An Tâm (Danlambao) - Nhìn vào lịch sử của ngành xây dựng đô thị, người ta nhìn thấy một đô thị văn minh là khi có những đất chức năng công cộng trong khu đất ở. Nơi đó đất chức năng công cộng bao gồm các không gian thương mại, văn hóa, giao lưu, tụ họp. Nơi công cộng thêm nhiều gia vị cho cuộc sống, thêm nhiều món ăn tinh thần cho người dân. Nơi công cộng cũng là nơi công khai cùng nhau lên kế hoạch phát triển, xây dựng, củng cố, triển khai, chia sẻ công việc cho toàn thể các thành viên trong khối cộng đồng trong đô thị đó. Vậy nhìn vào một cộng đồng dân trên một miền đất, nhìn vào những công trình công cộng của nơi đó, người ta có thể biết phần nào về sự văn minh, tiến bộ, và đời sống tinh thần của những người có mặt trong cộng đồng đó.
Trước hết ta nhìn thấy cộng đồng người Hy Lạp Cổ đại họ đã có thể chế tiến bộ nhất thời đại họ sống; họ cũng có tri thức cao nhất thời đó, họ xây dựng kiến trúc, xây dựng đô thị cũng thuộc bậc nhất nhì thời đại đó. Thể chế của họ trong thời kỳ đầu, các thành bang theo chế độ quân chủ. Nhưng về sau, đặc biệt là ở Athena, nền dân chủ đã được thành lập. (Tuy nhiên chế độ dân chủ ở Hy Lạp cổ rất khác so với ngày nay vì chỉ có những công dân nam giới mới được quyền bầu cử). Đất nước của họ là đất nước của các triết gia, của các chính trị gia, của các trường học, của y học... Và cũng là đất nước của các công trình đẹp, vĩ đại.... Nhìn vào họ để học tập, để so sánh, để ca ngợi họ khi họ đứng giữa cộng đồng các dân tộc cổ đại nhưng họ lại tiến bộ vượt thời đại để ngưỡng mộ.
Thời nay đô thị phát triển hơn. Nhiều không gian công cộng hơn. Nhiều trường lớp, nhiều trạm y tế, bệnh viện, nhiều chợ, nhiều quảng trường để tụ họp, giao lưu... Nhưng cái tinh thần của mọi công dân được cùng nhau xây dựng nên nền chính trị, văn hóa, văn minh cho xã hội mình đang sống thì thật không tương xứng. Có chăng chỉ tồn tại ở những phương trời xa xôi nơi văn minh, tiên tiến, tiến bộ đã được bao trùm, đã cắm rễ sâu... thì mới có sự tương xứng giữa công dân và quyền của công dân; tương xứng giữa công trình công cộng với chính hoạt động công cộng của cộng đồng đó - trong các công trình đó.
Còn nơi tôi sống cách thời Cổ đại Hy Lạp trên 29 thế kỷ nhưng cái tinh thần tiến bộ của Người Hy Lạp cổ đại xưa, chúng tôi còn phải học dài dài.
Hãy để chúng tôi trở thành miền đất của các triết gia, của các chính trị gia, của các nghệ sĩ, của các dũng sĩ, của các nhà thơ và của những người kiến tạo hòa bình, làm vẻ vang dân tộc và vun đắp làm giàu thêm các thành quả của các tiền nhân Việt. Muốn được thế hãy để chúng tôi được tự do. Có tự do có sáng tạo. Có sáng tạo có thành quả tốt. Có Thành quả tốt có bền vững, giàu mạnh, có quyền đồng hàng cộng tác với các quốc gia văn minh tiến bộ khác để cùng dựng xây thế giới thêm giàu mạnh, nhân ái...
Hãy để chúng tôi tự do từ thể xác đến tinh thần. Hãy để như vậy.... Đừng dọa chúng tôi nữa!!!
An Tâm
