Bùi Tín - Vừa qua, theo nguồn tin trên mạng của Đại Học Trân Nhân Tông thuộc Đại học Harvard - Hoa Kỳ, tôi có viết bài về lễ trao Giải thưởng Hòa Giải Trần Nhân Tông cho bà Aung San Syu Kyi và ông Thein Sein tại trụ sở Đại học Harvard ngày thứ sáu 21-9 vừa qua. Ngay sau đó có bạn trong và ngoài nước cho biết tin này có một số nội dung sai, không có thật, cần cải chính để thông tin không bị nhiễu loạn.
Sự thật là Đại học Harvard có thư mời 2 nhân vật trên đây đến trao giải thưởng, nhưng đến giáp ngày, 2 nhân vật trên đây đã trả lời là «do chương trình hoạt động bận rộn nên không đến dự được». Do đó không có việc trao giải thưởng. Tuy nhiên việc vắng mặt như trên không được ban tổ chức công bố trên mạng, không cải chính bài thông tin trước đó đã được viết sẵn, nên đã gây hiểu lầm cho những người không có mặt trong buổi lễ. Tôi đã hiểu lầm, không kiểm chứng kỹ, nên đã đưa tin sai. Tôi xin đính chính và xin lỗi bạn đọc về khuyết điểm này, xin các bạn thứ lỗi.
Ngay sau khi đưa tin trên, tôi chờ Harvard công bố ảnh về buổi lễ và phát biểu của 2 vị nhận giải - nếu có - mà không thấy, tôi cảm thấy có sự gì khác thường đã xảy ra.
Sự thật là buổi lễ vẫn được tổ chức chiều thứ sáu 21/9 tại Harvard Faculty Club, nội dung là giới thiệu về Đại Học Trần Nhân Tông, về Giải thưởng Hòa Giải Trân Nhân Tông, công bố chính thức về Giải đầu tiên năm 2012 được quyết định trao cho 2 chính khách Miến Điện nói trên. Vì 2 vị không có mặt nên không có việc trao Giải tại buổi lễ này.
Sự thật là có chừng hơn mươi người Việt Nam hoặc người Mỹ gốc Việt có mặt trong buổi họp, có các ông Ngô Vĩnh Long, Tạ Văn Tài, Trần Ngọc Vương, Lê Mạnh Thát, Nguyễn Anh Tuấn…Ông Trần Ngọc Vương trình bày một bản nghiên cứu về thân thế, sự nghiệp, tư tưởng của vua Trần Nhân Tông. Một vài tờ báo trong nước có nói qua đến buổi lễ này, đó là báo mạng VN Net và báo tỉnh Quảng Ninh.
Nhân đây tôi đã tìm hiểu thêm về sự kiện trên đây, có một số điểm chưa thật thông suốt giữa những người trong cuộc, cần tìm hiểu rõ thêm, xin trao đổi để rộng đường dư luận.
Tại Đại Học Harvard, giáo sư Thomas Patterson, cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam, là người hăng hái nghiên cứu về Trần Nhân Tông, ông từng đến thăm vùng Yên Tử - Quảng Ninh, hiện là Chủ tịch của uỷ ban trao giải hàng năm của Giải thưởng Hòa Giải Trần Nhân Tông. Tuy nhiên nhiều trí thức ngoài nước, và cả một số nhà sử học trong nước cũng không đồng tình với chính kiến của ông nhiều lần nhận xét rằng chủ tịch Hồ Chí Minh cũng là một nhà lãnh đạo lớn, đức độ và tài năng như vua Trần.
Ý kiến của ông không những không được chia sẻ, còn bị phê phán là sai lầm, làm giảm giá trị của Giải thưởng.
Đại học Harvard muốn mời một nhà tu hành có uy tín của đạo Phật đến trao giải thưởng này cho 2 chính khách Miến Điện, và họ đã chọn ông Thích Nhất Hạnh. Nhưng được biết từ nước Pháp ông Thích Hạnh đã nhũn nhặn từ chối, và có gửi lời chào mừng.
Một dấu hỏi lớn là công luận chưa biết thật rõ chính kiến của 2 vị chính khách Miến Điện được giải đối với giải thưởng này ra sao, đây là điều mấu chốt. Theo tôi nghĩ, bà Aung San Syu Kyi và ông Thein Sein rất thông minh, bén nhạy, đã có được những thông tin khá chuẩn xác, nên tỏ ra rất thận trọng. Nếu thật mặn mà với Giải Trần Nhân Tông, 2 vị tất có thể thu xếp để đến dự khi giao thông rất thuận lợi, Washington DC, New York và Boston gần nhau, cùng ở bờ biển phía Đông Hoa Kỳ.
Nhân vật hoạt động có vẻ hăng hái đặc biệt trong vụ này là ông Nguyễn Anh Tuấn, từng học ở Harvard, về nước làm tổng biên tập của mạng Viet Nam – Net, thuộc tổng công ty Bưu chính - Viễn thông trong bộ Thông tin Truyền thông ở Hà Nội trong hơn 10 năm, nay trở lại Đại học Harvard, được dư luận một số người Việt hải ngoại coi là viên chức của đảng CS hoạt động ở hải ngoại theo tinh thần của nghị quyết 36. Ông Tuấn từng tháp tùng thủ tướng Phan Văn Khải thăm Hoa kỳ cách đây 7 năm. Ông Tuấn hiện đảm nhận việc hình thành trường đại học Trần Nhân Tông - Trần Nhân Tông Academy thuộc Đại học Harvard, dựng lên Thư viện Trần Nhân Tông, còn lo việc dựng tượng Trần Nhân Tông rất lớn bằng đồng tại Đại học Trần Nhân Tông / Harvard, qua quyên góp xã hội và hỗ trợ của nhà nước Việt Nam. Ông là người đứng ra tổ chức buổi gặp ngày 21 vừa qua.
Chính hoạt động năng nổ của ông Tuấn làm cho bà con ta nghi ngại. Phải chăng đây là một mưu đồ xâm nhập cộng đồng, xâm nhập nước Mỹ bằng con đường văn hóa – tín ngưỡng – giáo dục, như kiểu thâm nhập của Bắc Kinh bằng các Viện Khổng Tử.
Được biết nhà nghiên cứu Việt Phương ở trong nước đã được mời sang nói chuyện về tư tưởng của vua Trần Nhân Tông tại Harvard vào năm 2011. Và ông T. Patterson đã có lần mời cựu chủ tịch quốc hội Nguyễn Văn An vào ủy ban xét giải thưởng Trần Nhân Tông, nhưng chưa được trả lời chính thức.
Trong nước còn nghi ngại, cả về phía anh chị em dân chủ và cả về phía chính quyền độc đảng kỵ tôn giáo, đối với sáng kiến Giải thưởng Trần Nhân Tông trên đây vì đằng sau đó là 2 lập trường đối lập.
Về phía đảng và chính quyền cho rằng Việt Nam đã thực hiện thống nhất đất nước, mang lại hoà bình và hòa giải dân tộc trọn vẹn, Bắc Nam một nhà, hòa nhập với thế giới, các việc làm trên đây sẽ mang lại uy tín chính trị cho Việt Nam trên con đường đổi mới và hòa nhập. Nhưng họ lại lo ngại rằng gương sáng hòa giải ở Miến Điện đã và đang phơi bày thêm chính sách đàn áp đối lập ở Việt Nam, làm cho bộ mặt của đảng CS và nhà nước có nguy cơ thêm khó coi. Do đó ở trong nước họ không dám thực hiện việc đưa tin và bàn luận rộng rãi.
Về phía các trí thức dân tộc, các chiến sỹ dân chủ, nhiều người cho rằng trong công luận Mỹ vẫn chưa hiểu thật rõ tình hình Việt Nam, còn tồn tại dư âm của phong trào tuyên truyền phản chiến trong thời chiến tranh, chưa phân biệt được đúng sai, phải trái, dễ bị các công cụ tuyên truyền CS thâm nhập. Đây chỉ là một mưu đồ thâm hiểm chính quyền độc đoán lợi dụng hòng để tuyên truyền có lợi cho họ, mọi người cần tỉnh táo tìm hiểu sự thật, nói lên sự thật, chỉ ra những kẻ cơ hội và có thái độ thích đáng.
