Giữa năm 2018, khi có thông tin Formosa tự ý sử dụng xỉ thép san lấp một công trình mới phát sinh, đoàn kiểm tra của Bộ TN&MT phối hợp với UBND Hà Tĩnh đã tiến hành kiểm tra, đồng thời yêu cầu dừng thi công để chờ kết quả thẩm định, đánh giá có gây ảnh hưởng đến môi trường hay không.
Chiều ngày 18/3/2019, ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, khẳng định loại xỉ thép dùng làm đường công vụ tại Khu liên hợp gang thép của Formosa Hà Tĩnh không gây ảnh hưởng đến môi trường, được phép sử dụng. Theo ông Thức, hiện xỉ thép của Formosa đã nhận được giấy chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy của Bộ Xây dựng.(1)
Bộ TNMT cũng gửi công văn cho báo chí khẳng định sẽ “giám sát chặt con đường bằng xỉ thép” vào tối 18/3/2019. (2)
Vấn đề mà cả Tổng cục Môi trường và Bộ TNMT luôn muốn khẳng định ở đây là “sự an toàn” khi sử dụng xỉ thép làm vật liệu san lấp, vật liệu xây dựng.
Vấn đề quan trọng khác đang bị bỏ ngõ là thủ tục pháp lý. Formosa, chưa hoàn tất thủ tục pháp lý. Công trình xây dựng gây tranh cãi hiện không có giấy phép, không nằm trong quy hoạch, không được đề cập trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) năm 2015 của Công ty Formosa Hà Tĩnh.
Hướng xử lý hiện tại là đợi Formosa “hoàn tất thủ tục pháp lý”. Tại sao các cơ quan chức năng liên quan đến môi trường lại né tránh ĐTM, một trong những thủ tục quan trọng, có ảnh hưởng đến sức khoẻ, đời sống của hàng triệu con người?
Còn nhớ năm 2015, khi thảm hoạ môi trường biển xảy ra gây thiệt hại hàng trăm tỉ đồng cho vùng biển 4 tỉnh ven biển miền Trung, khiến hàng trăm ngàn người rơi vào tình trạng khó khăn, các cơ quan chức năng phải mất nhiều tháng mới điều đình được một màn xin lỗi.
Sử dụng xỉ thép làm vật liệu xây dựng, san lấp liệu có an toàn với môi trường hay không vẫn là vấn đề cần được quan tâm đánh giá đúng mức. Và hiện tại, với những kết luận đánh giá từ “quan sát bằng trực quan” của Bộ Công thương hồi tháng 2/2019, Formosa “không có bất thường” (4).
“Làm trước, báo sau” là phương thức mà Formosa lựa chọn trong những hoạt động có ảnh hưởng đến môi trường và các cơ quan chức năng lẽo đẽo theo sau chữa cháy khi có thông tin. Và với những vi phạm chồng chéo, các phát ngôn bất nhất xem ra Formosa vẫn là khúc xương khó gặm của Bộ Chính trị.
"Chọn cá hay chọn thép", và mối hiểm hoạ ô nhiễm môi trường vẫn đang treo lơ lửng trên đầu người dân Việt Nam.
21.03.2019
