George Graham Vest - Trần Quốc Việt (Danlambao) dịch - Lời người dịch: Cách đây đúng 150 năm vào ngày 23 tháng Chín, 1870, luật sư 39 tuổi tên George Graham Vest đã cãi cho thân chủ tên Charles Burden, người có con chó tên Old Drum bị bắn chết ở Quận Johnson, tiểu bang Missouri, Hoa Kỳ. Ở Tòa án Tối cao Missouri tại thành phố Jefferson, luật sư đã không nhắc đến tên Old Drum hay hành vi bạo lực đưa đến cái chết của con chó săn này. Thay vì thế ông đọc bài điếu văn cho tất cả các con chó. Cuối cùng thân chủ ông thắng kiện và được bồi thường 50 đô la, số tiền cao nhất luật pháp thời ấy cho phép. Từ đấy bài điếu văn này được đề cập đến vô số lần trong các vụ án ở Mỹ liên quan đến chó và tình cảm chủ dành cho loài vật trung thành này. Ronald Reagan đã đóng vai luật sư Vest phát biểu trước tòa trong phim tên "Death Valley Days" ra mắt vào năm 1964. (Theo bài viết của luật sư Randy Maniloff đăng trên báo Wall Street Journal số ra ngày 22/9/2020.)
*
Kính thưa các vị hội thẩm!
Người bạn thân nhất của ta trên cõi đời này có thể phản bội và biến thành kẻ thù của ta. Con cái ta đã hết lòng thương yêu dưỡng dục có thể tỏ ra vô ơn bội nghĩa. Những người thân yêu gần gũi nhất với ta, những người mà ta đã phó thác hết cho họ tất cả hạnh phúc và danh thơm của ta ấy có thể ngoảnh mặt phụ lại lòng tin của ta.
Tiền bạc ta có có thể mất đi. Tiền bạc lặng lẽ vuột khỏi tay ta, khi ta lại cần đến nó nhất. Thanh danh của ta trong phút chốc có thể bị hoen ố vì những hành động thiếu suy xét. Những kẻ sẵn sàng dập đầu dưới chân ta khi ta thịnh đạt để tỏ lòng tôn kính, lại có thể là những kẻ đầu tiên buông ra những lời ác ý khi thất bại vừa mới chớm gõ cửa nhà ta.
Người bạn vị tha nhất ta tìm được trên cõi đời vị kỷ này, người bạn không bao giờ bỏ rơi ta, không bao giờ tỏ ra phụ bạc hay nuôi lòng phản trắc- người bạn ấy chính là con chó của ta vậy. Người bạn ấy luôn sát cánh bên ta, lúc ta thịnh cũng như lúc ta suy, lúc ta khỏe mạnh hay lúc ta lâm vào cảnh bệnh hoạn. Người bạn ấy sẵn sàng ngủ trên nền đất lạnh dù trên đầu đang có những cơn gió mùa đông lồng lộng thổi về và tuyết lạnh tuôn đổ xuống không ngớt, người bạn ấy chỉ mong sao được cận kề với chủ mình cho thỏa lòng. Người bạn ấy sẵn sàng hôn lên bàn tay của chủ chìa ra dù trên lòng bàn tay ấy chẳng có cái ăn nào; người bạn ấy sẽ liếm lành mọi vết đau thân xác và tâm hồn mà sinh ra khi ta phải cọ mài với cõi đời dung tục này. Người bạn ấy luôn bảo vệ giấc ngủ của người chủ khốn khó như bảo vệ giấc ngủ của bậc vương giả. Khi tất cả bạn hữu bỏ ta ra đi, người bạn ấy vẫn một lòng ở lại. Khi của cải phù du tan biến như bóng mây và danh vọng vỡ tan như bọt bèo thì lòng yêu thương của người bạn ấy dành cho ta vẫn mãi mãi bền chặt tựa như vầng thái dương kia muôn đời không ngừng tỏa ánh sáng xuống vòm trời này.
Nếu số phận không may biến ta thành một kẻ bơ vơ lạc lõng, không chốn nương thân trên cõi đời này thì người bạn trung thành ấy không đòi hỏi điều gì cao sang hơn là được quấn quýt bên chân ta để bảo vệ ta chống lại mọi hiểm nguy, chống lại mọi kẻ thù. Và khi giây phút cuối của cuộc đời ta đã điểm, cái chết sẽ đưa ta vào cõi vô cùng và khi thân xác ta đã vùi sâu dưới mấy tầng đất lạnh, thì cho dù lúc ấy tất cả bạn hữu đưa tiễn ta đến nơi an nghỉ cuối cùng đã khuất bóng trên mọi nẻo đường nhưng bên nấm mồ hoang lạnh ấy vẫn còn lại con chó cao quý ấy. Nó nằm đó, đầu tựa lên hai chân trước. Đôi mắt của nó sầu thảm nhưng vẫn tinh tường canh chừng giấc ngủ cho ta. Ôi! Người bạn chân chính và trung thành ấy vẫn lẽo đẽo đi về với ta ngay cả trong cõi chết.
Đăng lần đầu tiên trên báo Nhân Dân Chủ Nhật, Hà Nội 1989. Tựa đề của người dịch. Nguyên tác tiếng Anh: “Tribute To The Dog”
Bản tiếng Việt:
