Ngoài ra, còn có dòng chữ tiếng Anh: "HAMMER. WITH THIS, CAMARADE NGUYEN VAN THANG, DEPUTY CHIEF OF MO CAY MILITARY DISTRIS, BEN TRE PROVINCE, KILLED TO DEATTS A TOTAL OF 10 LOCAL TYRANTS." (Chú ý phiên bản tiếng Anh sai văn phạm và ngữ vựng rất nhiều, nhưng không có nói đến "Chống Mỹ cứu nước"). Có lẽ không cần nói gì thêm, đây là một chứng từ về tội lỗi trong chiến tranh.
Nhìn cây búa này và dòng ghi chú làm tôi nhớ đến kỉ niệm chiến tranh thời tôi còn nhỏ ở dưới quê. Lúc đó tôi đã độ 10 tuổi, tức là vào tiểu học rồi. Tôi thường hay theo Má đi chợ làng, cách nhà tôi độ 500 mét. Ở chợ có một bến đò rất tấp nập, nơi người dân đậu xuồng, ghe và vỏ tắc ráng để đem nông sản ra bán. Thỉnh thoảng tôi thấy xác người ở bến đò và người ta bu quanh. Má tôi bằng mọi cách không cho tôi đến gần xem, nhưng về nhà thì tôi nghe chuyện mới biết là có người bị giết chết. Người chết thường bị đập đầu, rồi quăng xuống sông, xác trôi theo lục bình. Lạ một điều là khi đến khu chợ thì mấy xác người "dừng" lại ở đó! Thế là dân làng vớt lên và mai táng. Sau này nghe ca khúc "Bài Ca Dành Cho Những Xác Người" của Trịnh Công Sơn, tôi thấm lắm:
Xác người nằm trôi sông / phơi trên ruộng đồng
Trên nóc nhà thành phố / trên những đường quanh co
Xác người nằm bơ vơ ? dưới mái hiên chùa
Trong giáo đường thành phố / trên thềm nhà hoang vu
Thời đó, đập đầu là một cách giết người rất phổ biến của mấy người mà người dân quen gọi tắt là "VC". Sợ lắm. Lúc đó tôi có biết VC là gì đâu, mãi đến khi lớn lên mới biết. Hôm nay, nhìn cây búa này, kỉ niệm về những chết chóc thời còn chiến tranh lại ùa về.
Mới đây, tướng Lê Đức Anh có một bài quan trọng có tựa đề là "Lòng nhân ái làm nên 30/4/1975" trên Vietnamnet (2). Hãy tưởng tượng bạn là nạn nhân của cây búa đó. Không có toà án. Không có biện minh. Không có tranh cãi. Không có lí lẽ. Chỉ có quyết định lạnh lùng của một cá nhân nào đó, và thế là cây búa hành động và máu me, óc mỡ văng tung toé. Mạng người bị cướp đi một cách dễ dàng và tuỳ tiện. Và, man rợ. Cây búa đó và những lời chú thích rất rõ ràng, nói theo ngôn ngữ phản nghiệm (falsificationism) của Karl Popper, thì khái niệm "nhân ái" không phù hợp với cuộc chiến vừa qua.
Thật khó nghĩ ra một lí do văn minh nào để trưng bày cái búa này trong một viện bảo tàng cấp quốc gia.
Nguyễn Tuấn
Facebook
(1) Người chụp là Nguyễn Lân Thắng.
