(Truyện ngụ ngôn Aesop [Ê dốp]) (*)
Sư tử ốm nằm bẹp trong hang,
Cáo vấn an, tương kế luận bàn.
Dẫn dụ hươu làm mồi tiến cống,
Ra khỏi hang, trời vừa tan sương,
Cáo gặp hươu đùa dỡn giữa rừng.
Cùng hòa đồng tung tăng nhảy múa,
Ghé tai bảo nhỏ một tin mừng:
“Hoàng đế sư tử của chúng ta
Đang lâm bạo bệnh sắp băng hà.
Đức vua đã tìm người kế vị,
Anh là chọn lựa của ‘vua cha’.
Lợn: loài cục súc vô tri giác,
Gấu biếng nhác; báo xấu nết, thù dai.
Hổ là kẻ ba hoa khoác lác...
Chỉ anh là xứng hợp kim ngai!
Bởi hươu có chiều cao ấn tượng,
Là giống loài tuổi thọ dài lâu.
Rắn kinh sợ bộ sừng hoành tráng,
Phiếu bầu chọn cũng đứng hàng đầu!
Thông báo gấp ý chỉ hoàng đế,
Bây giờ tôi phải vội hồi cung.
Anh cũng về trực bên long thể
Đến ngày ‘hoàng a mã’ lâm chung!”
Hươu cung kính thỉnh an thánh thượng,
Lòng ngất ngây hương vi kim ngai.
Sư tử ngắm mồi ngon sung sướng.
Nhảy chồm lên xé một miếng tai.
Hươu hú vía biến vào rừng sâu,
Cáo tiếc nuối đập chân gãi đầu.
Sư tử thì gầm lên rền rĩ,
Vừa đói, vừa xấu hổ, buồn rầu.
Nhận lời giúp đỡ một lần nữa,
Cáo tức tốc lên đường đuổi theo.
Vừa giáp mặt, hươu mắng tơi tả:
“Mày là thằng xỏ lá ba que!
Đừng hòng lừa được tao lần nữa,
Nếu lại gần sẽ mất mạng ngay!
Đi nơi khác mà tìm vua chúa,
Lừa những ai chưa rõ mặt mày!”
“Anh hèn nhát, đáng thương như thế?
Lại nghi ngờ lòng tốt bạn mình!
Chẳng hiểu gì tấm lòng hoàng đế,
Cầm tai anh truyền thụ chân tình
Về trọng trách sơn lâm chúa tể
Mà người định trao gửi cho anh.
Chỉ vì một vết xước da nhẹ,
Anh đánh rơi vương miện triều đình?!
Bây giờ nhà vua rất tức giận,
Đang muốn chọn chó sói truyền ngôi.
Chúng tôi không một ai chấp nhận,
Vì sói là một ông chủ tồi!
Xin thề với cỏ cây sông suối,
Nhà vua sẽ không hại anh đâu!
Xin anh chớ bỏ lỡ cơ hội,
Và đừng quên tôi góp công đầu!”
Cáo lại dụ được hươu hồi cung,
Nộp mình nơi hang động cửu trùng.
Sư tử đã làm một bữa chén,
Thịt xương và cả bộ đồ lòng.
Nhìn quả tim rơi ra khỏi xác,
Cáo lén chộp lấy, thưởng cho mình.
“Tâu thánh thượng, ngài đừng tìm nữa,
Con vật này không có trái tim!
Hai lần vác xác tìm sư tử,
Hai lần đổi mạng lấy vinh quang.
Hắn làm gì còn tim và óc,
Chỉ cuồng si quyền vị, ngai vàng!”
Lòng tham danh lợi của con người,
Ghế ngôi và đất thật, tiền tươi.
Bất chấp mọi rủi ro nguy hiểm,
Ô danh còn lưu mãi ngàn đời!
Tháng 7/2013
_________________________
(*) Nguyên bản tiếng Anh:
A lion which had fallen sick was lying in a cave. He said to his beloved comrade the fox: “If you want me to recover and live, use your honeyed tongue to entice the big deer which lives in the forest to come within reach of my claws. I am hungry for his guts and his heart”. The fox went off and found the deer frisking in the woods. Joining in its play he greeted it with these words: “I have come to bring you good news. You know that our king the lion is my neighbour. Well, he is ill and near to death, and he has been considering which of the animals is to reign after him. The pig, he say, is a senseless brute, the bear is a lazy – bones, the leopard bad – tempered, and the tiger a braggart, the deer is the best qualified for throne, because his height is impressive, because he is a long – live animal, and because his horns frighten the snakes. So to cut a long story short, you have been nominated as king. What are you going to give me for being the first to bring you the news? Tell me quickly, for I am in a hurry, The lion relies on my counsel in everything he does, and he may be wanting me back. If you will listen to an old fox’s advice, I think you should come with me and stay with him till he dies”.
At this speech the deer’s mind was puffed up with conceit, and it went to the cave without any suspicion of what was going to happen. The lion pounced upon it eagerly, but he only succeeded in tearing its ears with his claws, and the deer hastened to escape in the woods. The fox beat his paws together in disappointment at having wasted his pains, and the lion moaned and roared aloud in his hunger and mortification. Eventually he begged the fox to have another try and lure the deer back again. “It is a difficult and trouble some task that you are laying on me”, the fox replied, but all the some I will do it for you”. And weaving his cunning toils he started tracking the deer like a hunting dog, and asked some shepherds if they had seen a deer with blood about it. They pointed out the wood into which it had gone, and finding it there cooling itself after its hurried flight, he accosted it as bold as brass. The deer’s hair bristled with anger. “You scoundrel”, it said, “you won’t catch me again. If you so much as come near me, you shall pay for it with your life. Go and fox other people, who don’t know you. Find someone else to make a king of and drive mad ”.
“Are you such a miserable coward”, the fox answered, “and so suspicious of us who are your friend? When the lion caught hold of your ear he meant to give you his last advice and instructions before he died, about your great responsibilities as king, but you could not bear even a scratch from the paw of a sick creature. And now he is even angrier than you are, and want to make the wolf king. A bad master for us he would be. But come with me and don’t be afraid, be as meek as any sheep. I swear by all the leaves and all the springs that the lion will not hurt you, and I will have no other master bút you”. By this deceit he induced the unlucky deer to go with him again, and as soon as it entered the cave the lion made a meal of it, swallowing bones, marrow and entrails. The fox stood looking on; and when the heart fell out of the carcass he stealthily snatched it and ate it as a reward for his trouble.
The lion missed it and rummaged for it through all the fragments. “You as well stop searching”, said the fox from a safe distance, “for the truth is, it hadn’t a heart. What sort of heart do you expect to find in a creature which twice came into a lion den and within reach of hís paws?”
Men’s lust for glory clouds their mind so that they do not perceive the dangers that beset them.
*
Bản dịch tiếng Việt của Bùi Phụng:
Một con sư tử bị ốm nằm trong hang. Nó nói với cáo, người đồng chí thân yêu của nó: “Nếu anh muốn tôi khỏe lại và sống, anh hãy dùng cái lưỡi đường mật của anh dụ con hươu lớn trong rừng tới tầm móng vuốt của tôi. Tôi thèm bộ lòng và trái tim của nó...”. Cáo đi ra và thấy hươu đang nhảy tung tăng trong rừng. Cùng nhảy múa với nó, cáo nói: “Tôi mang đến cho anh tin tốt lành đây. Anh biết vua của chúng ta, sư tử là hàng xóm của tôi. Vâng, nhà vua đang ốm sắp chết, và ngài đang cân nhắc xem ai là người nối ngài trị vì. Ngài nói lợn là đồ cục súc vô tri giác, gấu là đồ biếng nhác, báo xấu tính xấu nết, còn hổ là kẻ khoác lác; hươu xứng đáng nhất cho ngai vàng, bởi hươu có chiều cao gây ấn tượng, bởi hươu là loài sống lâu, bởi sừng của hươu làm cho loài rắn kinh sợ. Vì vậy, nói ngắn gọn anh đã được chỉ định làm vua.Anh sẽ cho tôi gì vì là người đầu tiên mang đến cho anh tin này? Nói cho tôi biết ngay đi bởi tôi đang vội đây; ngài sư tử nhất nhất nghe theo lời khuyên của tôi, và ngài muốn tôi trở lại. Nếu anh nghe theo lời khuyên của một con cáo già, tôi nghĩ anh nên đi với tôi và ở với đức vua cho đến khi ngài băng hà”.
Nghe nói vậy, đầu óc hươu căng lên vì tự kiêu, nó đi tới hang, không mảy may nghi ngờ điều sẽ xảy ra. Sư tử háo hức nhảy chồm lên; nhưng chỉ xé được tai hươu, còn hươu vội vã trốn thẳng vào rừng. Cáo đập chân vì thất vọng, đã uổng phí bao công sức, còn sư tử thì rền rĩ và gầm lên vì đói và xấu hổ. Cuối cùng nó xin cáo hãy cố gắng một lần nữa và dụ hươu trở lại. “Nhiệm vụ anh trao cho tôi thật là nặng nề và phiền phức”, cáo trả lời, “nhưng dù sao tôi cũng sẽ làm cho anh”. Nó lập mưu làm như một con chó săn đuổi theo vết hươu. Nó hỏi mấy người chăn cừu xem họ có nhìn thấy con hươu nào có máu không. Họ chỉ khu rừng hươu chạy vào, thấy hươu đang nghỉ hơi sau cuộc tháo chạy vội vã, nó lấy hết can đảm đến gần. Hươu xù lông lên giận dữ. “Thằng xỏ lá”, hươu nói, “lần này mày không lừa được tao nữa đâu. Mày đến gần tao là toi mạng đấy. Đi mà lừa những người không biết mày. Hãy đi tìm người khác tôn làm vua và xéo đi!”.
“Anh là người hèn nhát tội nghiệp vậy ư?”, cáo trả lời, “lại đi nghi ngờ chúng tôi là những người bạn của anh? Khi sư tử nắm lấy tai anh nghĩa là ngài muốn cho anh lời khuyên bảo cuối cùng trước khi ngài chết về cái trọng trách làm vua lớn lao; nhưng anh không chịu nổi, thậm chí một vết xước từ chân sinh vật bệnh tật. Và giờ đây ngài còn giận dữ hơn anh và muốn chọn chó sói làm vua. Hắn sẽ là một ông chủ tồi với tất cả chúng ta.. Nào hãy đi với tôi, đừng sợ; hãy hiền lành như một chú cừu. Tôi thề có những lá cây và tất cả những dòng suối là sư tử không làm hại gì anh đâu, và ngoài anh ra tôi không chấp nhận ai làm chủ hết”. Bằng thủ đoạn lừa lọc này, cáo lại dụ được hươu đi cùng với nó, và ngay khi hươu vào hang, sư tử đã làm một bữa chén no nê, nuốt sạch xương tủy và lòng ruột. Cáo đứng nhìn; khi quả tim rơi ra khỏi xác, nó lén chộp lấy ăn như để thưởng công cho sự vất vả của mình. Không thấy tim hươu đâu, sư tử lục tìm trong đống xương thịt vụn. “Thôi anh đừng lục tìm nữa”, cáo nói khi đã đứng ở một khoảng cách an toàn, “bởi vì thực sự là, nó làm gì có tim. Tim nào mà anh mong đợi tìm thấy ở một kẻ hai lần vác xác đến hang sư tử trong vòng móng vuốt của nó?”.
Lòng tham danh vọng của con người che mờ trí óc họ làm họ không còn nhận ra sự nguy hiểm đang đe dọa mình.
