quốc tế từ nay đã là vũ khí đấu tranh sắc bén về mặt pháp lý và công luận, là sợi giây ràng buộc chính quyền VN phải làm đúng theo những điều họ tự khen, hứa hẹn và cam kết.
Cái thế đấu tranh của các chiến sỹ dân chủ và nhân quyền mùa Xuân này đã tạo nên một lực mới, một thế mới. Một thế trận ngoại giao dân chủ và nhân quyền được mở ra, trẻ trung, năng động, phối hợp khá nhịp nhàng trong với ngoài nước. Không có bộ trưởng, thứ trưởng, không có cục này, vụ nọ, không có trụ sở cố định, nhân viên và nhà báo truyền thông dân chủ và nhân quyền thực thi nền ngoại giao nhân dân chiếm thế chủ động trên mặt trận đối ngọai quan trọng này. Anh chị em ta được thế giới dân chủ nể trọng, tin yêu và tiếp sức. Sự thật, chính nghĩa là thế mạnh áp đảo lừa dối và phi nghĩa, khinh dân, hại dân.
Có gì quý hơn là chúng ta có người bạn đồng hành mới, ông Đặng Xương Hùng, một cán bộ cấp Vụ phó của bộ ngoại giao, được đào tạo bài bản, được giao chức vụ quan trọng Lãnh sự VN ở Genève. Trong sự kiện UPR, ông Hùng có vai trò đặc biệt là nhận được sớm bản Báo cáo Nhân quyền từ trước tháng 10/2013 để tuyên truyền, quảng bá, tranh thủ các cán bộ ngoại giao quốc tế luôn có mặt đông đảo ở Genève. Rất có thể chính bản báo cáo đại lừa dối này là giọt nước làm tràn ly, để ông có quyết định hệ trọng nhất trong đời là chào vĩnh biệt đảng CS, từ bỏ chức vụ cao cấp trong ngành ngoại giao vừa có thế vừa béo bở, được không ít người mơ ước.
Đã vậy ông còn lên tiếng chân thành khuyên nhủ các đồng chí cũ của ông hãy trở về với nhân dân mình, đồng bào mình, đừng nhận vai trong vở tuồng nhân quyền rất trâng tráo khó coi, làm thầy cãi cho ma quỷ. Ông Xương còn có thiện chí làm“cố vấn” tự nguyện cho đoàn ngoại giao nhân dân ở ngay Genève. Hành xử chính trị dung cảm của ông lãnh sự chắc chắn làm rung động dữ dội hàng ngũ cao cấp của Bộ Ngoại giao, kể từ bộ trưởng Phạm Bình Minh trở xuống. (Xin nhắc lại thái độ dũng cảm chính trị cuối năm 1990 của ngoại trưởng Nguyễn Cơ Thạch - thân sinh ông bộ trưởng hiện tại, khi ông can ngăn Bộ Chính trị chớ chui vào chiếc bẫy chết người của Trung Quốc ở Thành Đô, cũng như trước đó ông dám nhận ông Trần Xuân Bách về Bộ Ngoại giao làm việc, ngay sau khi ông Bách bị khai trừ khỏi Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị, bị mọi người xa lánh).
Mạng Dân Làm Báo ngày 6/2 cho rằng chính quyền CS đã bị 2 cái tát giữa Genève. Một cái tát của đoàn đại biểu xã hội dân sự VN lật mặt giả dối có hệ thống của họ ngay khi họ ngăn cấm không cho nhà báo Phạm Chí Dũng xuất cảnh theo lời mời của Human Rights Watch. Một cái tát nữa từ ngay một quan chức cấp cao trong ngành ngoại giao của họ là ông Đặng Xương Hùng.
Và phải kể thêm một cái tát thứ ba. Ngay tối 5/2, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, các sứ quán Hoa Kỳ ở Genève và Hà Nội ra tuyên bố của Hoa Kỳ nhận xét chính thức về cuộc Kiểm điểm của VN về thực thi Nhân quyền, rất ngắn gọn và súc tích, ghi nhận vài tiến bộ thứ yếu, nhưng tô đậm sự quan ngại và thất vọng. Quan ngại cụ thể về VN vẫn cấm nghiệp đoàn độc lập, vẫn duy trì lao động trẻ em và lao động cưỡng bức. Hoa Kỳ thất vọng (từ này rất nặng về ngoại giao ) trước việc VN ngăn cản xã hội dân sự suốt trong quá trình UPR. Thêm nữa Hoa Kỳ đề xuất, yêu cầu VN nhanh chóng phê chuẩn để thực thi Công ước chống tra tấn, sửa đổi luật an ninh mơ hồ nhằm đàn áp các quyền phổ quát như quyền tự do ngôn luận và quyền tự do lập hội.
Cái tát này đang ngấm. Vì với tuyên bố chính thức này, khó lòng Tổng thống Barack Obama sẽ ghé thăm Việt Nam trong chuyến du hành châu Á được dự định, cũng khó lòng Hoa Kỳ thỏa thuận nhận VN vào khối kinh tế Xuyên Thái Bình Dương TPP, vì ai cũng biết tổng thống Hoa Kỳ gần như nhận đỡ đầu cho nhà báo Điếu Cày, và bản tuyên bố chính thức của Hoa Kỳ lại yêu cầu trả tự do ngay không điều kiện cho tất cả các tù nhân chính trị, và nhắc đến 4 tên người mà Hoa Kỳ đặc biệt quan tâm.
Không nên bi quan nản chí khi thấy không có quyết định gì hệ trọng ở Genève. Cũng không nên cho rằng tại đây không có người thắng kẻ thua. Ai nấy ra về, mọi sự vẫn như cũ. Hòa cả làng. Mỗi bên tự cho là bên ta thắng cuộc.
Hãy khách quan xem xét những sự thật. Đã bao giờ đại biểu xã hội dân sự đến được Genève đông đảo đến thế, tiếp xúc với thế giới rộng rãi đến thế, với những con người, nhân chứng, vật chứng, tài liệu chân thực phong phú đến vậy.
Bản báo cáo ngụy biện bị ngay dư luận trong nước phủ định với tỷ lệ 2/100 tán thành và 98/100 bác bỏ. Bản báo cáo ấy trở thành vũ khí tố cáo rất sắc bén từ nay về sau cho các chiến sỹ dân chủ, cho các tổ chức nhân quyền quốc tế hài tội một chính quyền chuyên dối trá, nói một đằng làm một nẻo. Bản tố cáo chỉ được chính quyền Trung Quốc và Cuba xoa đầu khen, bị Hoa Kỳ lắc đầu, thất vọng sâu sắc để ra Tuyên bố chính thức ngay sau đó vài giờ, ngay tối 5/2.
Sau cuộc ra quân ở Genève, các chiến sỹ dân chủ và nhân quyền có thêm tự tin và kinh nghiệm, mở đầu năm Giáp Ngọ với khí thế tấn công, được thế giới dân chủ phối hợp nhịp nhàng, chưa có năm nào vui mừng như năm nay.
Đội tuồng nhân quyền của một chính quyền có hạnh kiểm cực xấu về thực thi dân chủ và nhân quyền đã bị dư luận phủ định từ trong nước càng bị bịt mũi khi diễn xuất ở nước ngoài. Họ đã diễn một vở tuồng nhạt nhẽo, cũng là một cuộc phiêu lưu dại dột, từ nay họ “há miệng mắc quai”, không sao biện bạch nổi khi mở các phiên tòa kiểu “phát xít” không theo luật, không cho dân tham dự, khi vẫn đối xử độc ác với ông Nguyễn Hữu Cầu, ông Đinh Đăng Định, ông Nguyễn Văn Hải (Điếu Cày), em Nguyễn Phương Uyên...
Món nợ Nhân quyền ở Genève sẽ còn ám ảnh, đè nặng lên một chính quyền đã mất uy tín ở trong nước do đã phá tan cả nền kinh tế tài chính và làm tha hóa đến tận cùng nền văn hóa dân tộc. Sự trỗi dậy của nhân dân để tự cứu mình, cứu nước là không thể dập tắt. Lý sự cùn, nói lấy được, diễn tuồng chỉ là hạ sách, tự thú nhận “lạy ông tôi ở bụi này”, kích thích thêm sự phẫn nộ của nhân dân.
