Trần Trung Đạo (Danlambao) - Bà Winnie Madikizela-Mandela, vợ cũ của cố TT Nelson Mandela và người phụ nữ can đảm hàng đầu của Nam Phi trong giai đoạn chống chế độ Phân Biệt Chủng Tộc Nam Phi qua đời tại Nam Phi hôm 2 tháng 4, 2018.
Chuyện tình lãng mạn, đầy tinh thần cách mạng nhưng cũng nhiều sóng gió giữa bà và cố tổng thống Nam Phi Nelson Mandela được viết lại trong nhiều tác phẩm và dựng trong phim ảnh.
Câu chuyện bắt đầu vào giữa thập niên 1950, trên đường từ tòa về qua một ngã tư đường, Nelson Mandela chợt lưu ý một cô gái đang đứng chờ xe bus. Nét đẹp của nàng cuốn hút Mandela nhưng ông ta biết khó mà có dịp gặp lại nàng.
Như mối duyên tiền định, một hôm, khi đang ngồi làm việc trong văn phòng luật sư vừa mới lo tái trang bị, Mandela gặp lại cô lần nữa. Cô gái tên là Nomzamo Winifred Madikizela, và thường được gọi tắt là Winnie.
Từ đó, họ gặp nhau bất cứ khi nào có thể. Họ ăn trưa với nhau và cùng nhau đi dạo trên cánh đồng cỏ xanh giống như cánh đồng cỏ ở quê hương Transkei. Mandela chia sẻ với Winnie những hy vọng và khó khăn.
Như Mandela thuật trong hồi ký “Tôi không hứa hẹn với nàng vàng bạc hay kim cương, tôi sẽ không bao giờ có khả năng tặng nàng những món quà như thế.”
Winnie hiểu và chấp nhận mọi khó khăn.
Vì Mandela vẫn còn trong thời gian bị truy tố, lễ cưới phải được tòa án chấp nhận. Đám cưới của Mandela và Nomzamo Winifred Madikizela được tổ chức vào ngày 14 tháng Sáu năm 1958 tại một nhà thờ nhỏ. Vì không có tiền và thời gian để đưa nhau đi tuần trăng mật, đám cưới xong, chú rể Mandela lại tiếp tục ra tòa.
Sáng 29 tháng Ba năm 1961, sau hơn bốn năm dài từ khi bị bắt, hỏi cung chánh án Rumpff, một thẩm phán có lương tâm công lý, tuyên bố các bị can vô tội và được thả tức khắc.
Thay vì về nhà, Mandela quyết định lui vào hoạt động bí mật.
Sau khi công khai phát động cuộc đấu tranh võ trang, tháng 10 năm 1961, Nelson Mandela di chuyển vào nông trại Liliesleaf ở Rivonia, vùng ngoại ô phía bắc Johannesburg. Winnie và các con đến thăm Mandela vào vài cuối tuần.
Nelson Mandela bị bắt lần nữa vào ngày 5 tháng Tám năm 1962. Trong phiên tòa ngày 12 tháng 6, 1964, Nelson Mandela bị kết án chung thân.
Trong suốt 27 năm Nelson Mandela bị tù, bà Winnie Mandela trở thành khuôn mặt đại diện cho chồng và can đảm tiếp tục cuộc đấu tranh chống chế độ Phân Biệt Chủng Tộc Nam Phi.
Bà bị bắt nhiều lần, bị tra tấn và căn nhà bà sống thường trực bị canh phòng cẩn mật nhưng bà không sợ hãi hay dừng bước.
Tuy nhiên, thời gian gần 27 năm xa cách cũng đã gây ra những rạn nứt về tình cảm của bà đối với chồng.
Bà Winnie gặp Nelson Mandela khi chỉ mới 23 tuổi và Mandela đã gần 40 tuổi. Họ yêu nhau và cưới nhau trong vội vàng. Ba năm sau, Mandela rút vào hoạt động bí mật cho đến ngày bị bắt và vào tù. Winnie Mandela viết trong hồi ký “Tôi có rất ít thời gian để yêu chồng.”
Khi còn ở trong tù, Nelson Mandela đã biết vợ mình đang ngoại tình với Dali Mpofu, một luật sư nhỏ hơn bà 27 tuổi. Khi biết vợ ngoại tình, Mandela dĩ nhiên đau xót nhưng cảm thông và tha thứ.
Sự chung thủy của Winnie đối với chồng chỉ còn trong lý tưởng đấu tranh chính trị, tình yêu nam nữ đã tàn phai. Tình cảm trong người phụ nữ này đã bị xói mòn và cạn kiệt theo năm tháng đợi chờ.
Một biến cố khác là việc vợ ông, bà Winnie Mandela, bị đưa ra tòa về tội bắt cóc và đánh đập bốn thanh niên tại nhà bà vào năm 1988. Một thiếu niên 14 tuổi chết và ba thanh niên còn lại tố cáo nhóm cận vệ của bà Winnie Madikizela Mandela đã khủng bố cả thành phố Soweto.
Sau khi Mandela ra tù, hai vợ chồng mới khám phá ra họ còn cách nhau xa hơn khi Mandela còn ở trong tù. Năm 1990, Mandela không còn là lực sĩ quyền Anh, một luật sư xông xáo và một thanh niên lãng mạn mà là một cụ già 72 tuổi, ốm yếu, bịnh hoạn. Ngay cả trong sinh hoạt hàng ngày hai người cũng khác. Mandela theo thói quen vẫn ăn ngủ đúng giờ giấc của nhà tù từng quy định trong khi bà Winnie, trẻ hơn chồng 17 tuổi thức khuya và dậy trễ. Những ngôn ngữ tình yêu chất chứa trong những lá thư chỉ còn là kỷ niệm.
Trong phòng ngủ của hai vợ chồng, tấm thiệp Giáng Sinh cuối cùng Nelson Mandela gởi bà Winnie vào tháng Chạp 1989 với hàng chữ “Darling, I love you” được treo trịnh trọng nhưng cũng thật mỉa mai với thực tế lạnh lùng chăn gối giữa hai người.
Họ chính thức ly dị vào năm 1996 sau một thời gian ly thân. Dù ly dị, bà vẫn giữ họ Mandela.
Tháng Tư, 2016, TT Nam Phi Jacob G. Zuma trao tặng bà huân chương cao quý nhất của Cộng Hòa Nam Phi: Order of Luthuli.
Bà Winnie Madikizela-Mandela sinh ngày 26 tháng 9, 1936 và qua đời ngày 2 tháng 4, 2018 tại Nam Phi.
TT Cyril Ramaphosa tuyên bố hôm qua tang lễ của bà sẽ được tổ chức theo nghi lễ quốc tang vì “bà là bóng cây, chỗ trú ẩn và an toàn cho người dân Nam Phi chống phân biệt chủng tộc. Chúng ta buồn khi cây, cuối cùng, đã ngã."
4/4/2018
