Jeffie Lam * Hành Nhân (Danlambao) - Bên trong khu phức hợp Hội đồng Lập pháp thời đại mới vẫn còn lấp lánh ở Tamar, chỉ mới được xây dựng 8 năm trước, những người trẻ tuổi đã sử dụng những bức tường trắng sáng để chia sẻ cảm xúc của họ với thế giới.
Trong ánh sáng lờ mờ, những câu chữ như: "Lũ quan chức chó má", "tự do", "Hồng Kông không phải là Trung Quốc, chưa đâu" xuất hiện gần như ngay lập tức khi họ lắc bình xịt sơn và vẽ nguệch ngoạc các ký tự Trung Quốc, xen kẽ với các dòng bằng tiếng Anh.
Đó là ngày 1 tháng 7, ngày đánh dấu kỷ niệm 22 năm thành phố này trở lại dưới sự cai trị của Trung Quốc.
Những người biểu tình, những người đã xông vào tòa nhà sau tám giờ bao vây nó, cũng đã hủy hoại biểu tượng thành phố trên tường chính của căn phòng, đập vỡ các thiết bị và lắp đặt, bao gồm cả chân dung của ba chủ tịch của cơ quan lập pháp thời kỳ hậu chuyển giao.
Một nhóm khoảng 10 người rõ ràng là bế tắc dường như thậm chí có tâm lý "mang nó đi theo". Họ đã sẵn sàng, theo các nguồn tin của cảnh sát, hy sinh chính bản thân để thu hút sự chú ý của thế giới về nguyên nhân của họ trong việc yêu cầu rút hoàn toàn dự luật dẫn độ tạm thời.
Nhiều người sau đó nói với truyền thông rằng họ cảm thấy có lỗi với ba cái chết bất ngờ dường như có liên quan đến dự luật. Một trong những thông điệp được vẽ bằng màu đen viết rằng: "Để tưởng niệm ba người đó". Con số ấy ngay sau đó đã tăng lên bốn. Điều gì về dự luật, cái đã cho phép chuyển những người chạy trốn sang Trung Quốc đại lục và các khu vực tài phán khác mà thành phố không thể giải quyết, đã khiến dấy lên các cuộc biểu tình và phá hủy căn phòng của Hội đồng lập pháp?
Những cảnh tan hoang của sự phá hoại đã gây chấn động thế giới và phơi bày mặt tối của phong trào xã hội Hồng Kông. Ngay cả khi họ không tha thứ cho bạo lực, đối với nhiều người, điều đó nói lên sự thất vọng và tuyệt vọng của thanh niên thành phố.
Khi những câu hỏi được đặt ra về những gì đang làm phiền lòng những người trẻ tuổi, có vẻ như thật trớ trêu khi hai năm trước đây, nhà lãnh đạo đã làm kiên vững Lâm Trịnh Nguyệt Nga Yuet-ngor đã đặt họ lên phía trước và trung tâm của chiến dịch của bà để được bầu làm Đặc khu trưởng. Bà ấy đã cam kết "Chúng ta kết nối" với các bạn trẻ của thành phố, chính là những người, như những sự kiện trong những tuần qua đã cho thấy, không thể bị ngắt kết nối nhiều hơn với chính phủ của bà ấy.
Bà đã tiết lộ những sáng kiến đầy tham vọng, như nâng Ủy ban Thanh niên 28 tuổi trở thành Ủy ban Phát triển Thanh niên mới, do Tổng thư ký Matthew Cheung Kin-chung làm chủ tịch và cải tổ Ban Chính sách Trung ương để thu hút giới trẻ. Khác xa với cảm giác được trao quyền bởi các biện pháp như vậy, dường như dự luật dẫn độ chính là giọt nước làm tràn ly hoặc như cọng rơm làm gãy lưng những người trẻ tuổi vốn đã chất đầy gánh nặng.
"Dự luật dẫn độ là một điểm kích hoạt" - Samuel Chu, một học sinh trung học 18 tuổi, là một tình nguyện viên sơ cứu thường xuyên trên tuyến đầu của các cuộc biểu tình. "Chính phủ chưa bao giờ thực sự lắng nghe cũng như không hề đáp trả những lời kêu gọi của chúng tôi".
Bất bình về kinh tế
Ba ngày sau vụ đột nhập khủng khiếp, một người nào đó đã bắt đầu một chủ đề trên LIHKG, diễn đàn trực tuyến nổi tiếng kiểu như Reddit: Những lý do nào khiến những người trẻ tuổi quyết tâm tham gia phong trào chống dự luật bằng mọi giá?
"Những người lớn có quá nhiều tính toán về sở thích, mối quan tâm của họ. Họ quan tâm đến công việc và căn hộ của họ; họ dự định chuyển đi một khi họ kiếm đủ tiền và lo lắng về việc bị cấm tham gia các cuộc bầu cử trong tương lai nếu họ có liên quan đến các cuộc đụng độ. Nhưng những người trẻ ít phải lo lắng hơn - chúng chỉ nghĩ đúng và sai, với một trái tim thuần khiết", ông nói một bình luận, với nhiều sự chứng thực nhất.
Những người khác đã vẽ một bức tranh ảm đạm về một tương lai của thành phố mà họ sinh ra: "Điều kiện làm việc tồi tàn, không có căn hộ, không có dân chủ - mọi thứ xuất hiện bình thường ở các quốc gia khác đều vắng mặt ở Hồng Kông".
Trong bối cảnh sự biến động xã hội trì trệ, giá bất động sản tăng vọt và sự bất mãn của giới trẻ lan rộng, bà Lâm đã nêu ra sáu mục tiêu đầy tham vọng cho nhiệm kỳ 5 năm của mình ngay trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ của mình vào năm 2017: khuyến khích thanh niên tham gia chính trị, thảo luận và thảo luận chính sách công về giáo dục, nghề nghiệp và quyền sở hữu nhà.
Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp của thành phố nói chung là thấp, ở mức 2,8% trong quý đầu tiên của năm nay, tỷ lệ này ở thanh niên lại cao hơn đáng kể.
Gần 7% những người trong độ tuổi từ 20 đến 24 không đi học - hoặc 16.700 người - đang thất nghiệp, trong khi con số này ở độ tuổi 25 đến 29 là 3,9%.
Tương tự, tỷ lệ thất nghiệp trong số những người chỉ có bằng hoặc chứng chỉ sau trung học là 4,1%; những người có bằng cấp liên kết là 3,5%, tương đương khoảng 9.000 người.
Hồng Kông cũng đã lập kỷ lục thế giới về giá nhà và có khoảng cách thu nhập cao. Năm 2016, nó có hệ số Gini - thước đo bất bình đẳng - là 0,539, con số mà Oxfam cho là cao nhất trong 45 năm.
"Một số người trẻ thực sự không thấy tương lai ở Hồng Kông", anh Naomi Ho Sze-wai, 25 tuổi, một nhân viên xã hội và nhà tổ chức nhóm Những người ủng hộ chính sách Thanh niên cho biết.
Mặc dù không có nghiên cứu về nhân khẩu học của người biểu tình, nhưng các quan sát trên mặt đất cho thấy những người đã vượt ra ngoài các cuộc tuần hành hàng tuần để tham gia các hành động khác - chẳng hạn như lãnh sự quán và ngồi ngoài cơ quan lập pháp - chủ yếu là sinh viên đại học và tầng lớp lao động những người trẻ tuổi với giờ làm việc linh hoạt, làm nhân viên phục vụ, lái xe và nhân viên hậu cần. Hồ sơ này khác với các cuộc tuần hành cuối tuần, với sự pha trộn đa dạng hơn của các nhóm tuổi.
Nhưng giáo sư chủ tịch của Đại học Giáo dục Stephen Chiu Wing-kai, người đang nghiên cứu về giới trẻ thành phố, đã cảnh báo nguồn gốc của những người trẻ tuổi, sự bất hạnh không nên bắt nguồn từ việc thiếu sự trao quyền kinh tế vì sự tước quyền của họ ở nhiều cấp độ.
Các chính trị gia thành lập, ông nói, đã dán nhãn cho những người tham gia trẻ của phong trào Chiếm đóng năm 2014 như kẻ thua cuộc không có tương lai.
"Những người trẻ tuổi phẫn nộ... không phải vì lo lắng về cuộc sống cá nhân mà nhiều hơn từ việc theo đuổi các giá trị phổ quát và sự mất lòng tin của chính quyền địa phương và trung ương", ông Chiu viết trong một bài bình luận gần đây trên báo chí Trung Quốc, trích dẫn nghiên cứu trước đây của ông.
Bà mẹ không phổ biến
Vài giờ trước khi các cuộc đụng độ bạo lực nổ ra giữa người biểu tình và cảnh sát bên ngoài cơ quan lập pháp vào ngày 12 tháng 6, bà Lâm đã giải thích trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình tại sao bà không thể ung dung hơn về việc rút bỏ dự luật.
"Để sử dụng một phép ẩn dụ, tôi cũng là một người mẹ, tôi có hai đứa con trai", bà nói. "Nếu tôi để con tôi sống theo cách của nó mỗi khi con tôi hành động như vậy, chẳng hạn như khi nó không muốn học, mọi thứ có thể ổn thỏa giữa chúng tôi trong thời gian ngắn".
"Nhưng nếu tôi nuông chiều hành vi bướng bỉnh của nó, nó có thể phải hối hận khi lớn lên".
Cuối cùng, bà đã đình chỉ dự luật vài ngày sau đó, nhưng từ chối rút bỏ dự luật ngay cả sau một cuộc tuần hành ôn hòa đã thu hút khoảng 2 triệu người và gây ra cuộc bao vây dữ dội vào ngày 1 tháng 7.
Bà Lâm chỉ tuyên bố dự luật "đã chết" trong tuần này ngay cả khi bà bác bỏ các yêu cầu khác của những người biểu tình, chẳng hạn như yêu cầu một cuộc điều tra về việc cảnh sát xử lý các vụ đụng độ bạo lực vào ngày 12 tháng 6.
Các nhà phê bình cho rằng quan điểm của bà Lâm xem vai trò của mình đối với thành phố là một người mẹ nghiêm khắc đã xúc phạm những người trẻ muốn được nhìn nhận như những người lớn với tiếng nói đầy đủ về số phận của nơi mà họ gọi là nhà. Thật vậy, một cách khám phá kiểu Quảng Đông về việc làm thế nào "bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga không phải là mẹ tôi" đã trở thành một trong những khẩu hiệu được ca tụng trong các cuộc tuần hành.
Cách tiếp cận từ trên xuống tương tự đó dường như đã được áp dụng cho các sáng kiến của bà Lâm.
Một kế hoạch đã được triển khai trong hai năm qua là Chương trình Tự giới thiệu Thành viên Thí điểm cho Thanh niên, cho phép những người trẻ tuổi cung cấp tên của họ cho ủy ban và các ủy ban tư vấn khác nhau.
Chính phủ cũng thành lập Văn phòng Điều phối và Đổi mới Chính sách Cấp cao (Pico) để thay thế Đơn vị Chính sách Trung tâm, treo lủng lẳng các gói trả tới 95.000 đô la Hồng Kông cho những người trẻ tuổi khi thu nhập trung bình cho những người từ 25 đến 34 tuổi chỉ là 15.000 đô-la Hồng Kông, theo điều tra dân số năm 2016.
"Đối với tôi, những sáng kiến này, tất cả đều là những chương trình chính trị", ông Chu, người đã tham dự các hội thảo được tổ chức bởi ủy ban bề ngoài để các quan chức thảo luận về các vấn đề chính sách với những người trẻ tuổi cho biết.
"Nhiều người trong chúng ta đã bắn những câu hỏi về họ, nhưng họ hầu như không trực tiếp giải quyết chúng".
Một sinh viên điều dưỡng 24 tuổi, người chỉ muốn được biết đến với cái tên Jas đã đồng ý, khi cô kể lại kinh nghiệm của mình khi nộp đơn theo chương trình tự giới thiệu.
"Rất khó để lọt vào trong và dường như đối với tôi nó có một quy tắc ngầm mà họ đang tìm kiếm một người ngoan ngoãn", cô nói. "Có rất nhiều sự kiểm duyệt".
Isaac Pang, một sinh viên 18 tuổi tại trường cao đẳng cộng đồng HKU SPACE, đã tỏ ra khước từ hơn khi anh gọi chương trình này là một nền tảng "để mọi người xây dựng CV của họ".
Một trong ba thành viên trẻ được chọn từ 503 ứng viên vào ủy ban là một người phản đối Phong trào Chiếm đóng ủng hộ dân chủ vào năm 2014.
Trong khi bà Lâm đã tân trang lại văn phòng Pico với một kế hoạch mở tương tự như bố trí tại các công ty công nghệ, một người quen thuộc với các hoạt động của nó than thở rằng cơ quan mới có tác động hạn chế. Một trong những hạn chế lớn, ông nói, đó là văn phòng không có thẩm quyền chính sách.
"Chính sách của Thanh niên, sau tất cả, nằm trong danh mục của Bộ Nội Vụ. Vẫn chưa có ai sắp xếp làm thế nào để dung hòa được vai trò của Pico với văn phòng", nguồn tin cho biết. "Vai trò, sự phân công lao động và những chiến lược đều chưa rõ ràng".
Sửa chữa rạn nứt
Vào thứ ba, bà Lâm tuyên bố sẽ cải thiện cuộc thực tập tham vấn cộng đồng của chính phủ và cải tổ Ủy ban Phát triển Thanh niên, để nó có thể trở thành một "nền tảng thực sự" cho những quan điểm của cộng đồng những người trẻ tuổi. Bà không nói rõ ràng chi tiết nhưng có một vài người nín thở.
Hơn nữa, ngay cả phó chủ tịch ủy ban Lau Lau-wai, con trai của ông trùm đại gia Joseph Lau Luen-hung, đã có đề nghị rằng dự luật dẫn độ không thể làm giảm độ sâu của sự tức giận trong thành phố nếu người biểu tình không giành được sự ủng hộ xuyên thế hệ.
Sau vụ đột nhập vào Legco, hàng trăm bà mẹ đã tập trung cho một cuộc biểu tình đêm thứ hai để bày tỏ sự ủng hộ của họ.
Một số người cảm thấy tội lỗi khi thấy những người trẻ tuổi mạo hiểm tương lai của họ và không làm đủ để đấu tranh cho quyền của họ, trong khi một số người khác bày tỏ sự hiểu biết, thông cảm về việc giới trẻ chuyển sang bạo lực.
"Những người trẻ tuổi, các bạn không làm gì sai cả. Các bạn chỉ làm những gì chúng tôi không dám làm và làm nhiều hơn những gì chúng tôi mong đợi", Kwan Tsui-tsui, 64 tuổi, nói với ba đứa trẻ đã trưởng thành. "Chúng ta những người Hồng Kông nên cảm ơn các bạn".
Rachel Lau, người có đứa con trai 26 tuổi nằm trong số những người biểu tình bên ngoài Legco vào ngày 1 tháng 7 nhưng không liên quan đến vi phạm, cho biết cô sẽ ủng hộ quyết định của con mình nếu anh ta tham gia vào cơn bão đột nhập vào Legco.
"Tôi có thể hiểu tại sao những người trẻ đã làm điều đó", cô Lau nói, đổ lỗi cho lập trường không khoan nhượng của chính phủ.
"Trách nhiệm thuộc về chính phủ, không phải của giới trẻ".
Christine Loh Kung-wai, cựu thành viên môi trường trước đây cho biết thành phố cần một cuộc đối thoại cộng đồng mở kéo dài hàng tháng - tương tự như Ủy ban Sự thật và Hòa giải được thành lập ở Nam Phi sau khi kết thúc phân biệt chủng tộc - để chữa lành vết thương sau cuộc khủng hoảng chính trị.
Khi đề nghị thứ hai của bà Lâm cho một cuộc họp mặt đã bị các nhà lãnh đạo sinh viên sỉ nhục một lần nữa vào đầu tuần này, Loh nói rằng những gì xã hội cần bây giờ là một phiên lắng nghe, không phải là một cuộc tranh luận.
"Một cuộc tranh luận sẽ chỉ trở thành một diễn đàn chính trị vì tất cả các bên sẽ chỉ khẳng định lại vị trí của họ", Loh, người đồng sáng lập của think tank Trao đổi Dân sự nói.
"Chúng tôi phải lắng nghe những người không đồng ý với chúng tôi. Có những sự thật ở tất cả các phía".
Cô đã đề nghị các trường đại học tổ chức các cuộc đối thoại như vậy - điều này sẽ cho phép mọi người trút nỗi bực dọc và thậm chí tức giận - và đưa một nhóm chuyên gia chuyên giải quyết xung đột tham gia để xác định các thực tiễn tốt nhất.
"Chúng ta phải chấp nhận những cuộc đối thoại này sẽ không ngăn chặn được các cuộc biểu tình ngay lập tức", leo Loh nói. "Nhưng chúng ta cần quá trình này".
Nhân viên xã hội Ho kêu gọi cải tổ Ủy ban Phát triển Thanh niên thành một cơ quan dân cử, khi cô đóng sầm cửa với những ứng cử viên được bổ nhiệm hiện tại là chủ yếu là những người tai to mặt lớn, đàn ông và phụ nữ trung niên, những người đã có quan điểm định kiến trước.
Việc kiểm tra các giấy tờ ủy ban cho thấy lực lượng đặc nhiệm - dưới sự lãnh đạo của quan chức số 2 - đã tập trung đáng kể vào việc thúc đẩy sáng kiến Khu vực Vịnh Lớn trong giới trẻ kể từ khi ra mắt, đưa ra chương trình nghị sự của chính phủ thay vì tập trung vào những mối quan tâm cấp bách hơn của những người trẻ tuổi.
Cô Ho lập luận rằng lực lượng đặc nhiệm nên được trao quyền thảo luận về các đề xuất của họ trong các hội đồng quận hoặc thậm chí là cơ quan lập pháp, để cho tiếng nói của những người trẻ tuổi có thể thực sự được lắng nghe.
Nhưng với sinh viên Chu, tất cả những cải cách này vẫn không thể che dấu sự thật bất tiện rằng Hồng Kông không có dân chủ.
"Sức mạnh của chính quyền nên đến từ người dân", ông nói. "Chúng ta nên được phép bầu lãnh đạo và các nhà lập pháp của chính mình nếu không tiếng nói của chúng ta sẽ rất khó được lắng nghe".
Ngay cả trước khi điều đó xảy ra - một mong muốn đã từ chối họ vào năm 2014 khi Bắc Kinh đưa ra một khuôn khổ bầu cử mà các ứng cử viên điều hành tiềm năng đã được kiểm duyệt trước - những người trẻ tuổi đã bị chặn không có đại diện chính trị.
Tác động của việc loại bỏ các hy vọng bầu cử trên cơ sở quan điểm chính trị hoặc hành vi của họ ở Legco đang trở về tổ ấm của họ. Ông Chu cho biết những động thái này có thể đã khiến chính phủ có vẻ mạnh mẽ đối với Bắc Kinh nhưng chúng lại khiến những người trẻ tuổi mất lòng.
"Tôi không ủng hộ sự độc lập, nhưng tôi nghĩ vấn đề này nên được mở ra để thảo luận", ông Chu nói.
Là một phần của những thăng trầm kịch tính trong vài tuần qua, Jas tin rằng cô đang mắc chứng rối loạn căng thẳng hậu chấn thương. Cô có quen biết một trong bốn người đã chết giữa cuộc khủng hoảng.
Trái tim cô đau nhói, cô nói, cảm nhận sự rạn nứt ngày càng sâu sắc trong xã hội. Cô thấy mình dễ dàng rơi nước mắt và mất đi mong muốn xử lý những công việc đơn giản hàng ngày. Chỉ là gần đây cô ấy đã phải tìm kiếm sự tư vấn.
Jas muốn trấn an chính phủ rằng những người biểu tình không phải là kẻ thù của họ. Họ đã làm những gì họ phải làm vì tình yêu đối với thành phố mà họ gọi là nhà, cô nói.
"Hầu hết những người biểu tình trên thực tế là từ tầng lớp thấp hơn không có lối thoát nào khác, không giống như những người giàu có hơn có thể rời khỏi thành phố bất cứ lúc nào, cô nói, nhớ lại những gì cô nhìn thấy tại các địa điểm biểu tình".
"Tất cả chúng ta chỉ cố gắng bảo vệ vị trí của mình, theo cách tốt nhất mà chúng ta biết". Tình cảm đó có thể đã bị mất trong những dòng chữ giận dữ trong đêm phán xét ở Legco và những người biểu tình thừa nhận họ biết rằng thế giới sẽ sớm chuyển sang câu chuyện lớn tiếp theo.
Tuy nhiên, câu hỏi vẫn chưa được trả lời là, liệu chính phủ sẽ nhận được thông điệp đúng hay không.
16/7/2019
