Việt Phương (SGTT.VN) - Philippines và Trung Quốc đang bên bờ vực của một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp trong cuộc tranh chấp bãi đá ngầm Scarborough/Hoàng Nham trên Biển Đông. Đây là nhận định của tờ World Politics Review (Mỹ) ngày 22.12.
Hiện nay, đứng trước một Trung Quốc có khả năng ngày càng quyết đoán hơn và khu vực không có cách tiếp cận hiệu quả để giải quyết các tranh chấp lãnh hải đang diễn ra, Philippines dường như không còn lựa chọn ngoại giao.
Bế tắc hiện nay bắt đầu từ tháng 4.2012, khi lực lượng bán quân sự Trung Quốc, được sự hỗ trợ của lực lượng hải quân, áp đảo Hải quân Philippines vốn được triển khai để ngăn chặn các tàu thuyền Trung Quốc đánh cá trái phép ở đảo Hoàng Nham nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Philippines. Sau đó, bất chấp một thoả thuận yêu cầu hai bên rút tất cả tàu thuyền để giảm bớt căng thẳng, Trung Quốc tăng cường kiểm soát và không cho phép tàu thuyền của Philippines ra vào bãi đá ngầm Scarborough.
Trước hành động “lật lọng” đó, chính quyền Philippines không còn nhiều sự lựa chọn ngoài việc phản ứng bằng các biện pháp ngoại giao. Giải pháp đầu tiên của Philippines là thuyết phục và kêu gọi cộng đồng quốc tế gây sức ép, buộc Trung Quốc tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế của Philippines theo quy định của Công ước Liên hiệp quốc về luật Biển; chuẩn bị cơ sở pháp lý để đưa Trung Quốc ra toà án quốc tế trong tương lai, đơn phương đổi tên Biển Đông thành “Biển Tây Philippines” và tổ chức Diễn đàn hàng hải đầu tiên của khu vực ASEAN để tập hợp sự ủng hộ chống lại sự quyết đoán của Trung Quốc.
Bên cạnh đó, Philippines cũng thúc đẩy các biện pháp ngoại giao để xoa dịu các bất đồng với Trung Quốc, đồng thời ra sức thuyết phục ASEAN thành lập một mặt trận chung nhằm tháo gỡ các căng thẳng và giải quyết tranh chấp một cách hoà bình ở Biển Đông.
Tháng 6.2012, chính quyền Philippines ủng hộ các nỗ lực ngoại giao vận động hậu trường do nghị sĩ và các nhà lãnh đạo kinh doanh Philippines đi đầu để tiếp cận với Trung Quốc. Khi các nỗ lực bị phản tác dụng và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào từ chối gặp Tổng thống Philippines Benigno Aquino bên lề hội nghị thượng đỉnh Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương tháng 9.2012, chính quyền Philippines cử bộ trưởng Mar Roxas đến gặp nhà lãnh đạo tương lai Tập Cận Bình của Trung Quốc, nhưng kết quả cũng không được như mong đợi.
World Politics Review đánh giá rằng do các biện pháp ngoại giao thất bại, Manila có thể phải theo đuổi giải pháp sức mạnh “cứng” như khôi phục hơn nữa các mối quan hệ chiến lược với Mỹ và các cường quốc Thái Bình Dương khác. Tuy nhiên, chính quyền Manila lại vấp phải trở ngại trong việc thắt chặt quan hệ quốc phòng hơn nữa với Mỹ, vì Hiến pháp Philippines không cho phép và dư luận trong nước cũng phản đối mạnh mẽ các kế hoạch triển khai lực lượng Mỹ ở Philippines.
Cho dù chưa đạt được giải pháp cuối cùng, hy vọng các cánh cửa ngoại giao vẫn chưa phải là đã đóng hết đối với Manila.
VIỆT PHƯƠNG
