Phot Phet - Tôi có ông anh họ nhà bác cả mần lính hải quân. Trong nội chiến chưa đánh nhau trận nào nhưng có tham gia tỉn Căm bốt. Hắn đóng lon trung úy, thuyền phó hẳn hoi. Xưa đẹp giai thư sinh nhất họ, lại còn ngoan.
Hết chiến trận, trên yêu cầu ở lại đào tạo mần sĩ quan chỉ huy, đi Tây nhế. Hắn không chịu, khăng khăng đâm đơn đòi phục viên với lý do rất giản dị, nhớ mẹ và thèm lấy vợ. Thuyết mãi không được, trên đành chịu để hắn phục viên với cái ba lô cóc, bộ hải quân bạc màu, đôi dép nhựa quai hậu màu gan gà. Chấm hết!
Về làng, hắn chim được một em kháu nhất xã, lấy mần vợ. Xưa, cứ lính tráng về lấy vợ dễ cực, tuyền em ngon. Ngược lại, các em vớ được bộ đội, không kể đang chiến trường, phục viên, xuất ngũ hay đui què mẻ sứt thì đều lấy làm hãnh diện lắm lắm. Ông anh họ tôi cũng chả ngoại lệ.
Năm 88, khi tôi đang học lớp 7, nhà trường bắt chúng tôi biên thư cho các chiến sĩ ngoài Trường Sa. Ngày đó, tôi không biết Trường Sa là cái chi chi và ở đâu. Chỉ biết trong các tiết tập làm văn chúng tôi đều phải biên thư gửi ra đó. Hỏi cô chủ nhiệm thì chỉ thấy bảo đó là một nơi rất xa, là tổ quốc, là đất nước mình. Thi thoảng chào cờ, thày hiệu trưởng cũng dấm dớ, bộ đội ta đang ngày đêm canh giữ, máu đỏ loang nước biển xanh. Tôi ú ớ lắm.
Mang chuyện này hỏi ông anh họ để viết thư cho hay hơn. Bởi tôi thích cái cảnh mấy đứa học trên tôi vài lớp tuần chào cờ nào cũng được mang thư lên trên bục đứng đọc. Bên dưới, học trò vỗ tay rần rần. Bên trên vài thày cô dấm dúi lau nước mắt. Anh họ tôi bảo, đó là một quần đảo, rất xa đất liền, của nước ta nhưng đang bị Trung Quốc xua quân lấn chiếm. Chúng ta đã kiên quyết bảo vệ và anh dũng hi sinh nhiều người. Hắn còn bảo, nếu còn ở bộ đội, kiểu gì cũng có mặt trong sự vụ đó. Rồi thở dài, may mà về sớm, ở lại không khéo toi. Xong vác diệu ra ngửa cổ tu ừng ực, mắt nhoen nhoét ướt.
Anh họ tôi diệu tợn. Xưa hồi chưa đi lính, ngửi hơi đã say. Phục viên về, diệu giỏi nhất làng. Anh kể hồi chở xác lính ta bằng tàu từ cảng bên Căm bốt về Việt nam, suốt dọc hải trình chỉ diệu làm vui và bớt đi nỗi sợ. Mấy ngàn xác lính nằm chật cứng mấy boong tàu, tuyền anh em đồng đội cả. Nhưng cái mùi tử thi, của sinh ly tử biệt nó rùng rợn lắm. Không diệu, chắc không mang nổi xác anh em về. Hàng chục chuyến như thế, đâm ra diệu anh lên từng ngày, đầy vơi theo những boong tàu đầy xác lính.
Thư tôi viết chẳng bao giờ được đọc trên bục, lại càng không được gửi đi. Thày cô cứ thu rồi để đâu không biết. Tôi nghĩ, viết thư thế phí mẹ nó công. Đấy là chưa kể đến hồi âm nơi đảo xa mà trong trí óc non nớt của lũ tôi hồi đó ngóng trông khiếp lắm. Tôi đánh bạo viết một lá, nhời nhẽ nồng nàn, cho bì thư, xin tiền mẹ mua tem, lóc cóc ra bưu điện huyện gửi. Dòng trên tôi ghi rõ họ tên trường lớp làng quê. Dưới nắn nót: gửi các chiến sĩ Trường Sa. Và tôi ngóng chờ thư lại.
Đâu như gần tháng sau, trong lễ chào cờ. Thày hiệu trưởng trịnh trọng tuyên bố trường ta nhận được thư từ đảo xa gửi về. Bì thư ghi rõ người nhận là tôi, kèm theo tên lớp, tên trường. Tôi vinh dự được đứng bên thày hiệu trưởng khi đọc thư. Tai tôi ù đi, mặt nóng ran, chả nhớ những gì thày đọc trong thư. Tôi đang hồi hộp và sung sướng mà. Nhà trường tuyên dương tôi rầm rộ. Tôi thấy mình thật vĩ nhân, anh hùng và to lớn. Học trò trường tôi noi gương tôi, đêm ngày viết thư dán tem bỏ phong bì mang bưu điện gửi. Nhẽ chúng cũng thích được như tôi?
Nhưng cơn tự sướng tan nhanh như bão. Chả là vào phiên tôi trực nhật, tôi lục cặp cô chủ nhiệm để xem điểm bài kiểm tra. Bài kiểm tra cô chưa chấm nhưng lại tòi ra hai lá thư. Bỏ mẹ, một lá của tôi. Còn một lá chính là thư hôm thày hiệu trưởng đọc. Tôi nhớ lắm, không thể nào quên giây phút ấy. Tôi quăng chổi, bệt góc bảng khóc hu hu. Cô dỗ mãi mới nín. Còn dặn tôi không được nói chuyện này. Tôi hiểu và câm như thóc. Từ bấy nay.
Anh họ tôi năm nay cũng gần 60, gan nặng, chả biết phập phù được mấy nả. Dạo gần đây còn uống tợn hơn. Hắn bảo, sống chết có số, còn sống ngày nào còn uống. Chứ chết đi làm con ma khát, ma thèm rượu thì chán lắm. Tôi động viên, còn bú đớp được là còn ngon, khặc khặc diệu trồi, cơm trôi thì mới sợ. Tôi hay qua nhà thăm hỏi và rượu cùng hắn. Hết chuyện họ hàng anh em lại sang thế sự. Nhắc chuyện Trường Sa và Biển Đông, hắn bảo, giữ đảo, giữ biển không nằm ở tàu to súng lớn mà nằm ở lòng người. Tôi hiểu điều đó. Cơ mà cái lòng người nó mênh mông và dài rộng lắm, như biển khơi kia vậy. Biết làm sao? Anh tôi thở hắt, lại có một hai thế hệ sắp sửa phải hy sinh. Tôi sợ sợ là.
Có cách nào chúng ta không phải chết, và biển đảo vẫn là của quê hương?
