Alexei Navalny, hiện đang thụ án tù tại một trại lao động cưỡng bức của Nga, là nhân vật đối lập hàng đầu của đất nước này trong hơn một thập kỷ, nổi tiếng với cuộc chiến chống tham nhũng và chống tình trạng vi phạm nhân quyền của điện Kremlin.
Giải thưởng Sakharov về Tự do Tư tưởng là sự tôn vinh cao nhất mà Liên minh Âu châu dành cho công tác nhân quyền. Giải thưởng đã được trao cho những cá nhân, nhóm và tổ chức có đóng góp xuất sắc trong việc bảo vệ quyền Tự do Tư tưởng. Thông qua giải thưởng và mạng lưới liên kết của nó, EU hỗ trợ những người đoạt giải trong nỗ lực bảo vệ chính nghĩa của họ. Giải thưởng đặc biệt thúc đẩy quyền tự do ngôn luận, quyền của người thiểu số, tôn trọng luật pháp quốc tế, phát triển dân chủ và thực hiện pháp quyền.
Trong lời giới thiệu của mình, Chủ tịch Nghị viện David Sassoli đã ca ngợi lòng dũng cảm của Navalny: "Ông ta đã bị đe dọa, tra tấn, đầu độc, bắt giữ, tống giam, nhưng họ không thể thực sự khiến ông ta ngừng cất tiếng... Navalny đã từng nói, tham nhũng luôn luôn thịnh vượng ở những nơi không có sự tôn trọng nhân quyền, và tôi tin rằng ông ấy hoàn toàn đúng. Cuộc chiến chống tham nhũng cũng là cuộc chiến vì sự tôn trọng các quyền con người. Phải trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho Navalny!"
Lên nhận giải thưởng thay cho cha, Daria Navalnaya đã chỉ trích dữ dội những người theo chủ nghĩa thực dụng để chủ trương xoa dịu các nhà độc tài, và nhấn mạnh rằng Âu châu cần phải trung thành với những lý tưởng của mình: “Khi tôi viết thư cho cha tôi và hỏi, xin cha cho biết chính xác cha muốn con nói gì trong bài phát biểu? thì ông đã trả lời: Nói rằng không ai được đánh đồng Nga với chế độ của Putin. Nga là một thành phần của Âu châu, và chúng tôi đang phấn đấu để điều này trở thành hiện thực. Nhưng chúng tôi cũng muốn Âu châu phải phấn đấu cho chính mình, vì những lý tưởng tuyệt vời đó là cốt lõi của Âu châu. Chúng tôi nỗ lực vì một Âu châu của những ý tưởng, của sự tôn vinh nhân quyền, của dân chủ và liêm chính.
Năm 2020, Nghị viện Âu châu đã trao giải thưởng Sakharov cho phe dân chủ đối lập chính quyền Belarus, đại diện bởi hai nhà hoạt động xã hội dân sự nữ, Swjatlana Zichanouskaja và Weranika Zapkala.(2)
Chủ tịch Nghị viện David Sassoli đã giải thích lý do trao giải "Cả thế giới đều nhận thức được những gì đang xảy ra trên đất nước của các bạn. Chúng tôi thấy lòng dũng cảm của các bạn. Chúng tôi thấy lòng dũng cảm của người phụ nữ. Chúng tôi thấy sự khổ đau của các bạn. Chúng tôi thấy những hành vi lạm dụng bất lương của họ. Chúng tôi thấy những bạo lực của họ. Tham vọng và quyết tâm của các bạn để được sống trong một quốc gia dân chủ là nguồn cảm hứng cho chúng tôi."
Những người đại diện như Daria Navalnaya, Swjatlana Zichanouskaja và Weranika Zapkala dù cũng đang mang thân phận phải sống lưu vong nhưng lúc nhận giải không có thái độ qụy lụy xin xỏ. Tiếng nói của những nhà hoạt động xã hội dân sự này của Nga và Belarus có tầm vóc buộc Liên minh Âu châu phải lắng nghe, vì họ đại diện cho tiếng nói của hàng trăm ngàn người tại quê nhà của họ vẫn đang thách thức độc tài đàn áp, đổ ra đường ngày này qua tháng khác tranh đấu cho Tự do Dân chủ.
Nhìn họ để ngậm ngùi cho những người tranh đấu đơn độc tại Việt Nam, một đất nước mà dân chỉ đổ ra đường khi có bóng đá hay siêu sao, chỉ cất tiếng trên mạng xã hội để ồn ào chuyện phiếm hay cùng lắm là khóc thương, chửi rủa.
Một dân tộc không còn khí phách. Một dân tộc đang đi vào đường cùng.
Chú thích:
