Dâu bể tang thương (Danlambao) - Thiết nghĩ "đá cứng có thể đập vỡ nhưng không thể uốn cong, kẻ sĩ có thể chịu chết chứ không chịu nhục". Dù là ở thời đại nào, xã hội nào đi nữa, người có khí tiết, danh dự luôn can đảm đối diện với sự thật và khẳng khái chịu trách nhiệm về những việc làm của mình. Đúng hay sai thể hiện bằng kết quả và sự đánh giá của những người xung quanh. Tự ca tụng, bào chữa hay mượn tay người khác làm giùm chỉ thêm phần lố bịch và vô liêm sỉ. Sẽ càng bỉ ổi hơn nữa nếu dùng tên tuổi người khác để đánh bóng hoặc che giấu cho sự tồi tệ của mình, nhất là một nhân vật lẫy lừng như thái sư Trần Thủ Độ.
Bài viết đầu tiên có sự so sánh và nói về Trần Thủ Độ mà tôi được đọc là một "Bản di chúc viết tay của Hồ Chí Minh" (1). Trong đó có một đoạn trích như sau:
- ...Tôi thường đọc lịch sử nước Việt Nam ta, thấy có ông Trần Thủ Độ là một tay hào kiệt hiếm có trên đời, đã không quản ngại làm việc ác, làm phản mà gây nên cơ nghiệp hiển hách của nhà Trần, đuổi giặc Nguyên, đem lại vinh quang cho cả dân tộc về cả văn minh và đời sống. Không lường sức mình, không đo tài mình, tôi đã hành động như ông Trần Thủ Độ nên đất nước mới tan nát, nhân dân ta mới điêu linh, mà đầu mình thì nặng nề không biết bao nhiêu tội ác, không thể nào tha thứ được...
Bài viết thứ hai cũng đề cập đến Trần Thủ Độ là "Đồng chí X và Trần Thủ Độ" của tác giả Nguyễn An Dân (2). Cũng xin trích đăng lại một vài đoạn để mọi người dễ theo dõi:
- ...Dù rằng dư luận có những đánh giá ông là người tàn nhẫn, mưu mô xảo quyệt, tham nhũng… nhưng sau 1000 năm bia miệng, điều đọng lại vẫn là Trần Thủ Độ là người có công hoạch định ra những nước cờ chiến lược lớn để bảo vệ độc lập dân tộc và chủ quyền đất nước, còn những khía cạnh khác của ông thì quần chúng cũng bỏ qua, khi công của ông lớn như thế, những lỗi lầm kia chỉ còn là vặt vãnh...
-...Bàn cờ dân tộc lúc này cần hơn bao giờ hết một Trần Thủ Độ nữa và Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng là một ứng viên nặng ký. Trong suốt cuộc đời chính trị của Ba Dũng, có nhiều dư luận ồn ào về ông tham nhũng thế này, ông tàn ác thế kia... Bất kể những điều đó là hư hay thực, nhưng chỉ cần Ba Dũng đứng ra làm một Trần Thủ Độ thứ hai lúc ngoại xâm nội loạn này, giải quyết những hậu quả tai hại hiện hữu cho đất nước đã phát sinh sau một thời gian dài cầm quyền sai lầm của đảng...
Tôi thật không hiểu tác giả của hai tài liệu nêu trên am tường lịch sử Việt Nam và nghiên cứu về Trần Thủ Độ thấu đáo đến mức nào mà dám to gan phạm thượng đặt ông ngang hàng với hai tên gian hùng đại bịp như Hồ Chí Minh và Nguyễn Tấn Dũng. Chúng ta hãy cùng nhìn lại đôi nét về chân dung của vị anh hùng dân tộc Trần Thủ Độ để thấy rõ hơn sự xảo trá, lộng ngôn tô vẽ cho hai tên tội đồ dân tộc kia.
Chân dung Trần Thủ Độ
Đây là một nhân vật có thể nói là hiếm hoi trong lịch sử Việt Nam lại có nhiều ý kiến đánh giá trái ngược nhau. Tiểu sử và sự nghiệp của ông được viết lại khá chính xác và đầy đủ ở trang thông tin tỉnh Thái Bình (3). Do vậy tôi sẽ không lặp lại quá nhiều để tránh rườm rà bài viết không cần thiết, chỉ nêu những điểm nổi bật nhất.
Trần Thủ Độ (1194-1264) quê gốc ở tỉnh Thái Bình nhưng sinh sống ở Nam Định là con nuôi của Trần Lý, một gia đình làm nghề đánh cá khá giàu có. Trần Lý có hai người con trai là Trần Tự Khánh và Trần Thừa, một người con gái là Trần Thị Dung (Trần Thị Ngữ). Cuối triều Lý, triều chính suy đồi, loạn lạc khắp nơi, thái tử Sam (vua Lý Huệ Tông sau này) chạy đến nương nhờ nhà Trần Lý và đã kết hôn cùng Trần Thị Dung. Nhờ sự trợ giúp về quân sự của Trần Tự Khánh và Trần Thủ Độ nên vua Lý Huệ Tông đã lên ngôi. Tuy nhiên sau đó vua đi tu và nhường ngôi cho con gái là Lý Chiêu Hoàng. Trần Thủ Độ đã sắp đặt một cuộc đảo chính êm thắm để đoạt ngai vàng về cho chồng của Lý Chiêu Hoàng là Trần Cảnh, con trai Trần Thừa. Lúc này Trần Tự Khánh đã mất vì bệnh nên một tay Trần Thủ Độ gánh vác cơ nghiệp nhà Trần. Ông được phong tước thái sư và được vua tôn là Thượng quốc phụ. Ông cũng là người đóng vai trò chủ chốt trong chiến thắng giặc Nguyên-Mông lần thứ nhất. Sau khi mất, ông được chôn cất tại quê nhà và được nhân dân tôn thờ là một trong những vị anh hùng của dân tộc Việt Nam.
1. Công lao và ưu điểm của Trần Thủ Độ
Như đã nêu, có rất nhiều ý kiến trái ngược nhau về Trần Thủ Độ tùy theo thời kỳ và quan niệm xã hội. Tuy nhiên tựu chung vẫn đồng thuận với nhau ở những điểm sau:
- Trần Thủ Độ là người tài ba xuất chúng. Về mặt quân sự, ông cùng Trần Tự Khánh đã dẹp yên các cuộc bạo loạn để giúp vua Lý Huệ Tông lên ngôi. Ông là người chỉ huy quân dân Đại Việt đánh bại quân xâm lược Nguyên-Mông lần thứ nhất bảo vệ toàn vẹn bờ cõi nước nhà. Về mặt chính trị, ông đã thực hiện một cuộc chuyển giao quyền lực êm thắm không đổ máu từ triều Lý sang triều Trần. Suốt 40 năm cầm quyền ông đã giúp vua Trần Thánh Tông ổn định triều chính, trị quốc an dân, đặt nền móng cho một vương triều Trần huy hoàng, rực rỡ nhất trong lịch sử.
- Trần Thủ Độ là người nặng tình nghĩa. Ông rất yêu người em gái họ Trần Thị Dung nhưng vì chữ hiếu đã nghe lời cha nuôi Trần Lý để bà kết hôn với vua Lý Huệ Tông vì tiền đồ gia tộc họ Trần. Ông đã chờ đợi bà suốt nhiều năm trời cho đến ngày bà trở về bên ông. Khi vợ mất, ông đau buồn đến lâm bệnh và không lâu sau cũng mất theo. Trong xã hội quân chủ phong kiến, thật hiếm thấy một người đàn ông chung tình như vậy.
- Trần Thủ Độ là người công tư, ân oán phân minh. Tuy yêu vợ nhưng ông không bao giờ để tình riêng lẫn vào việc chung. Khi vợ ông muốn xin một chức quan cho người họ hàng thì ông đòi chặt tay người đó để làm dấu hiệu nhận diện. Khi một người lính gác cửa làm nhiệm vụ ngăn không cho vợ ông đi qua thì ông trọng thưởng vì biết giữ phép công. Khi có người can gián vua rằng ông có dấu hiệu lạm quyền thì ông thẳng thắn nhận lỗi và cũng trọng thưởng cho người biết nói lời thật. Phùng Tá Chu là quan triều Lý nhưng có công giúp đỡ nhà Trần đã được ông đối xử trọng vọng như là bậc khai quốc công thần.
- Trần Thủ Độ là người biết trọng nhân tài. Dù bất hòa với cháu ruột là Trần Liễu, ông vẫn hết lòng bồi dưỡng, nâng đỡ cho con trai của Trần Liễu là Trần Quốc Tuấn. Nếu không có ông cũng sẽ không có đức thánh Trần Hưng Đạo về sau.
- Trần Thủ Độ là người khí khái, dám làm dám chịu. Trong thời gian cầm quyền ông đã làm một số việc đáng chê trách nhưng ông chưa bao giờ chối bỏ hành vi của mình.
- Hơn tất cả Trần Thủ Độ là người yêu nước nồng nàn, cuộc đời ông dành cho nhà Trần nhưng thật ra là dành cho tổ quốc. Câu nói bất hủ của ông khi trả lời câu hỏi của vua Trần Thánh Tông nên tiếp tục đánh hay hòa: "Đầu tôi chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo" chính là minh chứng hùng hồn nhất cho tấm lòng của một người con trung hiếu với sơn hà, xã tắc. Sử sách cũng chưa từng ghi chép Trần Thủ Độ đàn áp nhân dân hay cướp bóc, vơ vét cho bản thân ông.
2 Khuyết điểm của Trần Thủ Độ
Dĩ nhiên Trần Thủ Độ không phải là thần thánh, nên ông cũng mắc phải một số lỗi lầm. Những lỗi lầm này xuất phát từ tư tưởng làm tất cả vì nhà Trần, nhiều lúc trở nên cực đoan và độc ác.
- Trần Thủ Độ đã ép vua Lý Huệ Tông phải đi tu và nhường ngôi cho con gái dẫn đến việc vua đã tự tử. Cho đến nay vẫn không có bằng chứng nào cho thấy Trần Thủ Độ trực tiếp ra tay bức tử vua Lý Huệ Tông.
- Trần Thủ Độ lấy vợ góa của vua Lý Huệ Tông là em họ mình. Việc làm này bị sử sách phê phán rất nặng nề. Tuy nhiên chúng ta cũng cần công tâm đánh giá là hai người không hề có hành động ô hợp trước đó. Họ vốn đã quen biết nhau từ thuở thiếu thời và chỉ sống bên nhau sau khi chồng bà đã mất.
- Trần Thủ Độ đã ép gả Thuận Thiên công chúa, vợ của Trần Liễu cho Trần Cảnh vì Chiêu Thánh công chúa (Lý Chiêu Hoàng) không có con sau khi sinh một người con trai chết non. Đây là việc làm trái với luân thường nên đáng phê phán.
- Trần Thủ Độ cho truy sát tôn tộc họ Lý để loại trừ hoàn toàn âm mưu báo thù, hoặc khôi phục nhà Lý. Đây cũng là một việc ác không thể chối bỏ, nhưng vì buổi đầu lập quốc còn nhiều rối ren nên thủ đoạn tàn nhẫn là điều có thể hiểu được.
Kết luận
Sau khi đã điểm lại những nét chính trong cuộc đời và sự nghiệp của Trần Thủ Độ, chúng ta có thể đưa ra được những đánh giá chính xác hơn về ông. Những bài viết về tội ác của hai tên vô lại Hồ Chí Minh và Nguyễn Tấn Dũng nhiều vô kể nên tôi không cần phải lặp lại. Chúng ta tạm làm một bảng đối chiếu như sau:
Trần Thủ Độ
|
Hồ Chí Minh & Nguyễn Tấn Dũng
|
Vì nước, vì dân
|
Bán nước, hại dân
|
Uống nước, nhớ nguồn
|
Lấy oán báo ân
|
Dám làm, dám chịu
|
Ném đá, giấu tay
|
Tài ba lỗi lạc
|
Bất tài, vô tướng
|
Liêm khiết, giản dị
|
Lòng tham vô đáy
|
Chí tình, chí nghĩa
|
Vô tình, vô nghĩa
|
Công tư phân minh
|
Luật rừng trên hết
|
Anh hùng dân tộc
|
Tội đồ dân tộc
|
Lưu danh muôn thuở
|
Tiếng xấu ngàn năm
|
Sự thật thì nhân dân vốn rất công bằng đã sớm biểu dương công trạng của Trần Thủ Độ bằng một câu đối (4):
Công đáo vu kim, bất đán Trần gia nhị bách tải
Luận định thiên cổ, kỳ tại Nam thiên đệ nhất lưu.
(Công đức của ông để mãi đến ngày nay, không chỉ bó hẹp trong hai trăm năm đời nhà Trần. Sau nghìn đời, công luận đã định, ông đáng liệt vào bậc thứ nhất dưới trời Nam)
Trái lại, một tên đã chết (Hồ Chí Minh) và một tên còn sống nhăn (Nguyễn Tấn Dũng) thì luôn là đề tài để cho thiên hạ giễu cợt, nguyền rủa. Ấy thế mà ông Nguyễn An Dân và một ông vô danh nào đó lại cao hứng đi tung hô, bào chữa cho hai tên đầu trâu mặt ngựa này và nâng giá chúng lên ngang tầm bậc hào kiệt Trần Thủ Độ. Chẳng biết nói gì hơn nên xin để lại một lời nhắn gửi đến các tác giả đại văn hào kiêm chính trị gia này:
Quạ đen so sánh đại bàng
Rỉ đồng so sánh bạc vàng sao anh?
Ngày 12/01/2015
_____________________________________
Tài liệu tham khảo:
