Hành Khất & nbsp (danlambao) - Lúc còn ở cấp trung học, tôi có một người bạn chung lớp. Thỉnh thoảng, chúng tôi chở nhau trên xe đạp về miền quê chơi. Trên đường đi, Anh bạn tôi hay kể cho tôi nghe những câu truyện...Tàu thời xa xưa. Những nhân vật trong đó và ngay cả chức vụ, Anh bạn đều nhớ rất rõ.
Tôi thầm thán phục tài nhớ dai của Anh bạn mình, dù trong lớp học, Anh bạn không phải là một trong những học sinh khá. Anh bạn tôi rất đam mê đọc truyện, nhất là những truyện kiếm hiệp, truyện giả sử Tàu. Anh khoe rằng một ngày có thể đọc được hai quyển truyện dầy gấp hai cuốn sách toán giáo khoa bấy giờ hay cuốn tử vi bói quẻ mà tôi thường thấy bán đầy đường trong mấy ngày Tết. Khi đã ngốn hết kho sách... Tàu của cái sạp cho thuê truyện, Anh xoay qua đọc những truyện dịch về trinh thám của những tác giả ngoại quốc khác.
Anh thường hay mang truyện vào lớp học, vừa nghe giảng bài, vừa... liếc xuống ngấu nghiến mấy đoạn... đang hấp dẩn. Dù có đôi lần, Anh bị thầy cô bắt gặp và tịch thu... tạm thời tang vật trong khoảng thời gian tiết học đó. Sau khi làm sạch... đống truyện dịch, Anh tìm đọc những truyện sáng tác của các nhà văn Việt Nam. Nhưng dường như, Anh không thích đọc những tiểu thuyết trong chương trình văn học của nhà trường đưa ra. Những bài luận về phân tích một trích đoạn nào đó trong cuốn tiểu thuyết do thầy cô giảng dạy, Anh luôn được... ít điểm hơn tôi.
Tôi không bao giờ có ý nghĩ sẽ trở thành nhà văn hay nhà bình phẩm văn học. Tôi chỉ học những gì từ trường lớp dạy. Nếu so ra, tôi biết rất ít về truyện như Anh bạn tôi. Mãi sau nầy, tôi mới hiểu, không phải Anh bạn tôi học dở hơn tôi vì tôi thông minh hơn, mà chỉ vì sự đam mê ưa thích đọc truyện hơn những môn học trong lớp, nên Anh bạn cảm thấy lười biếng và không mấy gì thú vị. Tôi không thể nào nhớ nổi hết những nhân vật trong những truyện giả sử Tàu như Anh bạn tôi. Anh có thể ngồi kể cho tôi nghe cả ngày những câu chuyện kế tiếp nhau, những diễn biến phức tạp đó, một cách say sưa và đầy thú vị. Còn tôi, lắng nghe tai nầy là bay cái vèo qua tai khác. Đôi khi, tôi thắc mắc hỏi về nhân vật nào đó trong câu truyện đang được kể, cũng không sao nhớ nổi đến cái tên. Anh bạn tôi hay cười nhạo tôi về điều đó ! Có lẽ, tôi kém trí nhớ hơn Anh bạn mình, nhưng không hiểu sao, những bài học thuộc lòng khác trong lớp, tôi dường như luôn được điểm cao nhất nhì qua những kỳ thi.
Từ bao năm nay, đôi khi, tôi lại tự hỏi, những truyện kiếm hiệp hay giả sử Tàu có gì thu hút và hấp dẫn đến nổi in sâu trong trí nhớ của Anh bạn tôi đến vậy. Tôi cũng tò mò tìm đọc và không bao giờ đọc nổi được hết cả một pho truyện hay chỉ lơ mơ nhớ đại khái cốt truyện mà tôi đã đọc "nhảy" từ sau ra trước, từ trước ra sau. Và ngay cả những phim truyện Tàu dài những mấy chục tập từ kiếm hiệp, kungfu, đến tình cảm, tôi cũng đã xem qua chỉ được vài tập là cảm thấy hoa mắt. Dường như, tôi không bao giờ có đủ "can đảm" và "nhẫn nại" ngồi xem cho hết một truyện phim Tàu dài như... vạn lý trường thành chống Hung Nô bên Tàu. Có lẽ, tôi là một trong những thiểu số thiếu tính "kiên nhẫn" đó, nếu không thì làm sao những tiệm cho thuê phim của người Việt sống nổi. Đối với đại đa số nghĩ rằng đó chỉ là một trong những cách giải trí của họ. Tôi luôn tôn trọng ý thích cá nhân và cảm thông chung, dù đó không phải là ý thích của tôi. Nếu họ cảm thấy sự giải trí đó làm khoay khỏa mệt mỏi sau ngày làm việc, đó cũng là điều rất hữu ích. Ngay cả, người ta có thể học được hay "tiếp thu" một cách..."rất... tự nhiên" từ những nhân vật dù... được "phim hóa" qua truyện được..."tiểu thuyết hóa thêm" trên phim.
Thời đại mới với những xảo thuật quay phim : cắt xén, lồng thêm ; máy quay ứng dụng cho tốc độ, ánh sáng; kỹ thuật tạo hình sống động của vi tính, và ngay cả hệ thống 3D và âm thanh 3 chiều. Tất cả những thứ đó, có đủ khả năng tạo nên một màn ảnh tưởng chừng... như là "thật" cho những nhân vật "người hùng" nào đó, dù... không... như ngoài đời. Cái mà người ta cho là..."nghệ thuật" đó thì... quả thật là "một... nghệ thuật" của phim ảnh. Và chúng ta, những người xem phim, luôn có cảm giác..."là thật", nên không bao giờ tự đặt câu hỏi lại. Hay chỉ đơn giản biện minh : "chỉ là... giải trí." Cũng có nghĩa là, lúc đó trí óc cần thảnh thơi, buông lỏng, và... trống rỗng như... bồn chứa nước. Và đang sẵn sàng "tiếp thu", "dung nạp" một cách ngấm ngấm tự nhiên. Sự tiềm ẩn đó, chất chứa trong bồn... nước của tri giác, có thể thấm nhuần hay được thanh lọc lại tùy thuộc khả năng cảm nhận và ý thức hoá của mỗi cá nhân. Từ đó, có thể được biểu lộ qua hành động, một cách rất tự nhiên, đến ngay cả cá nhân đó không thể nào nhận biết sự biến đổi.
Sức mạnh "thuần hoá" vô hình của phim ảnh thời đại mới đã thay thế cho những cuốn tiểu thuyết, giả sử Tàu, được phát triển mở rộng qua những đầu tư có sự tham gia của "chính" chính phủ Trung Cộng, nhằm mục đích phô trương thanh thế, dù "giả tưởng" như trong mấy phim đấu võ đài của nhân vật Tàu và Tây phương, hay đã kích, bài thoái theo tinh thần tị hiềm, hận thù... truyền kiếp của giống nòi "đại Hán" để... rửa nhục. Những cốt truyện phim xưa cũng được tái tạo, dựng lại, thêm bớt, "vẽ" ra những nhân vật... "có một không hai" trên thế giới, mà chỉ có được... qua "giấc mơ phim ảnh", không nhằm mục đích cổ súy cho những mưu đồ "đại Hán."
Ngay cả lãnh vực "thuần hóa tư tưởng", cũng được dựng lên qua những nhà gọi là "văn hóa" trao đổi, với bức tượng khổng lồ "cắm sâu"... phía trước... hiên, "sừng sững"... chỉa lên trên không, của ông Khổng Tử. Việt Nam đã ngàn năm nô lệ Tàu, có ai lạ gì thuyết học của ông. Nó ăn sâu vào cả phong tục, tập quán, đến thời đại mới hôm nay. Nó được xem là mẫu mực thước đo trong xã hội, mà không một ai dám nghĩ đến... dù "đặt một câu hỏi", nói chi đến sự thay đổi sao cho thích hợp với thời đại. Những bi kịch có thật trong những gia đình Việt Nam (ngay cả Tàu) chỉ vì "dám" theo cách nhìn "mới" phóng thoáng, tự do cá nhân, thoát khỏi những bó buộc của vòng xích sắt nô lệ phong kiến, giết chết sự phát triển tài năng cá nhân của đại đa số dân nghèo. Những tư tưởng mới được biến chuyển, thanh hóa dần dần, tạo nên một xã hội hoà đồng hơn, đã phải trải qua những thử thách tư tưởng, tranh đấu gay go trong văn học. Bức tường Nho học được tô phết từ đám phong kiến Tàu nhà Hán, qua "tam cương, ngũ thường", cho dù có những giả thuyết cho rằng câu "quân xử thần tử, thần bất tử, bất trung" (Nếu vua xử kẻ tôi đòi chết, không chịu chết là không trung nghĩa) là không do Khổng Tử viết ra, để biện hộ bảo vệ Nho học, nhưng những triều đại quãng bá tư tưởng Nho học luôn luôn tán dương và ghi nhận trong văn học Nho giáo. Cũng như câu "Phụ xử tử vong, tử bất vong, bất hiếu " (Cha xử con chết, con mà không chết, là con không có hiếu); hoặc câu "Tại gia tòng phụ (Ở nhà thờ cha), Xuất giá tòng phu (Về nhà chồng thờ chồng), Phu tử tòng tử (Chồng chết ở với con). Đó là vài câu trích dẩn từ "cốt tủy" của Nho học, dù muốn hay không, vẫn được kẻ "cầm quyền" tán thưởng, và dùng chúng bao bọc "quyền và lợi" riêng của họ. Trung Cộng tung tiền ra xây dựng những học viện Khổng Tử, cái mà... gọi là nghiên cứu (?) hay nhằm mục đích muốn áp đặt cái quyền "thiên tử" đó trên khắp mọi nơi và nói lớn tiếng rằng : "quân xử thần tử, thần bất tử, bất trung" ? Những cái..."viện" đó, như là biểu tượng cho quyền lực Trung Cộng, cũng không khác gì "cột đồng Mã Viện" sau thời kỳ độc lập của Hai Bà Trưng, mà mỗi người dân Việt Nam, ai cũng biết đến qua lịch sử, dù... "chưa bao giờ thấy."
Ngày hôm nay, lại một lần nữa "bức tường" bạo quyền được dựng lên theo tinh thần Nho giáo che đậy cái gọi là "Hán giáo" qua những viện gọi là "văn học tư tưởng Khổng Tử" của Trung Cộng trên Việt Nam và nhiều nước khác trong vùng Đông Nam Á. Sự tham vọng làm "thiên tử" thiên hạ của đám tự xưng cháu chắt Hán Vũ đế được biểu lộ qua những hành động của Trung Cộng. Và ngay chính cả những người Tàu ở khắp mọi nơi trên thế giới cũng... đồng "hoan hỉ" khoái trá với mơ ước... "được làm" thiên hạ "cúi đầu" chào mình, dù họ không... "dám thích" trở về sống ở Tàu. Tuy nhiên, họ..."sẵn sàng" reo hò, phất cờ Trung Cộng, nhảy tung tăng, thậm chí... "rống to"... cái...âm thanh... "xì xào" bài quốc ca, để cỗ vỏ cho "dân Hán tộc" họ, cho dù Trung Cộng ngang nhiên tàn sát, cưỡng chiếm bất kỳ vùng đất hay nước khác nào. Chưa bao giờ trên báo chí hay truyền hình nói về người... Tàu biểu tình chống đối Trung Cộng về vấn đề cưỡng chiếm Tân Cương, vì sự công bằng, hoà bình nhân loại. Có lẽ, cái văn hóa Tàu... ăn sâu vào những gia đình gốc Tàu, dù đã mọc rể qua nhiều thế hệ ở nước ngoài. Cái văn hóa "phong kiến" theo kiểu... "thiên tử"... tự tưởng tượng đó, có thể đưa nhân loại vào một cuộc chiến thế giới thứ ba như một kẻ say xĩn hay phê thuốc chẳng còn biết chung quanh mình là gì, cứ múa tay chân chém loạn, miệng hát... nhạc Tàu xì.
Tôi vô cùng ngạc nhiên khi xem những cuốn báo ở Mỹ, Canada. Đó là những cuốn báo quảng cáo Việt Nam, trong đó có những tin tức, bài viết, bình luận, v.v, và ngay cả có những truyện... kiếm hiệp Tàu, hay tiểu thuyết Tàu, Đại Hàn, v.v. Tôi tự hỏi, không lẽ người Việt Nam mình không có ai... biết viết truyện hay là... nhà văn hay sao ? Hay tòa báo quảng cáo muốn... tiết kiệm nên đành cho người dịch truyện, để khỏi phải trả bản quyền ? Nhưng dù sao, tòa báo vẫn phải... trả tiền công cho người dịch; vậy... không lẽ... có nghĩa cả đám Việt hải ngoại đều... không biết viết truyện hay cả nước Việt Nam cũng chẳng có ai viết truyện... ra hồn (?) Và điều đáng lạ hơn, bên cạnh bài bình luận "chống Trung Cộng" là... cái hình... vẽ hay chụp trong phim, múa kiếm... rất Tàu, để giới thiệu bên dưới là truyện kiếm hiệp dài... mấy trang. Mổi lần, tôi thấy truyện kiếm hiệp, là... y như rằng, nó nhắc tôi về người bạn học đó. Tôi lại liên tưởng đến cái văn hóa Tàu nầy thật... lạ lùng, nó ăn sâu tận... những nơi xa xăm, chiếm cả tâm trí con người một cách tự nhiên và hiện ra như... bóng ma cũng rất... tự nhiên. Không lẽ nó đã "đầu độc" tận tế bào DNA của người Việt từ bao thế hệ nay ? Trong kho văn học Việt Nam, dường như cũng có rất nhiều tác phẩm mà chưa chắc gì ai cũng đã đọc qua hết, thì phải ? Và cũng dường như, trên thế giới có nhiều tác phẩm rất "có giá trị", đáng được quảng bá cho mọi người thưởng thức hơn, thì phải ? Và... tôi cũng không dám nói, tòa báo thiếu... người hiểu biết ! Vì có lần nọ, tôi... nổi hứng viết một bài thơ và gởi đăng cho một tờ báo quảng cáo ở đây. Vài ngày sau đó, tôi nhận được thư điện trả lời rằng, bài thơ đó viết sai vần điệu, đề nghị tôi nên bỏ ý viết thơ, dù... có ý nghĩa hay lạ. Tôi đáp lại bằng một bài thơ khác, và yêu cầu cho vài lời "giáo huấn." Sau đó, tôi nhận được thư điện khác với lời "khuyên" rằng làm thơ không phải dễ, đừng nên viết nữa ! Ngoài ra, không một câu gì... phê bình vài lời cho bài thơ, như là sai vần, sai luật hoặc sai... ý người... "đọc." Tôi đáp lại bằng vài câu cảm ơn về lời "khuyên" đó, và thêm... "nếu tòa báo chỉ chọn lọc những bài thơ viết đúng vần, luật, thì nếu cần tôi xin dẩn chứng vài bài... không đúng luật, vần mà tòa báo đã... đăng gần đây." Sau đó, tôi không còn nhận một điện thư khác. Có lẽ, tôi đã không "viết đúng theo ý" của tòa báo hơn là không diễn đạt được ý bài thơ. Rất đơn giản, vì đó là bài thơ kêu gọi dân Việt chống Tàu ! Và bài thơ thứ hai chỉ là bài thơ tình. Tòa báo dường như khó... tìm được "lỗi" nào nữa, nên đành...im luôn ! Tôi dư hiểu, ai cũng cần... miếng ăn, ngay cả... tòa báo, nên họ cần làm điều gì... có lợi cho họ trước dù... họ "tạm được xem" là đại diện tiếng nói chung ! Đôi khi, tôi lại không hiểu cái chữ "chung" nầy ra sao luôn. "Chung" cho dùm cả... chính phủ Việt Nam hay tiêu biểu cho những tiếng nói người Việt ở đây ? Tôi lại tự hỏi, có bao nhiêu tòa báo có hình thức quảng cáo... kiếm ăn như vậy, được người ta biết đến "cái văn hóa"... bên trong ra sao.
Từ những ca sĩ, đến nhạc sĩ cũng cần kiếm sống, thì... những người cầm bút cũng vậy thôi ! Câu nói hay nhất muôn đời vẫn là :"Tôi chỉ phục vụ... nghệ thuật." Đáng tiếc là tôi không thuộc một trong những người "có quyền" nói câu đó, vì tôi không phải là văn sĩ, hay gì hết. Họ được mang danh "nghệ thuật" nên được "có quyền"... dửng dưng phát biểu... câu đó trong bất kỳ hoàn cảnh nào, mà không ai có thể phê phán ngoại trừ... lương tâm họ. Nếu nhìn vào chiều sâu của hai chữ "nghệ thuật" từ những hoạt động cá nhân nào đó, có thể dễ dàng hiểu được "định nghĩa" riêng biệt của nó được áp dụng rất... linh hoạt. Cũng như dù nếu đổi hai chữ "nghệ thuật" bằng từ khác, câu nói đó vẫn... luôn "bảo vệ" được người dùng nó : "Tôi chỉ phục vụ... dân tộc", hoặc "Tôi chỉ phục vụ... quê hương." Tôi đã từng biết có một người làm chính trị, hay đại diện tôn giáo, đã... rất "thành công" trong việc ứng dụng câu nói... "phép mầu" nầy, cho dù hành động của họ... làm thất vọng hàng ngàn ngàn người khác.
Muốn giải quyết một vấn đề, trước nhất luôn là đi tìm nguyên nhân, cách giải, và sau cùng là sự ngăn chận, bảo vệ. Có lẽ, đã đến lúc chúng ta nên nhìn lại, tự đi tìm những nguyên nhân nào tạo nên ảnh hưởng văn hóa Tàu trên dân Việt lâu dài đến vậy và những hậu quả hôm nay và cả mai sau mà chúng ta có thể tìm thấy từ lịch sử, những con đường đã qua của người trước, ghi lại rất nhiều kinh nghiệm đau thương. Và phần còn lại là làm thế nào giải quyết, trước khi tạo nên sự bảo vệ, ngăn chận hiệu quả cho mai sau. Mỗi chúng ta đều có dự phần trong đó, vì vậy cách giải quyết duy nhất là... chúng ta nên tự suy nghĩ lại, hướng về một chiều hướng dân tộc, và phát triển nó. Mỗi chúng ta nên biết sẽ làm sao; đó là sự đóng góp cá nhân để tạo nên sức mạnh bài thoái ảnh hưởng văn hóa Hán tộc !
