Huỳnh Anh Tú (Danlambao) - Vào năm 1990, tất cả tù tôn giáo cùng một số tù nhân chính trị từ trại Xuân Phước - Phú Yên bị chuyển về K1, trại Xuân Lộc - Đồng Nai.
Thời điểm này, tình hình thế giới có nhiều biến động lớn (khối Đông Âu tan rã và bức tường Berlin sụp đổ…), Việt Nam cũng bị ảnh hưởng, vì thế chính sách “thù địch” của CQCS Việt Nam đối với tù nhân chính trị và tôn giáo (CTTG) có phần “nới lỏng”. Cai ngục đã thay đổi hẳn thái độ cư xử, họ tỏ ra ôn hòa và thân thiện hơn.
Đời sống của tù nhân CTTG trở nên thoái mái. Mọi người có thể ra khỏi khu vực trại giam để đi chợ mua hàng, miễn sao về trại trước giờ “cóp buồng” (1). Thậm chí một số tù nhân có thể được ra ở “nhà lô” (2) để sinh hoạt và lao động. Ý nghĩ vượt ngục ở đây không còn “hợp thời” nữa.
Cha Trí được phân công các việc: trông giữ kho gạo của trại, kế đến được vào nhà bếp làm “anh nuôi”, sau đó đổi sang việc coi giữ và nuôi cá. Vào thời gian này Ngài đã vận dụng khả năng và kiến thức của mình để giúp đỡ mọi người.
Bằng kiến thức y học, Cha Trí đã từng chữa khỏi bệnh một số người.
Với số vốn về ngoại ngữ (Anh - Pháp - La tinh), Ngài được anh em bạn tù ví như cuốn “từ điển sống” để đáp ứng cho những ai có nhu cầu tra cứu và học hỏi.
Về đời sống tâm linh, Ngài cũng đã cảm hóa được một số giáo dân sống lân cận trở lại Đạo.
Tình yêu của Ngài đến với mọi người chưa được bao lâu, thì sóng gió bất ngờ ập đến. Cai ngục vẫn chưa từ bỏ được cái ác để hướng về cái thiện. Lòng ích kỷ hẹp hòi với bản chất thù địch của chúng đã trỗi dậy. Họ (cai ngục) cố dựng lên một kịch bản “định mệnh” để hãm hại Cha Trí, một linh mục Dòng Đồng Công.
Năm 1993, vào một ngày nọ, ban giám thị trại tù “mời” Cha Trí đến phòng riêng để làm việc. Trong suốt buổi làm việc, giám thị trưởng K1, Lại Xuân Hùng, chẳng nói điều gì mới mẻ “ra hồn”, mà toàn những câu thăm hỏi sáo rỗng, đạo đức giả: “Sao, lúc này anh Trí có khỏe không… anh cố gắng cải tạo cho tốt nhá để nhận được sự khoan hồng…”
Trở về “nhà”, Cha Trí phát hiện bên trong dường như có ai đó đã vào lục lọi mọi thứ, Ngài vội đến chỗ cất tiền và sửng sốt khi thấy toàn bộ số tiền đã mất hết.
Xin nói thêm: Theo qui định tù nhân không được gởi tiền vào sổ lưu ký (3) quá 500.000đ/tháng. Có nhiều gia đình vì ở xa, không có điều kiện đi thăm nuôi hằng tháng. Họ muốn gởi thêm tiền mặt ngoài số qui định cho thân nhân đang ở tù. Vì Biết Cha Trí là người thật thà, đáng tin cậy, nên họ đã nhờ Ngài cất giữ giùm, hàng tháng sẽ lấy ra và gửi tiếp vào sổ lưu ký cho hợp lệ. Số tiền lớn mà Cha Trí bị mất lúc bấy giờ hoàn toàn là của người khác.
Sau sự việc đó, Cha Trí dự tính sẽ bồi thường lại số tiền cho những người đã gửi, tuy nhiên Lại Xuân Hùng đã chớp lấy cơ hội, nhanh chóng ra “đòn hiểm” bất ngờ.
Bước đầu Lại Xuân Hùng ra quyết định không cho Cha Trí ở “nhà lô”, mà phải trở về buồng giam. Kế đến ông ta lợi dụng buổi sinh hoạt đầu tuần, theo qui định, dành cho tất cả tù nhân trong trại K1 (gồm cả thường phạm). Ông ta liên tục buông lời nhục mạ Cha Trí. Đồng thời kích động lên một số thường phạm đã gửi tiền trước đó, thay phiên nhau “tố khổ” Ngài, không tiếc lời xỉ vả, cho Ngài là “kẻ tham lam, lừa đảo…”. Tất cả chỉ vì mục đích muốn bôi nhọ hình ảnh của một vị linh mục.
Tuy là linh mục nhưng Cha Trí vẫn mang thân phận xác phàm, nên không thể vượt qua cú sốc quá lớn này. Không thể kiềm chế được nữa, Ngài đứng dậy và phản ứng lại một cách mạnh mẽ, Ngài chỉ thẳng vào mặt Lại Xuân Hùng và nói lớn: “đồ lừa đảo, chúng mày là quân ăn cướp…”
Diễn tiến đã đi theo chiều thuận trong kế hoạch của bọn họ. Ngay lập tức Lại Xuân hùng ra quyết định “kỷ luật nóng” (4) đối với Cha Trí, bằng hình thức cùm, giam trong phòng cách ly.
Sau lần đó, nhiều người thấy Ngài đôi lúc có những biểu hiện thất thường; quên trước quên sau, hay nói nhảm và dễ cáu giận.
Có đôi lần cai ngục vào phòng cách ly đề nghị Cha Trí ký biên bản kỷ luật. Không những Ngài không ký mà gào lên: “quân khốn nạn… tổ cha chúng mày, thằng Lại Xuân Hùng là quân ăn cướp.”
Kể từ đấy, chứng bệnh của Cha Trí ngày càng nặng hơn, thường hay gào thét một mình, nghe như đau xé cõi lòng: “Tụi mày hãm hại tao… Lại Xuân Hùng, mày là thằng ăn cướp.” Hoặc có lời nói nghe khó hiểu: “tổ cha chúng mày, thằng Thảnh, thằng Thành…”
Anh em bên ngoài cảm thấy rất buồn khi nghe được âm vang đau lòng đó, thậm chí có người đã rơi lệ xót xa cho thận phận của Ngài… “Cha Trí đã bị bệnh tâm thần rồi”.
Cha Trí bị kỷ luật trong buồng cách ly tại K1 được 2 năm. Vì vẫn chưa thỏa mãn sự thù địch, Lại Xuân Hùng “bồi thêm” một đòn mạnh tay hơn. Ông ta ra quyết định “nâng cấp” kỷ luật đối với Cha Trí.
Năm 1995, Cha Trí bị giải về K2, và bị giam vào phòng “kỷ luật thép” (5). Tại đây Ngài bị cùm chung phòng với Hòa Thượng Thích Thiện Minh và ông Nguyễn Hữu Cầu (người tù thế kỷ).
Qua lời kể của ông Nguyễn Hữu Cầu: “một Cha Trí nhưng tôi cảm nhận Ngài có 2 tính cách khác nhau trong ngày. Từ sáng đến chiều Ngài thường bị căng thẳng nên tính cách thất thường, về chiều tối thì lại là một con người đích thực của Ngài: ân cần, yêu thương luôn quan tâm đến mọi người.”
Có lẽ lúc đó do được gần gũi với người thân quen nên bệnh tình của Cha Trí có phần thuyên giảm, ông Cầu cho biết thêm: “Đêm đêm Ngài hay cùng mọi người ôn lại những vần thơ cũ, có những lúc Cha cùng mọi người làm thơ, đặc biệt luôn dành ra từ 30 phút đến 60 phút mỗi ngày để cầu nguyện.”
Thời gian “thanh thản” của Ngài cũng chẳng được bao lâu, bỗng một ngày căn bệnh lại tái phát. Từ đó trở đi Ngài thật sự đã không còn là chính mình nữa.
Năm 1998, Cha Trí và một số anh em được xả kỷ luật và tham gia vào đoàn tù nhân “di cư” vào K3 trại tù Xuân Lộc. Ngài bắt đầu trở nên ít nói hơn, và lạnh nhạt với mọi người, không muốn giao tiếp với ai, ngoài người anh em yêu mến, Thầy Sáu Nguyễn Viết Huân (nay là linh mục Nguyễn Thiện Phụng của Dòng Đồng Công).
Mặc dù Cha Trí không còn tỉnh táo như trước đây, nhưng tất mọi người đều dành cho Ngài sự yêu thương và mến phục.
Ngài- Một linh mục Dòng Đồng Công đã sống vì tình yêu, vì Thiên Chúa, tận hiến cả đời mình cho lý tưởng cao cả.
Ông Nguyễn Hữu Cầu cũng đã tặng riêng cho linh mục Phạm Minh Trí cùng anh em bài thơ:
“Nhờ ơn Đức Mẹ nhiệm mầu.
Đêm đêm con vẫn nguyện cầu cậy trông.
Tạ ơn Dòng Mẹ Đồng Công.
Đã sinh ra những tấm lòng vị tha.
Bạo quyền giam giữ Thầy Cha.
Cha Thầy vẫn cứ chan hòa tình thương.
Giúp người vượt thoát tai ương.
Giúp con khắc phục đoạn trường nhiêu khê."
Cha Trí được trả tự do vào năm 2003, và hiện nay Ngài đang an dưỡng tại Dòng Đức Mẹ Dòng Đồng Công, số 521, tỉnh lộ 43, Phường Tam Phú, Q. Thủ Đức, T/P HCM. Hiện nay sức khỏe của Ngài rất yếu và được anh em trong Dòng Đồng Công ngày đêm tận tình chăm sóc.
Dòng Đức Mẹ Dòng Đồng Công - nơi Cha Trí đang được điều dưỡng
(Hết)
12/10/2015
__________________________________
Chú thích:
(1) Cóp buồn: Khóa cửa buồng giam
(2) Nhà lô: là “nhà giam” được xây cất tạm bợ ngoài hiện trường lao động, nó nằm ngoài khu vực giam giữ nhưng vẫn nằm trong vành đai của trại tù. Đặc biệt nó được dành để giam những tù nhân được tin tưởng. Nơi đây tù nhân có thể tiếp xúc được với người dân bên ngoài.
(3) Sổ lưu ký: Trong trại, tù nhân không được phép sử dụng tiền mặt. Do đó người nhà muốn gửi tiền vào cho tù nhân tiêu sài, thì số tiền đó sẽ gửi trực tiếp cho cai ngục có trách nhiệm, đồng thời nó được lưu vào sổ “lưu ký” và mọi sinh hoạt chi tiêu sẽ được khấu trừ ngay trên sổ này.
(4) Kỷ luật nóng: Thông thường cai ngục muốn kỷ luật ai thì phải lập biên bản và thông qua một số thủ tục rồi trình lên ban giám thị ký tên. Còn “kỷ luật nóng” là kỷ luật trước lập biên bản sau. Nói nôm na là “tiền trảm hậu tấu”.
(5) Kỷ luật thép: là cách gọi của người tù. Hình thức kỷ luật có nhiều cấp độ khác nhau nặng hay nhẹ, và “kỷ luật thép” là mức cao nhất trong các hình thức kỷ luật.
