Dân ngán ngẩm vì giá xăng tăng, đa số người dân “méo mặt”, nhăn nhó và kêu than vì giá xăng nhưng cuối cùng đều phải chấp nhận, cắn răng, nhắm mắt bỏ tiền ra đổ xăng cho các phương tiện đi lại của mình. Việc tăng giá xăng gây ra không ít khó khăn cho người dân, nhất là những người lao động, bởi sau đó sẽ kéo theo một loạt mặt hàng tăng giá, lạm phát gia tăng.
Chính phủ đã đưa ra lộ trình thị trường hóa giá cả xăng dầu, để các doanh nghiệp tự quyết định và điều chỉnh giá cả. Thị trường hóa giá xăng dầu là điều tất yếu trong nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam chỉ riêng Tập đoàn Xăng dầu VN (Petrolimex), Tổng công ty Dầu VN (PVOil) và Tổng công ty Thương mại kỹ thuật và đầu tư (Petec) đã chiếm hơn 90% thị trường (PPP). Trong đó, riêng Petrolimex chiếm khoảng 60% thị trường.
Sau khi được Nhà nước trao quyền chủ động giá thì tức nhiên việc PPP (Petrolimex, PVOil, Petec) tăng hay giảm giá xăng dầu có lợi cho họ là điều hòan tòan có thể xảy ra. Bên cạnh đó lại không có việc can thiệp, giám sát, kiểm soát giá chặt chẽ từ phía các cơ quan quản lý Nhà nước. Và việc tăng giá xăng 3 lần / 1 tháng là minh chứng rõ nhất hậu quả về việc độc quyền xăng dầu.
Đồng ý là giá xăng dầu trên thế giới cũng tăng nhưng không đến mức liên tục và tắc trách như ở Việt Nam. Về cơ bản, chi phí sản xuất xăng dầu ở các trước trên thế giới được dựa trên bốn yếu tố:
1. Thuế
2. Chi phí phân phối, vận hành kinh doanh
3. Chi phí lọc
4. Chi phí khai thác dầu thô
Còn ở VN, xăng dầu sử dụng đều là xăng dầu được nhập khẩu nên giá xăng bán lẻ được tính bằng cách cộng giá nhập khẩu (CIF) với thuế (gồm thuế nhập khẩu, VAT) và phí lưu thông (gồm các chi phí như vận chuyển, lưu kho, bảo quản, khấu hao, tiền lương công nhân…). Nhưng trong khi ở VN, mặt hàng xăng dầu nằm thuộc nhóm ưu đãi thuế thấp hơn nhiều so với Campuchia, Mỹ , Úc... Thuế nhập khẩu xăng dầu của VN hiện nay chỉ từ 4 -7 %, còn ở Campuchia, Mỹ khoảng 50%, úc 41%. Vậy mà các nhà nhập khẩu xăng dầu ở úc, Mỹ, Campuchia... vẫn có lãi, còn ở VN thì tại sao luôn kêu than lỗ lớn thế kia?
Dư luận đòi hỏi phải có sự giải thích rõ ràng về việc tăng giá xăng liên tục tại Việt Nam. Chính vì vậy mà việc công khai giải đáp thắc mắc của PPP về chi phí nhập khẩu, phân phối và lưu thông vận hành xăng dầu là vô cùng quan trọng và cần thiết khi mà PPP đang nắm quyền kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam. Nếu PPP cứ tiếp tục im lặng và giá xăng dầu cứ tiếp tục tăng vọt sẽ không tránh được những suy nghĩ và nhận định của người dân cho rằng PPP có sự mờ ám, khuất tất, thiếu minh bạch bên trong. Ngày hôm trước có thông báo xăng sẽ tăng giá trên các mặt báo thì ngay đến hôm sau tại các trạm xăng, giá xăng đã chính thức tăng.
Nếu kinh doanh chỉ là đổ hết mọi tổn thất cho khách hàng khi có biến động giá thì đứa trẻ ba tuổi cũng làm được chứ không cần nguyên một bộ sậu của tập đoàn doanh nghiệp nhà nước.
Ngoài những lý do khách quan thì thái độ cam chịu của người dân trước việc tăng giá cũng là nguyên nhân dẫn đến việc lạm dụng, tăng giá tùy tiện của các doanh nghiệp xăng dầu.
Trước tình trạng xăng tăng giá, ở nhiều Quốc gia đã nổ ra những cuộc biểu tình phản đối và yêu cầu sự hỗ trợ từ phía Nhà nước. Ngày 30/3 /2012 tại nhiều nơi trong cả nước Indonesia đã có tới trên 81.000 người, nhất là sinh viên và người lao động tại các khu công nghiệp, đã xuống đường biểu tình phản đối dự định tăng giá xăng dầu được trợ giá của chính phủ. Ở Trung Quốc hồi tháng 08/2011 đã có hàng ngàn tài xế đình công vì xăng tăng. Gần hơn là hơn 200.000 tài xế taxi Hàn Quốc tổ chức đình công yêu cầu chính phủ cắt giảm giá nhiên liệu… Năm 2008 biểu tình phản đối tăng giá xăng đã diễn ra khắp châu Âu. Ở Pháp, ngư dân kéo đến kho xăng dầu lớn ở Fos- sur-Mer gần Marseille ở miền Nam nước Pháp biểu tình phản đối xăng tăng giá. Tại London, Anh, các tài xế xe tổ chức biểu tình, bóp còi inh ỏi ở trung tâm London. Khoảng 100 xe tải hạng nặng ở xứ Wales tham gia chặn đường gây ách tắc giao thông để phản đối giá xăng dầu lên cao. Hiệp hội các tài xế xe tải Tây Ban Nha Fenadismer từng dọa rằng họ sẽ biểu tình lớn để phản đối việc tăng giá xăng dầu nếu chính phủ không trợ cấp thiệt hại cho họ…
Còn ở Việt Nam, ngoài việc than vãn, tranh thủ đi đổ đầy bình xăng trước “giờ G”, thì liệu chúng ta có thể làm gì khác để thể hiện quyền bày tỏ thái độ của mình trước nạn "tăng giá" này?
