Nguyễn Văn Tuấn - Đọc bài dưới đây (vốn là một email gửi bạn bè mà tôi mạn phép tác giả
đăng ở đây), tôi thấy sao Trung Quốc giống Việt Nam ta quá. Cũng vấn đề
vệ sinh công cộng, cũng phong cách phục vụ, cũng nhếch nhác, cũng tuyên
truyền, v.v. Nếu so sánh tôi nghĩ độ tương đồng chắc cũng 95%. Chỉ cần
thay thế hai chữ “Trung Quốc” bằng hai chữ “Việt Nam” chúng ta có một
bài bút kí du lịch tại Việt Nam.
Không khi nào tôi nghĩ mình đi “du lịch” ở quê mình. Mỗi lần về Việt
Nam là mỗi lần như thấy mình về nhà. Cho dù có đi đây đi đó gọi là
“tham quan” tôi vẫn không thấy mình là du khách, mà chỉ là người đi cho
biết đó biết đây. Có đi và so sánh mới thấy ngành du lịch ở nước ta còn
phải làm nhiều hơn nữa để có thể cạnh tranh với nước gần ta nhất: Thái
Lan. Có đi mới biết tại sao đại đa số du khách quốc tế đến Việt Nam là
“một đi không trở lại”. Nạn chèo kéo, nói thách, tính hung hãn, nạn làm
tiền, ăn xin, chặt chém, nhân viên du lịch thiếu chuyên môn, v.v. tất cả
tạo nên một ấn tượng chẳng mấy đẹp về con người Việt Nam. Cũng đừng
nghĩ rằng Việt Nam có nhiều cảnh đẹp hay hoành tráng. Theo tôi, Việt Nam
có vài cảnh đẹp nhưng chẳng hơn ai. Cảnh quang nước ta cũng chẳng có gì
hoành tráng. Chúng ta chẳng bao giờ cạnh tranh với thiên hạ về cái đẹp
và hoành tráng.
Cái mà chúng ta có thể cạnh tranh là ẩm thực. Tôi đồng ý với tác
giả BT là ẩm thực Tàu thì chán ngấy, thua xa Việt Nam cả ngàn năm ánh
sáng. Mỗi lần về Việt Nam mà nghe bạn bè rủ đến ăn nhà hàng Tàu là tôi
rùng mình sợ và buồn lắm, nhưng không dám nói ra (sợ làm phật lòng bạn
bè). Không, xin đừng rủ tôi đến nhà hàng Tàu. (Đó là chưa nói đến thực
phẩm nhập từ Trung Quốc, nghe đến đã sợ như bị đầu độc). Tôi ăn lẩu mắm
và dưa mắm còn ngon hơn vạn vạn lần mấy món dầu mỡ của Tàu. Không hiểu
tại sao ngành du lịch VN không lấy ẩm thực làm cái leverage để thu hút
khách quốc tế.
Đọc bài của tác giả BT tôi mới hiểu ra tại sao các khách sạn VN
không có giấy serviette trong phòng. Hóa ra, cũng như khách sạn Trung
Quốc, họ không dám cung cấp khăn giấy vì sợ khách ăn cắp. Cái sợ của
khách sạn nói lên cái tính “kì cục” của người mình. Nói cho ngay, khách
sạn 5 sao thì có cung cấp giấy serviette (còn khách sạn <5 sao thì có
nơi có, nhưng phần lớn là không). Nhưng dù sao đi nữa, các khách sạn VN
nên chú ý đến cái nhu cầu tuy nhỏ nhưng có ý nghĩa này.
Một điểm nữa tôi thấy là khách sạn quốc doanh Việt Nam thường
khinh thường người Việt. Có lần tôi làm thí nghiệm ở một khách sạn Nhà
nước quản lí và kết quả rất thú vị. Sau khi check-in xong, tôi hỏi mượn
cái bàn ủi và nói bằng tiếng Việt. Nhân viên lễ tân nói lịch sự rằng
khách sạn … không có. Ngày hôm sau, đợi cho nhân viên lễ tân mới vào ca
làm, tôi lặp lại yêu cầu nhưng nói tiếng Anh. Không đầy 5 phút sau thì
có người đem bàn ủi lên phòng. Tôi đã làm thí nghiệm như thế ở 3 khách
sạn khác nhau do Nhà nước quản lí, và kết quả rất nhất quán. Tuy nhiên, ở
khách sạn do tư nhân quản lí thì nói tiếng Việt hay tiếng Anh đều có
hiệu quả như nhau và họ phục vụ rất nhanh chóng. Kết quả này nói lên
cái tính quan liêu và “khôn nhà dại chợ” của khách sạn do Nhà nước quản
lí. Tôi rất sợ khách sạn Nhà nước (kể cả Saigontourist) quản lí.
Thôi thì hãy đọc bài dưới đây để biết người khổng lồ bên cạnh ta
nhỏ và thấp như thế nào. Cũng là một cách học để ngành du lịch nước ta
tốt hơn nữa.
NVT
=====
Hai tuần trải nghiệm bên Tàu
Vâng, tôi vừa thực hiện đuợc uớc mơ bấy lâu nay của tôi là đặt chân lên Vạn Lý Truờng Thành.
Mặc dù ý thức đuợc chuyến đi du lịch bên Tàu của tôi rơi không đúng
thời điểm, tôi vẫn bắt buộc phải thực hiện điều này năm nay vì qua năm
tới, về hưu, tôi sẽ không còn khả năng tài chánh, và có thể cả sức khoẻ
để làm đuợc. Vợ chồng tôi đã ghi tên đi theo tour cùng với một số nguời
Pháp.
Điều gây ấn tuợng nhất đối với tôi qua chuyến đi này là phong cảnh
hùng vĩ của nuớc Tàu và cái phồn vinh (giả tạo?) của các thành phố lớn,
nhất là Shanghai, từ trên tháp cao hon 300m nhìn xuống không thua gì New
York, với bạt ngàn toà nhà chọc trời, khi ngồi trên tàu thuởng ngoạn
Shanghai by night ... đèn néon muôn màu chớp tắt ... như đi bâteau
mouche trên sông Seine.
Đại đa số xe hơi toàn các hiệu xịn, nhập từ nuớc ngoài cũng có, ráp
tại nội địa cung có. Và dĩ nhiên cảnh kẹt xe khủng khiếp, kẹt xe hơi chứ
không phải kẹt xe gắn máy như bên VN mình. Đuờng xá thì rộng và sạch sẽ
hơn cả bên Paris.
Đó là những điểm khen của tôi. Còn mặt trái thì sao?
Ngay từ khi đuợc nguời huớng dẫn đón đoàn chúng tôi tại sân bay
Shanghai, một nguời đàn ông 51 tuổi, nói tiếng Pháp còn giỏi và lưu loát
hơn rất nhiều nguời ngoại quốc sống lâu năm trên đất Pháp, trên xe bus,
anh ta đã căn dặn chúng tôi những điều sau đây:
- Luôn luôn phải đề phòng bọn móc túi, móc bóp, phải cản thận nhất là passport. Túi đeo lưng phải đeo truớc ngực.
- Khi đuợc mời mọc mua bất cứ thứ gì, cố gắng đừng trả lời vì một khi đã lỡ hỏi “How much?” là chắc chắn sẽ bị đeo đuổi và bị phải mua cho bằng đuợc vì những nguời buôn bán có thái độ rất hung hãn, bám dai còn hơn đỉa.
- Nếu muốn mua thì phải trả giá, mặc cả tối đa, vì tụi bán hàng sẽ nói giá trên trời (cụ thể : có một nguời trong đoàn muốn mua chiếc áo đầm xẩm, bảng giá ghi rõ ràng 1250 yuan, tương đương 140 euros. Rốt cuộc chiếc áo đuợc bán với giá 150 yuan tức 18 euros!). Đó vẫn còn là bị mua hớ rồi đó.
- Khi qua đuờng phải hết sức cẩn thận, ngó phải ngó trái cho thật chắc chắn dù mình băng qua đuờng trên đuờng dành cho nguời đi bộ và đen thì xanh, vì bên này xe hơi không có ưu tiên cho nguời đi bộ đâu. (Truớc khi đi Tàu, tôi có xem đuợc một video về cảnh nguời đi bộ bên Tàu bị xe cán chết như ruồi khi băng qua đuờng hoặc đứng chờ đen xanh để băng qua, thấy "hãi" quá nên mỗi khi qua đuờng hồi hộp vô cùng. Quả thật, xe hơi cũng như xé gắn máy, không xe nào chịu ngừng lại cho mình qua cả, phải liều mạng thôi!)
- Khi xử dụng nhà vệ sinh công cộng phải nhớ mang theo giấy chùi …. Điều này, hãng du lịch ở Paris cũng đã luu ý trên giấy trắng mực đen rồi. Quả thật, 90% nhà cầu bên Tàu đều không có giấy, chưa kể tới tình trạng vệ sinh nhiều nơi buớc vô là dội ra liền, hết muốn tè hay ị luôn! Tệ nhất là ngay cả những phòng vệ sinh ở các nơi quan trọng, thu hút rất đông du khách như các viện bảo tàng quốc gia, Quảng trường Thiên An Môn, Cấm Thành, Vạn Lý Truờng Thành ... và cả những nhà hàng sang trọng hạng 4 sao. Thậm chí tại một nhà hàng, có một nhân viên đứng cạnh nhà cầu với một cuộn giấy vệ sinh và phát cho mỗi nguời một đoạn giấy, vừa để chùi! Hết ý luôn. Được hỏi tại sao đất nuớc anh hãnh diện là có nền kinh tế hàng đầu thế giới, qua mặt cả Mỹ và Nhật, vậy mà cũng không có đủ giấy vệ sinh cho nguời xử dụng? Nguời hướng dẫn nguợng ngùng giải thích là dân trí đa số nguời Tàu còn thấp, ích kỷ, không biết nghĩ tới nguời khác nên cứ để cuộn giấy nào là mất ngay.
Nói về dân trí tụi Tàu thì qua đó mới thấy rõ đuợc quả thật,
họ còn quá lạc hậu. Vẫn còn vấn đề khạc nhổ ngoài đuờng và nơi công
cộng. Còn đi ngoài đuờng, nếu như ngay giữa thủ đô ánh sáng Paris, phải
cẩn thận nếu không muốn đạp lên phân chó trên vỉa hè thì bên Tàu, phải
thỉnh thoảng nhìn truớc mặt nếu không muốn đạp lên những cục đàm của tụi
Chệt.
Ngoài ra còn thêm một đặc điểm nữa của tụi Tàu là họ nói rất lớn, ở
bất cứ nơi nào. Ngay cả trong khi đang coi show, cell phone reo, một
thằng Chệt lên tiếng Allo và cứ thế nói oang oang như thể trong rạp chỉ
có một mình hắn! Bao nhiêu khách ngoại quốc lên tiếng sụyt sụyt, hắn cứ
tỉnh bơ tiếp tục thao thao bất tuyệt gần cả phút truớc khi có bảo vệ vô
yêu cầu hắn ra khỏi rạp để nói chuyện điện thoại.
Huớng dẫn viên còn lưu ý đoàn chúng tôi một điểm nữa là đừng ngạc
nghiên nếu như mình chào nguời Hoa mà không đuợc nguời ta đáp lại vì
nguời Tàu không có thói quen chào hỏi những nguời lạ.
Trong thang máy, nếu mình nhìn lên trần, họ sẽ nhìn xuống dưới đất và
nguợc lại. Nhìn vào mắt nguời không quen biết là bất lịch sự!
Tại bàn ăn, nhân viên phục vụ luôn luôn rót rượu bia hay nước uống
cho đàn ông truớc, sau đó mới tới phụ nữ, vì vậy xin các madames đừng
ngạc nghiên hoặc bất bình, và cũng xin các bà đừng bị tự ái khi nguời ta
hỏi tuổi các bà, bên Tàu đó là chuyện thuờng.
Trong suốt hai tuần lễ bên Tàu, điều gây khó khăn trở ngại nhất cho
đoàn chúng tôi là hàng rào ngôn ngữ: mặc dù huớng dẫn viên khoe khoang
tuyên truyền là bên Tàu, các học sinh đuợc học ngoại ngữ ngay từ bậc
Tiểu học, nhưng rất hiếm khi chúng tôi gặp được một nguời nói đuợc chút
tiếng Anh, ngay cả các nhân viên làm ở quầy tiếp tân là những nguời lẽ
ra phải biết chút căn bản tiếng Anh truớc khi đuợc thâu nhận vào làm.
Không có người hướng dẫn bên cạnh là chúng tôi chới với. Trong nhà
hàng, phòng ăn, muốn hỏi xin thêm đuờng hay sữa, hay muối tiêu là cả một
vấn đề, mỏi tay vô cùng. Một bà đầm trong đoàn muốn hỏi sữa để uống
café phải bắt truớc con bò "meuh meuh" và tự bóp vú mình như thể vắt sữa
bò làm cả bàn cuời bò ra...
Một nguời khác, ăn bữa ăn xong, muốn uống trà, thấy bình trà đá nguội tanh, ngoắc cô hầu bàn lại, chỉ vào bình trà và nói "Too cold". Kết quả cô hầu bàn mang ra cho 2 lon coca vì tuởng là "two colas"! (vì tụi Tàu gọi Coca Cola là "Cola " .
Một điều không tuởng khác nữa là một vài hotels bên Tàu đều khoá cái
tủ lạnh mini bar trong phòng ngủ của khách. Muốn dùng gì, phải kêu
reception cho nguời lên mở khoá! Tụi này thắc mắc thì hotel cho hay là
khách dùng rồi bỏ đi mà không thanh toán tiền nuớc uống. Có hotel buộc
khách phải đặt tiền thế chân 200 yuan (24 euros) nếu muốn xử dụng mini
bar trong phòng.
Các huớng dẫn viên còn lưu ý đoàn là phải cẩn thận khi thanh toán món
hàng bằng một tờ giấy bạc lớn nhu 100 yuan vì có những con buôn luu
manh sẽ thối tiền giả hoặc tiền các nuớc khác không có giá trị, nhu tiền
Liên Xô...
Các bữa ăn phục vụ cho đoàn chúng tôi mặc dù rất phong phú, tối thiểu
10 món, nhưng món nào cũng quá nhiều dầu mỡ, hai ba ngày đầu thì còn
thấy lạ và ngon miệng nhưng về sau, cả đoàn đều ớn tới mang tai. Trong
đoàn có 10 nguời thì hết 6 nguời, trong đó có tôi, bị tiêu chảy. May là
ai cũng chuẩn bị, mang theo thuốc men đầy đủ.
Và sau cùng, điều thú vị tôi ghi nhận đuợc qua chuyến đi này là do
nguời hướng dẫn sau cùng mang lại. Ông này 64 tuổi, phụ trách đi với
chúng tôi 4 ngày sau cùng ở Bắc Kinh, nói tiếng Pháp cung khá lưu loát.
Ba ngày đầu thì tỏ vẻ nghiêm nghị, cũng tuôn ra những lời tuyên truyền
như bất cứ guide cộng sản nào, nhưng qua ngày cuối thì mới thổ lộ ông
ta là cựu đại tá Công An đã về hưu đuợc 2 năm sau 32 năm phục vụ, nhưng
vẫn được phép đi làm kiếm thêm chút tiền.
Ông ta tâm sự là vô đảng để đuợc huởng nhiều quyền lợi, nay thì không
còn tin tuởng vào Đảng nữa vì tất cả các quan chức cao cấp đều quá tham
nhũng, giàu có hàng tỷ yuan. Con gái Hồ Diệu Bang cũng như các cậu ấm,
cô chiêu, con cái các đảng viên cao cấp, lợi dụng quyền uy của cha mẹ để
kinh doanh, mượn vốn ngân hàng nhà nuớc rồi xù luôn, không ai dám làm
gì cả.
Tôi nói, nếu đúng nhu vậy thì tình trạng này giống y hệt bên VN hiện nay. Ông ta nói “Bên Tàu còn tệ hơn bên VN của Ông”!
Con gái ông ta đuợc qua Bỉ du học và lấy một anh chồng Bỉ và ở lại luôn.
Tôi hỏi nếu đúng vậy, tại sao người dân không có phản ứng gì cả thì ông ta nói ngày nào quân đội
còn nằm trong tay của Đảng CS thì không ai dám làm gì cả. Các tướng
lãnh đều đuợc trả lương rất cao và đuợc hưởng rất nhiều quyền lợi. Quân
đội Tàu mạnh hơn bên Công An và cả 2 quyền lực chủ chốt này đều nói "Còn Đảng thì còn ta " tức phải tuyệt đối trung thành với Đảng. (Đúng là cha nào, con nấy. Thày nào, trò nấy).
Khi tôi hỏi : liệu ngày nào đó nuớc của Anh có sẽ có đuợc Dân chủ
không? thì ông ta trả lời: chắc chắn sẽ có nhưng cũng phải khoảng 20 năm
nữa, trừ khi truớc đó có một cuộc cách mạng đẫm máu.
Thôi, tôi xin tạm ngưng bản báo cáo của tôi vì quá buồn ngủ. Tôi bắt
đầu ngồi gõ từ lúc 3 giờ sáng, giờ Paris (9AM bên Tàu). Vì cách biệt
giờ giấc, co thể chưa trở lại bình thuờng nên đầu óc kém minh mẫn, viết
lung tung, mong các bạn thông cảm.
BT
