Rõ ràng, nếu trong 42 năm cầm quyền, hoặc chỉ cần vài năm gần đây sau khi có những kêu gọi cải cách chính trị, Gaddafi thực tâm biết xây dựng cho Lybia có một nền chính trị lấy Thượng tôn Pháp luật làm nền, biết giúp cho xã hội cư xử với nhau bằng luật pháp (chứ không phải luật rừng), thì chắc chắn Gaddafi đã có thể về hưu hoặc ngồi tù một cách đàng hoàng êm ả hoặc chí ít Gaddfi cũng không phải trốn chui trốn lủi rồi cuối cùng (có thể) đã bị hành quyết vội vã hay chết vì những viên đạn từ những chiến binh đầy lòng hận thù (vì đã bị Gaddafi xử quá tệ) hoặc từ chính những tay súng (trung thành với Gaddafi) nhưng hoảng loạn trước làn sóng cách mạng đang cuốn tới. Đó là chuyện của Gaddafi, với cái kết rất buồn, là chuyện đã rồi.
Nhưng vụ kiện HTV là câu chuyện đang diễn tiến nếu không muốn nói là mới bắt đầu, dù một tòa án đã bác đơn kiện. Khi một số người dân viện đến công cụ pháp luật, mà không (hoặc không dám, hoặc chưa) viện đến những cách thức khác, để đòi hỏi một cơ quan, tổ chức phải công khai đối diện, phải có trách nhiệm với sự đúng, sai cho một vấn đề, một ẩn ức nào đó, thì đó là một tín hiệu không chỉ rất thiện chí, tiến bộ của những người dân khởi kiện mà còn là cơ hội rất tốt để những người có thẩm quyền tạo ra những thay đổi thực sự theo tinh thần Thượng tôn Pháp luật.
Dĩ nhiên, đã chấp nhận Thượng tôn Pháp luật thì cũng phải hiểu việc thua kiện bất kỳ ai (dù “bé nhỏ” đến mức nào) cũng là chuyện rất bình thường, nhưng lại hết sức tốt đẹp cho tương lai của chính người thua. Vì chính Pháp luật mới có thể giúp ta an tâm trong mọi tình huống hay “hạ cánh” thực sự an toàn khi hữu sự. Linh hồn (nếu có) của Gaddafi và người con trai Mutassim, chắc đã phải hiểu, chính Thượng tôn Pháp luật (rule of law) chứ không phải là hầm ngầm, cống ngầm, máy bay lên thẳng hay các đệ tử.
Phạm Hồng Sơn
22/10/2011
