"... những quy luật chung ấy như thế nào ở từng nước lại liên quan đến đặc thù văn hóa, đặc thù lịch sử của mỗi nước, và với cái đó, thật là khó nói trước được điều gì... Trong tương lai xa, rồi thì Việt Nam cũng sẽ đi vào quỹ đạo chung, quỹ đạo bình thường của nền văn minh. Việt Nam đang đi, nhưng phải đi từ từ, dần dần, Việt Nam là phương Đông, không thể thực hiện những cú sốc được theo kiểu phương Tây." - Cựu thành viên Hội đồng Lý luận Trung ương đảng CSVN Vũ Minh Giang.
*
Lãnh đạo đảng đã sẵn sàng mở cửa?
Quốc Phương (BBC) - Đảng Cộng sản Việt Nam và chính quyền do Đảng lãnh đạo có thể sẵn sàng mở cửa để cho quyền lực của họ được giám sát bởi toàn dân và đặc biệt là quốc tế, theo ý kiến của một học giả, cựu thành viên tham vấn tư tưởng và chính trị cho Ban Chấp hành trung ương Đảng.
Theo quan chức cựu thành viên Hội đồng Lý luận Trung ương của Đảng, giới lãnh đạo cao cấp của Đảng hiện nay sẵn sàng cho việc giám sát này, nhưng cần có thời gian và điều kiện để chuẩn bị cho một quá trình và cơ chế thực hiện hiệu quả và tránh những hệ lụy không mong muốn.
Trao đổi với BBC hôm 17/8/2013, Giáo sư Vũ Minh Giang, nguyên Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội nói:
"Tôi nghĩ rằng những người lãnh đạo cao nhất của Việt Nam cũng sẵn sàng, chứ không phải là ngại ngần lắm về việc đó.
"Thế nhưng hiện nay, việc ấy không phải chỉ là ý chí sẵn sàng của người này hay người kia, mà việc tổ chức một cách chủ động một hệ thống chính trị có giám sát quyền lực để đảm bảo dân chủ, cũng như để minh bạch hóa tất cả các quan hệ chính trị và rõ nhất để cho các tổ chức quốc tế có thể tham gia vào...
"Đây là một cách để thể hiện minh bạch, thì cũng cần phải có thời gian, bởi vì một việc làm minh bạch như vậy nếu không được chuẩn bị kỹ lưỡng, thì có thể nó dẫn tới những hệ lụy mà đôi khi nằm ngoài ý muốn."
Mặc dù cho rằng Đảng cầm quyền sẽ cần có điều kiện, thời gian và quá trình để thực hiện việc kiểm soát quyền lực này, Giáo sư Giang không nghi ngờ về khả năng Đảng sẵn sàng mở cửa. Ông nói:
"Tôi nghĩ rằng những người có trách nhiệm về chính trị ở Việt Nam hiện nay cũng rất muốn, có một nguyện vọng là làm sao sự lãnh đạo của mình được các tổ chức quốc tế, hay có một cách nào đó để thể hiện sự minh bạch của mình, thí dụ như là tổ chức bầu cử, chẳng hạn như vậy."
'Quy luật tất yếu'
"Chủ trương không đa nguyên đa đảng chỉ là chủ trương của Đảng [CSVN] chứ chưa có một văn bản pháp lý nào cấm điều này" - Luật gia Lê Hiếu Đằng
Phát biểu trên của Giáo sư Giang với BBC được đưa ra nhân sự kiện vừa xuất hiện một lời kêu gọi công khai về thành lập một chính đảng mới ở Việt Nam.
Chính đảng này có tên gọi "Đảng Dân chủ Xã hội" với lời kêu gọi được nhóm của luật gia Lê Hiếu Đằng, một cựu quan chức thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và một Đảng viên cộng sản lâu năm chủ trương.
Trong ý tưởng thành lập đảng mới được vị nguyên Phó chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về Dân chủ và Pháp luật thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trình bày giữa tháng Tám, ông Đằng nêu quan điểm:
"Về phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác-Lê nin mà tôi hiểu được có một điều cơ bản là cơ sở hạ tầng (bao gồm cơ sở xã hội, cơ sở kinh tế, v.v.) như thế nào thì phản ảnh lên thượng tầng kiến trúc như thế đó."
Luật gia cho rằng "một khi cơ sở hạ tầng có nhiều thành phần kinh tế khác nhau trong xã hội sẽ có nhiều tầng lớp với lợi ích khác nhau, thì tất yếu họ phải có tổ chức để đấu tranh bảo vệ quyền lợi của họ".
"Đó là qui luật tất yếu, vì vậy không thể không đa nguyên đa đảng được, và như vậy điều 4 Hiến pháp hiện nay là vô nghĩa," luật gia khẳng định.
Ông Đằng còn lập luận rằng "chủ trương không đa nguyên đa đảng chỉ là chủ trương của Đảng [CSVN] chứ chưa có một văn bản pháp lý nào cấm điều này".
"Mà nguyên tắc pháp lý là điều gì luật pháp không cấm chúng ta đều có quyền làm. Đó là quyền công dân chính đáng của chúng ta," ông khẳng định thêm.
Phản hồi quan điểm này, Giáo sư Giang cho rằng mong muốn lập Đảng của một nhóm nào đó trong xã hội thuộc phạm trù tự do tư tưởng, tuy nhiên ông lưu ý trong lập luận của nhóm chủ trương có thể chỉ dừng ở "lôgic hình thức" và đặc biệt, ông dự đoán thách thức chính mà nhóm này gặp phải.
Ông nói: "Theo tôi được biết, Hiến pháp hiện nay đang thảo luận, nhưng vai trò của Đảng Cộng sản như một đảng chính trị duy nhất và kèm theo đó là những quy định khác nữa, tôi nghĩ rằng việc đề xuất để lập ra một đảng chính trị thì không biết cơ sở pháp lý của nó có hay không.
"Nhưng như hiểu biết của tôi là chưa có, cho nên nếu đề xuất lập một Đảng chính trị, nhất là đề xuất từ những người đang là Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, thì có thể đó là nguyện vọng, mong muốn nào đó của cá nhân hay một nhóm cá nhân đó, nhưng tôi không hiểu nó dựa trên căn cứ pháp lý nào."
'Vấn đề pháp lý'
 |
| Vũ Minh Giang |
Theo cựu cố vấn lý luận của Đảng, mong muốn, nguyện vọng lập chính đảng mới cho dù có tính tích cực đến đâu, cũng phải nằm trong khuôn khổ cúa pháp luật.
Ông nói: "Nếu (dự kiến lập đảng mới) có vấn đề gì không thì tôi nghĩ rằng đó là vấn đề với hệ thống pháp luật hiện hành."
Được biết, trong thực tế chính trị hiện nay ở Việt Nam, đã đang xuất hiện các đảng phái chính trị do các nhóm đối lập hoặc bất đồng chính kiến tuyên bố lập ra nhưng không được Đảng và chính quyền cộng sản thừa nhận và bị ngăn cấm hoạt động.
Tuy nhiên, từ trong nội bộ Đảng, việc có các đảng viên đang còn giữ thẻ đảng muốn hay đề xuất lập đảng mới như nhóm của luật gia Đằng, được cho là hiện tượng tương đối đặc biệt và tuy chưa rõ khả năng hiện thực của khuynh hướng này sẽ ra sao.
Trong một trao đổi với BBC hồi cuối tháng Tư năm nay, một quan chức khác trong ngạch tư tưởng của Đảng, Giáo sư Nguyễn Đình Tấn, Viện trưởng Viện Xa hội học, thuộc Học viện Chính trị và Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh từ Hà Nội tỏ ra tự tin về vị thế bất khả tranh chấp của Đảng.
Ông nói: "Thực chất ở Việt Nam hiện nay, có thể nói với Đảng Cộng sản Việt Nam không có đối thủ. Nếu thể hiện là đối thủ của Đảng Cộng sản Việt Nam với tư cách là một tổ chức, tôi nghĩ là không có,"
"Nó chỉ có thể có những ý kiến của những cá nhân, những nhóm người ta có những khác biệt với Đảng Cộng sản. Với tư cách đối thủ, tôi quan niệm là không có và trong tương lai tôi nghĩ là không có."
'Mở hay đóng tiếp?'
Trong một trao đổi từ trước với BBC, Giáo sư Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng cùng thuộc Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia từ Hà Nội khẳng định quan điểm có tính nguyên tắc của Đảng về vấn đề đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập.
Ông nói: "Đảng Cộng sản Việt Nam dứt khoát, trước sau như một, không chấp nhận có đa nguyên, đa đảng ở Việt Nam".
"Hiện nay pháp luật Việt Nam, điều lệ và cương lĩnh của Đảng cộng sản Việt Nam không chấp nhận chuyện này. Và một đảng không có nghĩa là mất dân chủ và đa đảng không có nghĩa là dân chủ."
Tuy nhiên, hôm thứ Bảy, trước câu hỏi trong tương lai gần, hoặc trung bình, liệu có viễn cảnh nào cho thấy sẽ có các chính đảng khác và đối lập với Đảng cộng sản Việt Nam xuất hiện và được thừa nhận ở quốc gia này hay không, Giáo sư Vũ Minh Giang cho rằng "khó nói trước được điều gì".
Ông nói: "Phát triển theo cách nào, đặc thù đến đâu, thì theo quy luật chung của tiến tình phát triển xã hội loài người. Xã hội ngày càng tiến tới những thiết chế đem lại nhiều lợi ích hơn cho dân, nó dân chủ hơn, nó tiến bộ hơn.
"Thì đấy là quy luật chung. Thế nhưng hiện nay những quy luật chung ấy như thế nào ở từng nước lại liên quan đến đặc thù văn hóa, đặc thù lịch sử của mỗi nước, và với cái đó, thật là khó nói trước được điều gì."
Hiện việc Đảng sẽ chia sẻ quyền lực cụ thể ra sao, hoặc họ có thực lòng muốn quyền lực được giám sát như thế nào, vì cái gì và bởi ai vẫn là những câu hỏi chưa có lời giải đáp và cũng có vẻ vẫn chưa hoàn toàn rõ lắm về thời điểm mà Đảng 'sẵn sàng' mở cửa thực sự cho một cải tổ chính trị, thể chế tổng thể và triệt để.
Như trong cuộc trao đổi hồi cuối tháng Tư, Giáo sư Nguyễn Đình Tấn đã nêu quan điểm về khả năng lựa chọn mô hình chính trị cùng hướng đi tương lai của Đảng, ông nói:
"Trong tương lai xa, rồi thì Việt Nam cũng sẽ đi vào quỹ đạo chung, quỹ đạo bình thường của nền văn minh. Việt Nam đang đi, nhưng phải đi từ từ, dần dần, Việt Nam là phương Đông, không thể thực hiện những cú sốc được theo kiểu phương Tây."
