Chả là sáng nay, thằng bạn đi ôtô chèn cái vạch chỗ rẽ cầu Mai động, bị giao thông tuýt còi dọa phạt sáu trăm, kì kèo nhau cuối cùng đưa hai trăm với bao ba số rồi đi. Gặp ở cafe hắn bảo : tay ấy cũng tử tế, gặp thằng khác nó không móc năm trăm thì đừng có mà trốn ký biên bản.
Tử tế - nói vậy thì hóa ra cả hai thằng đều phạm luật, rồi thằng thi hành luật bỏ qua, cầm vài trăm của thằng phạm luật đút túi là từ tế ? lầm lẫn khái niệm một cách cơ bản, đấy là tử tế kiểu hàng mã bố ạ.
Lại thêm chú em làm nhà thầu chém gió : em mới ký được gói thầu bán thiết bị y tế vốn ngân sách. Hắn hể hả bảo : mẹ kiếp, em có quan hệ với chỗ mấy anh ban quản lý nên mới vào được chứ bác. Mấy thằng đối thủ giảm giá rẻ hơn nhưng vẫn rớt, may mà em có mấy ông anh bên ban chơi cũng ...tử tế.
Lại tử tế, cùng chung tay, chung sức chung mưu đánh chén mâm cỗ của công mà các chú cho là tử tế thì chuối quá, đấy gọi là tử tế hàng mã nốt.
Thứ hàng mã có tên " tử tế' ấy nó còn đang được bày bán khắp nơi, có ở mọi ngõ ngách trong cái xã hội thời nay. Bán được viên thuốc vào bệnh viện, bán được cái viên gạch vào dự án vốn ngân sách, bán được khối bê tông, kylogam sắt vào dự án cũng phải nhờ có được cái " tử tế" đó. Không thì chỉ có rao hàng mỏi miệng, hàng có tốt cũng chỉ ngồi mà khoe.
Năm ngoái gặp ông anh làm lãnh đạo một phường bảo : chú có đứa nào học tiểu học ở Hoàn kiếm thì bảo anh, có hai xuất của anh, cho chú mày một xuất, hiệu trưởng chỗ đó cũng tử tế với anh lắm, mỗi năm hai xuất, chả năm nào bà ấy quên... ặc ! tử tế kiểu anh nói mình trộm nghĩ chả có gì khó hiểu. Quan hệ kiểu ông thò con gà bà thò chai rượu chứ cứ thử hết nhiệm kỳ của anh xem bà ta còn ''tử tế" thế thì mình bé bằng con kiến ...đực.
Tóm lại, cái tử tế thời ...cơ chế nó không đúng với nghĩa trong từ điển Tiếng Việt, nó là thứ hàng mã, thứ hàng hóa trao đổi, thứ ban phát hay thứ thể hiện quyền lực cá nhân của kẻ nắm quyền. Tử tế kiểu ấy chỉ tồn tại nơi quyền lực có được đều xuất phát từ ...cơ chế.
Lê Dũng
