Hàng triệu người dân Miền Nam ở trong nước vẫn còn âm thầm hoài niệm cái hay đẹp của chính thể Việt Nam Cộng Hòa khi họ so sánh với chế độ cai trị bởi Việt Cộng, tôn thờ chủ nghĩa Cộng Sản Mác Lê Nin ngoại lai cai trị tạo nên tham nhũng, độc tài, đưa đất nước thụt lùi mọi mặt, so với sự phát triển của các nước lân cận trong vùng Đông Nam Á và Á Châu.
Cả triệu người Việt Nam đã vượt thoát ra hải ngoại sau khi Miền Nam Tự Do bị thất thủ vào tay Việt Cộng. Khi ra đi họ đã mang theo lá cờ vàng ba sọc đỏ và hôm nay lá cờ này đã tung bay khắp nơi có người Việt Nam Tị Nạn Cộng Sản cư ngụ như Hoa Kỳ, Âu Châu, Úc Châu... Lá cờ vàng ba sọc đỏ tượng trưng cho cội nguồn của đồng hương yêu chuộng tự do dân chủ và nhân quyền ở hải ngoại. Những người Việt Nam tị nạn cộng sản sau Tháng Tư 1975 và những năm thập niên 1980, dần dần phát triển, sinh con đẻ cháu và bảo lãnh thân nhân tại quê nhà để hôm nay tạo nên một cộng đồng Việt Nam hải ngoại lớn mạnh.
Tại thành phố Westminster, Nam Cali, đồng hương Việt Nam đã vận động thành phố xây nên Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ, gần Tòa Thị Chính Westminster, với bức tượng người lính Việt Nam và người lính Hoa Kỳ, khánh thành vào năm 2003. Đây là một di tích lịch sử, là thắng cảnh thu hút nhiều du khách khi đến thăm Thủ đô Tị Nạn của người Việt Nam Hải Ngoại- Little Saigon Quận Cam.
Muốn có hình ảnh người Chiến Sĩ VNCH nơi đất công cộng do chính quyền địa phương cai quản trên đất nước Hoa Kỳ thì phải có thêm người Chiến Sĩ Hoa Kỳ; để được các vị dân cử chấp thuận. Và Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ ở thành phố Westminster dựa trên công thức như vậy.
Nhưng muốn xây dựng một tượng đài Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa trên đất công cộng ở đất nước Hoa Kỳ thì có thực hiện được không? Câu hỏi khó này đã có câu trả lời.
Tại thành phố San Jose đã có Vườn Truyền Thống Việt- Viet Heritage Garden- gọi tắt là Vườn Việt, nằm trên đường Robert Ave, gần khu thương xá Vietnam Town. Khu vườn này rộng 4 mẫu đất, hiện nay chỉ có Cổng và hàng rào bao quanh, bên trong có 3 cột cờ Hoa Kỳ, cờ California và cờ Việt Nam Cộng Hòa, vàng ba sọc đỏ. Mỗi buổi sáng Thứ Bảy đầu tháng, đều có lễ chào cờ với sự tham dự của nhiều đồng hương.
Vườn Truyền Thống Việt là kết quả sự vận động của nhiều đồng hương Việt Nam từ mấy chục năm trước khi thành phố San Jose cho một mảnh đất nhỏ trên đường Capitol Express Way để làm cột cờ vàng ba sọc đỏ. Sau đó thành phố cấp cho khu đất 4 mẫu và bây giờ trở thành Vườn Việt.
Hội Truyền Thống Việt được thành lập với mục đích cộng tác với thành phố San Jose và tiểu bang California để xây dựng Vườn Truyền Thống Việt. Về vấn đề tài chánh thì Hội đóng góp một nữa và nữa còn lại thì chính quyền sẽ tài trợ- theo công thức gọi là Matching Fund.
Lúc đầu thì ông Lê Văn Hướng một nhà kinh doanh thành công (đã mất) phụ trách chuyện này, sau đó ông mời bác sĩ Nguyễn Xuân Ngãi làm chủ tịch Hội cho đến nay. Dự kiến đồ án xây dựng Vườn Việt có Hồ Sen, Chùa Một Cột, Chùa Thiên Mụ, Đài Tưởng Niệm Thuyền Nhân... và kinh phí lên tới vài triệu đô la. Có nhiều nhà hảo tâm và giàu có hứa tặng tiền cho Hội để xây dựng Vườn Việt nhưng vì nhiều trở ngại, thủ tục hành chánh và thời gian kéo dài cho nên họ bỏ cuộc.
Năm 2005 thành phố San Jose yêu cầu Hội Truyền Thống Việt phải đóng góp một số tiền 500 ngàn mỹ kim; nếu không, thành phố sẽ thu hồi lại khu đất. Bác sĩ Nguyễn Xuân Ngãi, Chủ tịch Hội, đã phải bán căn nhà ở Los Altos Hill để đóng số tiền này và kết quả là khu đất 4 mẫu được dành cho cộng đồng Việt Nam để xây dựng Vườn Truyền Thống Việt. Về sau này, ông cũng đóng góp thêm một số tiền lớn vào Hội để tiếp tục xây công trình Vườn Việt.
Với kinh phí hơn 3 triệu đô la, gồm Thành phố San Jose 1 triệu, Tiểu bang Cali 1 triệu và Cộng Đồng Việt 1 triệu; Vườn Truyền Thống Việt đã xây dựng được hạ tầng cơ sở tức là bãi đậu xe, hệ thống điện nước, cổng tam quan và 3 cột cờ Hoa Kỳ, cờ Việt Nam Cộng Hòa, cờ California. Riêng Hồ Sen với hạ tầng điện nước tốn khoảng 300 ngàn mỹ kim, thì năm 2015 thành phố đã ra lệnh lấp đất với lý do là tiết kiệm nước trong thời gian hạn hán ở California.
Về phương diện hành chánh thì Vườn Truyền Thống Việt thuộc quyền sở hữu và quản trị của thành phố San Jose. Hội Truyền Thống Việt từ thuở ban đầu đã đại diện cho cộng đồng gốc Việt để xin thành phố cấp cho khu đất 4 mẫu này và cùng xây dựng các công trình của Vườn. Cho nên trong tương lai, nội dung các công trình trong Vườn Việt, thành phố San Jose đều tham khảo ý kiến của Hội.
Tại San Jose có vườn Nhật (Japanese Garden) trên đường Senter gồm những công trình mang nét văn hóa Nhật; có vườn Tàu (Chinese Cultural Garden) nằm trong vườn Overfelt Garden đường McKee. Trong vườn Tàu có tượng Khổng Tử, tượng Tưởng Giới Thạch và nhà tưởng niệm Tôn Dật Tiên. Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc tức Đài Loan đã cộng tác với thành phố San Jose để hoàn thành các công trình này.
Hôm nay, San Jose có thêm Vườn Việt (Viet Heritage Garden). Khác với Vườn Nhật có chính phủ Nhật giúp đỡ; Vườn Tàu có chính phủ Đài Loan giúp đỡ. Riêng Vườn Việt thì chỉ do cộng đồng Việt Nam Tị Nạn góp phần tài chánh cho nên có rất nhiều khó khăn.
Vườn Truyền Thống Việt là của Cộng Đồng Việt Nam Tị Nạn Cộng Sản; cho nên chủ trương là không chấp nhận Cộng Sản. Cột cờ Việt Nam Cộng Hòa trong Vườn Việt nói lên điều này.
Vườn Việt là đất công cộng; các công trình kiến trúc của Vườn đều do Hội Truyền Thống Việt đề xuất và thành phố San Jose phê chuẩn dựa trên bản vẽ và kế hoạch cùng tài chánh của đồ án .
Trên quả đất này, muốn tìm một nơi công cộng để đặt Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa thì chỉ có Vườn Truyền Thống Việt tại San Jose mà thôi. Nếu được chấp thuận thì công trình này sẽ được thành phố chăm sóc, bảo quản mãi mãi cùng với Vườn Việt.
Trong tương lai, người Việt Nam khắp nơi trên thế giới có thể đến thành phố Westminster ở Nam Cali để ngắm Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ. Họ cũng có thể đến thành phố San Jose để chiêm ngưỡng tượng đài Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa trong Vườn Truyền Thống Việt.
Về bức tượng, thì có thể mô phỏng bức hình Chiến Sĩ VNCH của bao thuốc lá Quân Tiếp Vụ- người chiến sĩ cầm súng hiên ngang. Bức tượng đồng giá khoảng dưới một trăm ngàn mỹ kim, xây thêm bệ và những chi tiết khác thêm vài chục ngàn nữa là hoàn thành công trình.
Tháng 5 – 1975, Cộng Sản Việt Nam kéo đổ tượng Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa trước Hạ Viện Việt Nam Cộng Hòa (gần bùng binh Nguyễn Huệ) sau khi chiếm Sài Gòn. Hôm nay cộng đồng Việt Nam Hải Ngoại sẽ xây dựng lại Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa trên đất nước Hoa Kỳ, trong Vườn Truyền Thống Việt ở San Jose.
Ước mong những đồng hương cùng chung ý hướng, góp tay thực hiện công trình ý nghĩa này.
Tiểu bang Cali, Hoa Kỳ, Tháng 7/2021
Hình mẫu Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa
